tag:blogger.com,1999:blog-74559300448512058492024-03-13T23:25:53.230-07:00Νεκταρία ΚαραντζήΜουσικά, Ιστορικά, Λαογραφικά και άλλα...Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.comBlogger21125tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-85040414323143824002017-11-08T16:09:00.000-08:002017-11-09T00:23:34.965-08:00Καθε αδικία "αρμόζει" σε μια δύναμη<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="color: #454545; line-height: normal;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqgnFgEGcTlnJcsBK3wvDxHBbdfO5ltx5wmB49gcuOs1ti6ORVLKLES15VVaCS8OQfu1loiyLSb3aZWZ_-oHxPJA_bvnFLYTr1mJZnosFtfZu75PSHwCTMfZDboDB5-qLpZr1zJMV1T9Dd/s1600/%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82+%CE%BD%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%AC%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82+6.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: xx-small;"></span></a></div>
<div style="text-align: left;">
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext"; text-decoration: underline;"></span><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqgnFgEGcTlnJcsBK3wvDxHBbdfO5ltx5wmB49gcuOs1ti6ORVLKLES15VVaCS8OQfu1loiyLSb3aZWZ_-oHxPJA_bvnFLYTr1mJZnosFtfZu75PSHwCTMfZDboDB5-qLpZr1zJMV1T9Dd/s1600/%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82+%CE%BD%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%AC%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82+6.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-size: xx-small;"><img border="0" data-original-height="663" data-original-width="400" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqgnFgEGcTlnJcsBK3wvDxHBbdfO5ltx5wmB49gcuOs1ti6ORVLKLES15VVaCS8OQfu1loiyLSb3aZWZ_-oHxPJA_bvnFLYTr1mJZnosFtfZu75PSHwCTMfZDboDB5-qLpZr1zJMV1T9Dd/s1600/%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82+%CE%BD%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%AC%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82+6.jpg" width="193" /></span></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-size: xx-small;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-size: xx-small;"><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext-bold"; font-weight: bold;">Στα 13 χρόνια του</span><span style="font-family: ".sfuitext";"> αναλαμβάνει να βοηθήσει την οικογένεία του, δουλεύοντας μέσα σε άθλιες συνθήκες, σε ένα καπνοπωλείο της Πόλης. Τα μοναδικά του ρούχα έλιωσαν και ο πρώτος χειμώνας τον βρήκε να ξεπαγιάζει. Όταν ο γείτονάς του θα αναλάβει να καλύψει τις ανάγκες του, αγοράζοντάς του παπούτσια και ρούχα, το αφεντικό του θα νομίσει ότι ο μικρός τον έκλεψε και θα τον ξυλοφορτώσει για ...παραδειγματισμό. Ο 13χρονος θα προσπαθήσει μάταια να δώσει εξηγήσεις. Η δικαιοσύνη θα αποδοθεί με την παρέμβαση του γείτονα που θα επιβεβαιώσει το αληθές..</span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext-bold"; font-weight: bold;">Στα 40 του χρόνια</span><span style="font-family: ".sfuitext";"> βρίσκεται χειροτονημένος ήδη Αρχιμανδρίτης, με καθήκοντα ιεροκήρυκα, γραμματέα του Πατριαρχείου Αλεξάνδρειας και Πατριαρχικού Επιτρόπου στο Κάιρο και πολύ σύντομα, λόγω της σπουδαίας του δράσης, χειροτονείται Μητροπολίτης Πενταπόλεως. Φθονεροί Πατριαρχικοί "αυλικοί", θορυβημένοι από την εξέλιξη και τις ικανότητες του Μητροπολίτη, αναλαμβάνουν να σπείρουν δηλητήριο στον Πατριάρχη, ότι δήθεν προετοιμάζει το έδαφος να γίνει ο ίδιος Πατριάρχης. Ο υπέργηρος Πατριάρχης Αλεξάνδρειας Σωφρόνιος πείθεται και παύει τον άλλοτε αγαπημένο του Μητροπολίτη από όλες τις θέσεις που κατείχε, εκδιώκοντάς τον στην Αθήνα.</span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Ο 44χρόνος Μητροπολίτης δεν θα πει τίποτα. Θα βρεθεί στην Αθήνα εντελώς αποδυναμωμένος και πένης, στερούμενος ακόμα και των απολύτως αναγκαίων, για περισσότερους από επτά μήνες. Για την ιστορία, οι τότε συκοφάντες του θα αισθανθούν την ικανοποίηση των αποτελεσμάτων της αδικίας τους για όσο χρόνο δίηρκησε η ζωή του υπερενενηκοντούτη Πατριάρχη Σωφρονίου, δηλαδή μόλις 9 χρόνια. Με την έλευση του διαδόχου του Φωτίου απομακρύνθηκαν όλοι, ένας προς έναν, σα να μην υπήρξαν ποτέ.</span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Ένα χρόνο αργότερα, μετά από σειρά δοκιμασιών, διορίζεται ως ιεροκήρυκας στην Εύβοια. Προσπάθησαν πάλι να σπιλώσουν το όνομά του νέοι "καλοθελητές", αλλά αυτή τη φορά η δύναμη του λόγου του, που είχε ήδη σμιλευτεί ακόμα πιο βαθιά από τις έως τότε είσαι βάρος του αδικίες, έγινε ο μεγαλύτερος υπερασπιστής του. Οι άνθρωποι της Εύβοιας τον αγάπησαν και τον αγκάλιασαν με όση θαλπωρή και εμπιστοσύνη δεν είχε λάβει όλα τα προηγούμενα χρόνια. </span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Μικρή ανάσα.</span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext-bold"; font-weight: bold;">Λίγο πριν τα 50 χρόνια του, </span><span style="font-family: ".sfuitext";">καλείται να διευθύνει την Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή και στη θέση αυτή παραμένει επί 14 χρόνια. Ένα χρόνο σχεδόν μετά τον διορισμό του, η παλαιά συκοφαντία του Καΐρου αναβιώνει και γίνεται ακόμα χειρότερη. Το Υπουργειο "Εκκλησιαστικων και Δημόσιας Εκπαιδεύσεως" ζητά να μάθει επισήμως τους λόγους απομάκρυνσής του. Οι Πατριαρχικοί οφφικίαλοι συκοφάντες βρίσκουν ευκαιρία και προσθέτουν στις λοιπές συκοφαντίες τους, την ανηθικότητα. </span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Ο Διευθυντής της Ριζαρείου ξεσπά... Με μία υποδειγματική από κάθε άποψη επιστολή του στον Πατριάρχη ζητά να μάθει "γιατί τόσο μένος", "γιατί τόση αδικία". Συνεχίζει να υπομένει. Η περιόδος προσφοράς του στη Ριζάρειο είναι από τις πιο γόνιμες της ζωής του. </span></span><br />
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Ανάσα μεγάλη</span></span><br />
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Για εκείνον, μα και για κάθε τυχερό μαθητή του.</span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext-bold"; font-weight: bold;">Στα 68 του χρόνια</span><span style="font-family: ".sfuitext";"> αποσπά την προφορική έγκριση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Θεόκλητου για την ίδρυση γυναικείου Μοναστηριού στην Αίγινα και ξεκινά την ανοικοδόμηση. Λίγο καιρό αργότερα ο ίδιος Αρχιεπίσκοπος τον καλεί σε απολογία γιατί ..."ίδρυσε το Μοναστήρι χωρίς την άδεια του"... Μια επίσκεψη και επαφή του Μητροπολίτη με την γεμάτη χαρισματα Καθηγουμένη Ξένη, θα αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη.</span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext-bold"; font-weight: bold;">Στα 72 χρόνια</span><span style="font-family: ".sfuitext";"> του κατηγορείται από μητερα μοναχής που εγκαταβιώνει στο μοναστήρι της Αίγινας ότι έχει μετατρέψει τη Μονή σε άντρο ακολασίας. Αρχίζουν οι ανακρίσεις. Ο 72χρονος θα υπομείνει με σιωπή όλους τους εξευτελισμούς και τις απίστευτης κακότητας συμπεριφορές του -δύο σπιθαμών..., κυριολεκτικά και μεταφορικά- εισαγγελέα. Θα ζητήσει από τις μοναχές να τον υποδεχθούν με αγάπη και να τον ταΐσουν γιατί θα ήταν κουρασμένος από τη διαδρομή, την ίδια ώρα που εκείνος άπλωνε το χέρι του τραβώντας από τα γένια τον καταπονημένο πλέον από τις αδικιες και τον ασκητισμο Γέροντα και βρίζοντάς τον με τα αισχρότερα λόγια -το ίδιο χέρι που δύο χρόνια αργότερα θα αναγκαστεί να ακρωτηριάσει λόγω του προχωρημένου καρκίνου που θα αντιμετωπίσει. Ο Γέροντας θα παραμείνει σιωπηλός. Ακόμα πιο σιωπηλός. </span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">***************</span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Κοντα στα μεσάνυχτα της 8ης προς την 9η Νοεμβρίου το 1920, ο πιο συκοφαντημένος Άγιος θα παραδώσει την ψυχή του στον Θεό, σε ένα δωμάτιο Γ´ θέσης (απορίας) στο 2ο όροφο του Αρεταίειου Νοσοκομείου, σε ηλικία 74 ετών.</span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Με ψυχή λεπτή και ανάλαφρη, από την αδικία και τη σιωπή. </span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Για τους ίδιους λόγους, με ψυχή δυνατή. </span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Όχι απλώς γιατί άντεξε σειρά απίστευτων αδικιών και αδιανόητων συκοφαντιών, από την αρχη ως το τέλος της ζωής του στη γη, αλλά κυρίως γιατί αναχώρησε χωρίς να αναζητήσει την δικαίωση των ανθρώπων (ανύπαρκτη άλλωστε έννοια, ατελής και αντιφατική από μόνη της). </span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Η δήθεν "δικαίωση" που "αναζητήθηκε" ακόμα και από αυτό εδώ το κείμενο, σε κάθε τέλος παραγράφου, δεν αναζητήθηκε από τον ίδιο τον Άγιο Νεκταριο ποτέ, ακόμα κι αν στο τέλος ήρθε ξεκάθαρη και ηχηρή με την αγιοποίηση του και τη "συγγνώμη" του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Κατά έναν μυστήριο τρόπο, είναι ξεκάθαρο και στην πιο απαίδευτη ψυχή πως έζησε βαθιά δικαιωμένος καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του. Απλώς και μόνο φέροντας αυτή την βαθιά, σοφή και αρχαία δύναμη ψυχής, τη γνήσια άναρχη θεϊκή φλόγα, που ήταν πασίδηλη, ξεκάθαρη, ευδιάκριτη και αυταπόδεικτη απέναντι σε οποιονδήποτε είχε την ευκαιρία να τον γνωρίσει. Αυτή βάθαινε εξ αρχής τον λόγο του, ήδη από τα παιδικά του χρόνια. Κι αυτή όριζε την διαφορετική παρουσία του. Συκοφαντήθηκε, μα επί της ουσίας ποτέ μέσα του βαθιά δεν έφτασε καμία "ανθρώπινη αδικία" να τον αγγίξει. Κι έτσι ποτέ δεν αδικήθηκε. </span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Η παρουσία του δεν ήταν παρά η λυδία λίθος που αποκάλυπτε το κάρβουνο και το διαμάντι των γύρω του.</span></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-size: xx-small;"><span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></span></div>
<div style="font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><span style="font-size: xx-small;">Νεκταρία Καραντζή</span></span></div>
<span style="font-size: xx-small;"><br /></span>
<br />
<div style="font-family: '.sf ui text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext"; font-size: 17pt;"></span><br /></div>
</div>
</div>
</div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-32022448519528766962017-09-27T00:11:00.000-07:002017-09-27T00:25:55.983-07:00Αναίμακτη υπεράσπιση<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://i.pinimg.com/736x/b9/23/ce/b923ceb74a8a80186e95dc4a3fba1e03--mixed-media-faces-mixed-media-art.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="416" data-original-width="485" height="274" src="https://i.pinimg.com/736x/b9/23/ce/b923ceb74a8a80186e95dc4a3fba1e03--mixed-media-faces-mixed-media-art.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="font-family: ".sfuitext";">Υπάρχει; Υπερασπίζομαι άνθρωπο ή ιδέα χωρίς να ματώνω, στ' αλήθεια νοείται; </span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Δεν μιλώ απαραίτητα για το προφανές αίμα.</span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Η ιστορία έχει αποδείξει ότι ο ηρωισμός με επιστέγασμα την αιματοχυσία έχει μια εσωτερική, κρυφή και, ίσως για πολλούς, αφανή "ευκολία". Όταν το δίλημμα είναι σαφές και όταν η αξιολογική σου κρίση για τις προτεραιότητές σου και για τα δικά σου "εκ των ων ουκ άνευ" ξεκάθαρη, δεν χωρά καμία αμφιβολία ότι θα δώσεις ευχαρίστως το αίμα σου και τη ζωή σου. </span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Το θέμα αρχίζει να υπάρχει, όταν το αίμα που καλείσαι να πληρώσεις είναι άλλο. Είναι ένα άλλου είδους μοίρασμα και αλήθεια που σου ζητά να είσαι διαρκώς παρών και ενεργός και όχι επιλεκτικά ή επιδερμικά ευαισθητοποιημένος. Που δεν ζητά άπαξ το αίμα σου, αλλά κοστίζει, μα και δομεί, τη ζωή σου σε βάθος χρόνου. Και κυρίως που σου ζητά να μη μιλάς για όσα οι σοφοί και οι άγιοι είπαν κι έγραψαν καλύτερα από σένα. Να μαθεις να υπερασπίζεσαι λεπτά, με τη σοφή διάκριση στο νου και τα χείλη. Να μη μιλάς επίσης ούτε για τα εύκολα. Αλλά να είσαι παρών εκεί που δεν είναι βέβαιο ή κάποτε απίθανο να σε ακούσουν και, ακόμα καλύτερα, δεν θα σε επικροτήσουν, με έναν βαθύ και μετρημένο λόγο της δικής σου εσωτερικής αλήθειας, χωρίς κομπλεξισμούς ή αυταπάτες μαρτυρίας και ομολογίας. Μην έχεις αυταπάτες ότι "ορθοτομείς τον λόγον της αληθείας". Εξετάσεις δίνεις κι εσυ, όπως όλοι. Άσε τις νουθεσίες για τους πνευματικούς. Μοίρασμα και αγάπη θέλει. Όχι μικρούς δικτάτορες του ορθού λόγου. Κανείς δεν τους έχει ανάγκη. Και πριν από όλα ο ίδιος ο Λόγος. </span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Γι' αυτό υπάρχει κάτι πιο λεπτό ακόμα που σου ζητείται νωρίτερα να κατακτήσεις. Να μην ταχθείς τυφλά και απαίδευτα υπέρ. Να μην ταχθείς καν αν δεν έχεις υποτάξει τον εαυτό σου σε χρόνο σιωπής. Να μη ταχθείς καν, αν δεν καθίσεις να δουλέψεις πάνω του και να μάθεις. Να μην περιμένεις την επιφοίτηση. Εσυ ο ίδιος να καθίσεις να μάθεις γι' αυτό που θες να υπερασπιστείς. Κάθε του λεπτομέρεια και πτυχή. Αν μη τι άλλο, να το τιμήσεις και να θυσιάσεις κατι. Ίσως τον χρόνο σου ή τον ενθουσιασμό σου. Να δώσεις χρόνο και πνεύμα, να νοιαστείς, να μάθεις. Γιατί είναι παραπάνω από απαραίτητο, για την ποιότητα αυτης της υπεράσπισης, να ξέρεις για τι, ποιον και γιατί τάσσεσσαι υπέρ.</span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Μα όχι μόνο αυτό. Δεν αρκεί να "κρυφτείς" πίσω από μια πίστη ή ιδέα να για παραστήσεις τον "Ταλιμπάν" της. Η αυθεντική υπεράσπιση δεν αντέχει τους "Ταλιμπάν". Δεν αντέχει με τίποτα όσους αναζητούν αποφθέγματα, εύκολους στιγματισμούς, δόγματα και εντολές για να κρυφτούν πίσω και, με λυτρωτική απενοχόποιηση να εκτονώνουν ανασφάλειες, ανεπάρκειες, κενά και πάθη, στο όνομα άλλου, στο όνομα "υπερασπιζόμενου". Η αυθεντική υπεράσπιση νοιάζεται για τον "εχθρό", γιατί δεν μπορεί να δει εχθρό. Οχι απαραίτητα από καλοσύνη. Μα δεν απειλείται. Δεν νιώθει αδικία. Γιατί αναγνωρίζει τα λεπτά της όρια και το απατηλό της. Όλοι ένοχοι και όλοι αθώοι, από μια άλλη οπτική. Καλείσαι να γίνεις ψυχή λεπτή, ικανή να υπερβεί το γράμμα το νόμου. Δεν μιλάμε εδώ για υπεράσπιση κάποιου "δικαίου". Τι είναι δίκαιο;</span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Οι δε "υπερασπιστές" των βολικών λόγων, του εύκολου καιρού, οι σύμμαχοι της ειρήνης και οι συντασσόμενοι στα εύκολα, μην ξεγελιόμαστε, σε καμία περίπτωση δεν ανήκουν στην περίπτωση μας. Είναι οι "αναίμακτοι υπερασπιστές". Αυτοί που γνωρίζαμε εξαρχής. Λίγη αίσθηση περιβάλλοντος χώρου να έχεις, τους διακρίνεις από απόσταση. Είναι έτοιμοι να συνταχθούν σε ο,τι όλοι συντάσσονται. Αρκεί να υπάρχει όχλος για να κρυφτούν. Δεν μιλούν για τα δύσκολα, ψαχνουν το εμφανές κακό για να καταδείξουν, αρνούνται τις αμφισημίες και χαίρονται στις βολικές απολυτότητες, δεν έχουν γνώμη, κρίνουν από απόσταση και εκ του ασφαλούς, αναπαράγουν τα έτοιμα και δεν μιλάμε γι' αυτούς τώρα. Αυτοί μένουν στους τίτλους. Κι εδώ κι εκεί έξω.</span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Μιλώ για την αυθεντική υπεράσπιση. Αυτή η αυθεντική υπεράσπιση στην ουσία δεν έχει κατ' ανάγκη κάποιον που να χρήζει υπεράσπισης, ούτε άνθρωπο, ούτε ιδέα, ούτε αξία. Είναι υπεράσπιση αυτού που επιλέγουμε να είμαστε. Είναι λεπτομέρεια -απλή λεπτομέρεια- αν στην πορεία μοιάζει πως, με κάποια τυχαία αφορμή, υπερασπιζόμαστε συγκεκριμένο πρόσωπο, συγκεκριμένη αξία, πίστη ή ιδέα. </span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Κι αυτή η υπεράσπιση είχε και έχει πάντα κόστος. Το "αναίμακτος" δεν μπορεί ποτέ να γίνει επιθετικός προσδιορισμός της ουσίας της. Κοστίζει σε νοιάξιμο, σε μοίρασμα και άρα σε αγάπη. Τίποτε άλλο ας μη φανταστούμε πέρα από αυτό. Τίποτα "ηρωικό" και περήφανα "ομολογητικό" έναντι του ...κακού εχθρού, που θα εξυπηρετούσε μια ψευδαίσθηση ενός ανώτερου σκοπού μας. </span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal; min-height: 20.3px;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"></span><br /></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
</div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Νεκταρία Καραντζή</span></div>
</div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-83116478740398918582017-09-26T15:48:00.001-07:002017-09-26T23:06:09.590-07:00Από την αγανάκτηση του εγωισμού στην κατανόηση της αγάπης<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://mediad.publicbroadcasting.net/p/wuwm/files/styles/x_large/public/201703/Fotolia_114458842_Subscription_Monthly_M.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="800" height="320" src="https://mediad.publicbroadcasting.net/p/wuwm/files/styles/x_large/public/201703/Fotolia_114458842_Subscription_Monthly_M.jpg" width="320" /></a></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Πόσο εχω αγαπήσει τους ανθρώπους που με έχουν κατά καιρούς διδάξει με τη ζωή τους και το παράδειγμά τους. Σιωπηρά, αλλά βαθιά αγαπητικά. Γιατί την αγάπη την αισθάνεσαι ακόμα κι από μακριά, ακόμα κι αν δεν μιλάς και δεν σου μιλούν. Νιώθεις την αληθινή αγάπη ή το νοιάξιμο, όπως νιώθεις και όλα τα υπόλοιπα. Γιατί όλοι είμαστε ψυχές κι, αν μη τι άλλο, πριν απ´όλα, συναισθανόμαστε. Κι όσο πιο λεπτές οι ψυχές, τόσο πιο λεπτά αισθάνονται σχεδόν τα πάντα. Δεν χρειάζονται βοριάδες. Αρκεί μια μικρή αύρα ενέργειας ψυχής και θα την αισθανθείς, είτε με το αρνητικό είτε με το θετικό της πρόσημο.</span><span style="font-family: ".sfuitext";"> </span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><br /></span>
<span style="font-family: ".sfuitext";">Από την άλλη, ομολογώ ότι πάντα έβλεπα με επιφύλαξη τους αυτόκλητους διδασκάλους που αναπαύονται να βλέπουν εαυτόν ως πεφωτισμένο ιεραπόστολο που φυλάει Θερμοπύλες. Έστω και τους καλής πρόθεσης. Πολλά λόγια και citati, απροσδιόριστα έργα, άγνωστη ζωή, εικόνα με παραπλανητικά σημάδια. Πολλά "κατηγορώ", άλλοτε ρητά, άλλοτε υποδηλούμενα. Πέραν από το "Κατηγορώ" του Εμίλ Ζολά, κάνω μεγάλη προσπάθεια στο σπίτι μου να μην καταλαμβάνει θέση άλλο "κατηγορώ". Όχι για άλλον λόγο, αλλά όσες φορές το έκανα, έπεσα έξω. Η μάλλον, άλλοτε έπεσα έξω κι άλλοτε εισέπραξα πίσω όσα κατηγόρησα ή επέκρινα, χωρίς να γνωρίζω. Οπότε, πες από αυτοάμυνα, αποφεύγω το άθλημα. </span><br />
<span style="font-family: ".sfuitext";"><br /></span>
<span style="font-family: ".sfuitext";">Μα είναι κι αυτές οι στιγμές που ο έσω κόσμος -μη εκπαιδευμένος κατάλληλα- επαναστατεί. Το γνωστό... Εκείνη η φωνή που δεν θέλει να το πει μεν δυνατά, για να μην επισύρει δήθεν το "κακό", μα είναι εκεί κάπου στριμωγμένη στο στόμα και θέλει να μιλήσει. Τώρα και με την ευκολία των διαδικτυακών αναρτήσεων και των πολλών ακροατών, τι πιο ανακουφιστικό από το να ξεσπάς τις σκέψεις σου και να δέχεσαι τα καθησυχαστικά "δίκιο έχεις" από τους φίλους σου.</span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Και τι κατάλαβες; Τίποτα. Ούτε καλό έκανες. Ούτε καλό έπαθες. </span><br />
<span style="font-family: ".sfuitext";"><br /></span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Κάτι τέτοιες στιγμές επανέρχομαι στο καταφύγιο. Στους ανθρώπους εκείνους που όσο έζησαν στη γη, λέπτυναν το πνεύμα τους τοσο, ώστε ούτε λόγια να χρειάζονται πια για να σου μιλήσουν.</span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">"Από την αγανάκτηση του εγωισμού στην κατανόηση της αγαπης"</span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Η φράση ανήκει στον Όσιο Πο</span><span style="font-family: ".sfuitext";">ρφύριο.</span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Δεν είναι όμορφη; </span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Δεν ταιριάζει παντού;</span></div>
<div style="color: #454545; font-family: '.SF UI Text'; line-height: normal;">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Δεν είναι εντυπωσιακό πως με δυο κουβέντες οι Άγιοι μπορούν αθόρυβα, αλλά και γλυκά, να υποτιμήσουν την πολυλογία μας και να καταδείξουν την άγνοιά μας;</span></div>
<br />
<div style="color: #454545; line-height: normal;">
<div style="font-family: '.sf ui text';">
<span style="font-family: ".sfuitext";">Θέλει πολλά χρόνια σιωπής ακόμα, μήπως και μάθουμε να μιλάμε.</span></div>
<div style="font-family: '.sf ui text';">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><br /></span></div>
<div style="font-family: '.sf ui text';">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><br /></span></div>
<div style="font-family: '.sf ui text';">
<span style="font-family: ".sfuitext";"><br /></span></div>
<span style="font-family: "sfuitext";">Νεκταρία Καραντζή</span></div>
</div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-67626150934836460682016-05-28T17:35:00.000-07:002016-05-28T18:11:53.687-07:00Οι Θρήνοι της Πόλης<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://farm4.staticflickr.com/3088/2650417257_a48d982096_b.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://farm4.staticflickr.com/3088/2650417257_a48d982096_b.jpg" height="213" width="320" /></a></div>
Το πρωινό της 29ης Μαΐου του 1453 το αποκάλεσαν «μοιραίο».<br />
Μετά από 1129 χρόνια, η αυτοκρατορία που γεννήθηκε επί Μεγάλου Κωνσταντίνου το 324 μ.Χ., έσβησε ανίσχυρη και παρακμασμένη, επί Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου.<br />
"Μοιραία" ή νομοτελειακή, η Άλωση της Κωνσταντινούπολης σημάδεψε για πάντα την ιστορία της ανθρωπότητας. Όποια μαρτυρία, ιστορική ή λαογραφική, διασώζεται με το αυθεντικό αποτύπωμα της λαϊκής ψυχής, των τελευταίων πολιτών της βυζαντινής αυτοκρατορίας -όσων απέμειναν- και των πρωτων γενεών μετά απο αυτούς, φανερώνει πως αρνήθηκαν πεισματικά να συμβιβαστούν με το γεγονός της καταστροφής και αποφάσισαν σύντομα να μετατρέψουν τον πόνο τους σε ελπίδα, έστω κι αν γνώριζαν πως δεν υπήρχε ελπίδα. Η βάρβαρη, καταστροφική δύναμη των Οθωμανών είχε εισβαλλει πλέον στη Δυση, έτοιμη να παραλύσει για αιώνες τη δύναμή της. Το προπύργιο της Ανατολης ειχε χαθει. Και ο ελλαδικός κόσμος επωμίστηκε τις μεγαλύτερες συνέπειες αυτης της πτώσης, αφου καταδικάστηκε σε μια απο τις πιο οδυνηρές αιχμαλωσίες που μπορει να υποστεί λαός: την σκλαβιά του νου και τη σκλαβιά του πολιτισμού. Όχι απλώς την αρπαγή του τόπου. Μια σκλαβιά που κατάλοιπά της, δυστυχώς, χρεωνόμαστε οι Έλληνες έως σήμερα. Απο τον τρόπο ζωής, τους τρόπους συμπεριφοράς έως την "εμπορική" μουσική κουλτούρα μας.<br />
<br />
Αν κάτι στην ιστορία της ελληνικής ψυχής ειναι αξιοθαύμαστο -και ειδικά εκείνης της ψυχής που είχε ακόμα νωπές τις ιστορικές μνήμες- ειναι σίγουρα το "ταλέντο" να μετατρέπει τον πόνο σε ελπίδα. Κι αν κάτι στην ιστορία της ελληνικής ψυχής έχει διατηρήσει περισσότερο απο οτιδήποτε άλλο την ελπίδα, αυτο ειναι σίγουρα οι θρύλοι. Θρύλοι για τον μαρμαρωμένο βασιλιά, για το δισκοπότηρο στην τελευταία λειτουργία της Αγια-Σοφιάς, για τα μισοψημένα ψάρια του Μπαλουκλί, για την Αγία Τράπεζα στα νερά του Βοσπόρου που περιμένει να αναδυθεί, φτιαγμένοι με τη λαχτάρα της νοσταλγίας και με τη σπίθα της προσδοκίας. Οι παραδόσεις και οι θρύλοι αναλαμβάνουν ανέκαθεν το έργο να διατηρούν τη συλλογική μνήμη ζωντανή και να συντηρούν την ελπίδα.<br />
<br />
Κι αν κάπου αρέσκονται, περισσότερο απο οπουδήποτε, να βρίσκουν καταφύγιο αυτοί οι θρύλοι, ειναι σίγουρα στα δημοτικά τραγουδια. Οι θρήνοι της Άλωσης αποτελούν ένα από τα ωραιότερα κομμάτια της ελληνικής μουσικής παράδοσης. Ντυμένοι άλλοτε με αργές θρηνητικές μελωδίες και άλλοτε με χορευτικούς ρυθμούς, ώστε να μπορούν να τα τραγουδούν οι Έλληνες, κατά την περίοδο της σκλαβιάς, ακόμα και στα πανηγύρια τους, χωρίς να δίνουν "στόχο" στον Τούρκο κατακτητή, οι θρήνοι της Άλωσης διατηρούν το νόστο μιας άλλης Ιστορίας και όχι απλως μιας άλλης Ελλάδας.<br />
<br />
Είκοσι από αυτά τα τραγούδια – θρήνους για την άλωση, από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, παρουσιάζονται στη συνέχεια:<br />
<br />
1.«Πήραν την Πόλη μωρέ πήραν την, πήραν τη Σαλλονίκη<br />
Πήραν και την Αγιό Σοφιά το μέγα μαναστήρι<br />
Πώ ΄χει σαρανταδυό ΄κλησιές κι εξήντα δυο καμπάνες<br />
Κάθε καμπάνα και παπάς κάθε παπάς και ψάλτης» (Ηπείρου)<br />
<br />
2.«Ν’ ανέβαινα πολύ ψηλά, ψηλά παν’ τα ουράνια<br />
Να διω την Πόλ’ πως καιητι, τα κάστρα πως ρημάζουν<br />
΄Πο μια μερια ν ‘ ιδείν φωτιά, ‘πο την αλλ’ χάρος την δέρνει<br />
Τα μοναστήρια καίγουντι κι οι εκκλησιές χαλιούντι<br />
Πήραν μανάδες με παιδιά και πεθερές με τσ’ νύφες<br />
Πήραν μια χήρα παπαδιά με δυο με τρεις νιφάδες» (Μάλγαρα Ανατ.Θράκης)<br />
<br />
3.«Να ΄μαν δεντρί στη Βενετιά, χρυσή μηλιά στην Πόλη<br />
και κόκκινη τριανταφυλλιά, μεσ’ τους επτά ουράνους<br />
Ν’ ανέβαινα να βίγλιζα την Πόλη πως τουρκεύει<br />
Πόλη μου για δεν χαίρεσαι, για δε βαρείς παιγνίδια<br />
Το πώς μπορώ να χαίρομαι και να βαρώ παιχνίδια<br />
Μέσα με δέρνει ο θάνατος, ν’ όξω με δέρνει ο Τούρκος<br />
Κι απ’ τη δεξιά μου τη μεριά, Φράγκος με πολεμάει…» (Καππά Καρδίτσας)<br />
<br />
<br />
ΤΟ ΜΑΝΤΑΤΟ<br />
Στους θρήνους, η είδηση της Άλωσης φτάνει άλλοτε από το πουλί που γυρνά με "καμένα φτερούδια" από την Πόλη, άλλοτε από το παιδί της χήρας που διαβάζει τα χαρτιά, άλλοτε από το καράβι κι άλλοτε από άγγελο σταλμένο απ’ το Θεό…: «ας πάψει το χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τ’ άγια γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει…»<br />
<br />
4.«Ένα πουλάκι ξέβγαινε πω μέσα από την Πόλη,<br />
Χρυσά ήταν τα φτερούδια του, χρυσά και κεντημένα<br />
Κι ήταν καημένα από φωτιά και μαυροκαπνισμένα<br />
πες μας πες μας πουλάκι μου, κανα καλό χαμπάρι<br />
Τι να σας πω μαύρα παιδιά, τι να σας μολογήσω<br />
Πήραν την Πόλιν η Τουρκιά, πήραν και το Φανάρι<br />
Πήραν και την Αγια Σοφιά.»(Ελασσόνας)<br />
<br />
5.«Έναν πουλίν, καλόν πουλίν εβγαίν' από την Πόλιν<br />
ουδέ στ' αμπέλια κόνεψεν ουδέ στα περιβόλια,<br />
επήγεν και-ν εκόνεψεν α σου Ηλί' τον κάστρον.<br />
Εσείξεν τ' έναν το φτερόν σο αίμα βουτεμένον,<br />
εσείξεν τ' άλλο το φτερόν, χαρτίν έχει γραμμένον,<br />
Ατό κανείς κι ανέγνωσεν, ουδ' ο μητροπολίτης°<br />
έναν παιδίν, καλόν παιδίν, έρχεται κι αναγνώθει.<br />
Σίτ' αναγνώθ' σίτε κλαίγει, σίτε κρούει την καρδίαν.<br />
"Αλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία!"<br />
Μοιρολογούν τα εκκλησιάς, κλαίγνε τα μοναστήρια<br />
κι ο Γιάννες ο Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπιέται,<br />
-Μη κλαίς, μη κλαίς Αϊ-Γιάννε μου, και δερνοκοπισκάσαι<br />
-Η Ρωμανία πέρασε, η Ρωμανία 'πάρθεν.<br />
-Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο.» (Πόντου)<br />
<br />
6.«Που πας μωρέ που πάς χελιδονάκι μου<br />
Που πας χελιδονάκι μου, που πας με τον αγέρα<br />
Πάνω μωρέ πάνω μαντάτα στη Φραγκιά<br />
Πάνω μαντάτα στη Φραγκιά, μαντάτα για την Πόλη<br />
Πήραν μωρέ πήραν, την Πόλη πήρανε<br />
Πήραν την Πόλη πήρανε, πήραν τη Σαλλονίκη<br />
Πήραν μωρέ πήραν και την Αγια Σοφιά<br />
Πήραν και την Αγια Σοφιά, το Μέγα Μαναστήρι<br />
Βγάλτε μωρέ βγάλτε παπάδες τα ιερά<br />
Βγάλτε παπάδες τα ιερά κι εσείς κεριά σβηστείτε<br />
Γιατί μωρέ γιατ’ είναι θέλημα Θεού<br />
Γιατ’ είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει» (Ηπείρου)<br />
<br />
7«Γιατί πουλί μ΄ δεν κελαηδείς πως κελαηδούσες πρώτα<br />
Για πως μπορώ να κελαηδώ ;<br />
Με κόψαν τα φτερούδια μου, με πήραν τη λαλιά μου<br />
Μας πήρανε μπρ’ αμάν την Πόλη μας και την Αγια Σοφιά μας<br />
Κλαίγει πικράν η Παναγιά» (θρήνος Θράκης)<br />
<br />
8.«Εσείς πουλιά πετούμενα, πετάτε στον αέρα<br />
Στείλτε χαμπέρια στη Φραγκιά στη Μοσχοβιά μαντάτα<br />
Πήραν την πόλη πήρανε, πήραν τη Σαλλονίκη<br />
Πήραν και την Αγια Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι<br />
Και η κυράτσα Παναγιά στην πόρτα ακουμπισμένη<br />
Χρυσό μαντήλιν εκρατεί, τα δάκρυα της σφουγγούσε<br />
Και τους μαστόρους έλεγε και τους μαστόρους λέγει<br />
Πάψτε μαστόροι τη δουλειά, μη χάνετε καιρό σας<br />
Εδώ τζαμί δε γίνεται, για να λαλούν χοτζάδες,<br />
εδώ θα μένει η Αγια Σοφιά…» (Δυτ. Μακεδονίας)<br />
<br />
9.«Ισείς πουλιά μ’ πιτούμενα, πιτάτι στουν αέρα<br />
Χαμπέρ να πάτι στο Μοριά, χαμπέρι στην Ελλάδα:<br />
«Τούρκοι την Πόλη πήρανε» , πήραν τη Σαλλονίκη<br />
Πήραν και την’ Αγια Σοφιά, το μέγα μοναστήρι<br />
Πώ χει τριακόσια σήμαντρα κι αξήντα δυο καμπάνες<br />
Κάθε καμπάνα και παπάς κάθε παπάς και διάκος<br />
Τούρκοι την Πόλη πήρανε..» (Νιγρίτα Σερρών)<br />
<br />
10.«Από την Πόλη ως τη Σαλλονίκη, Χρυσός αητός βγήκε να γκιζιρήσει<br />
Χρυσός αητός βγήκε να γκιζιρήσει, νούδι γκιζιρούσι, νούδι κι πετούσι<br />
Μον΄ περπατούσι κι ηλεγεν Ελένη μ’ πήραν την πόλ’ πήραν τη Σαλλονίκη<br />
Πήραν την Πολ’ πήραν την Σαλλονίκη, πήραν το Μέγα Μοναστήρι<br />
Πω χει τριακόσια σήμαντρα Ελένη μ’ κι ηξήντα δυο καμπάνες<br />
Κι ηξήντα δυο καμπάνες και χίλιους καλογέρους» (Καρδίτσας)<br />
<br />
11.«Θέλω ν’ ανέβω σε βουνό, πέρδικα, μαρή πέρδικα<br />
γιε μ’ τους κάμπους ν΄ αγναντέψω,<br />
πέρδικα, μαρή πέδικά μου.<br />
Βρίσκω μια πετροπέρδικα, πέρδικα, μαρή πέρδικα<br />
Γιε μ’ μια πετροπεριστέρα<br />
Πέρδικα, πετροπέρδικά μου.<br />
Να λέει τραγούδι θλιβερό, πέρδικα, μαρή πέρδικα<br />
Γιε μ’ να λέει μοιρολόγι<br />
Πέρδικα, μαρή πέρδικά μου.<br />
Μοιρολογούσε κι έλεγε, πέρδικα, μαρή πέρδικα<br />
Γιε μ’ μοιρολογάει και λέει,<br />
Πέρδικα, μαρή πέρδικά μου.<br />
Οι Τούρκοι επήραν τη Σοφιά, πέρδικα, μαρή πέρδικα<br />
Γιε μ’ το Μέγα Μαναστήρι<br />
Πέρδικα, πετροπέρδικά μου<br />
Πήραν άσπρα, πήραν φλωριά<br />
Πήραν μανάδες και παιδιά μου…» (Ανατ. Στερεάς Ελλάδας)<br />
12. «Θρήνος κλαυθμός και οδυρμός και στεναγμός και λύπη,<br />
Θλίψις απαραμύθητος έπεσεν τοις Ρωμαίοις.<br />
Εχάσασιν το σπίτιν τους, την Πόλιν την αγία,<br />
το θάρρος και το καύχημα και την απαντοχήν τους.<br />
Τις το 'πεν; Τις το μήνυσε; Πότε 'λθεν το μαντάτο;<br />
Καράβιν εκατέβαινε στα μέρη της Τενέδου<br />
και κάτεργον το υπάντησε, στέκει και αναρωτά το:<br />
-"Καράβιν, πόθεν έρκεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;"<br />
-"Ερκομαι ακ τα' ανάθεμα κι εκ το βαρύν το σκότος,<br />
ακ την αστραποχάλαζην, ακ την ανεμοζάλην°<br />
απέ την Πόλην έρχομαι την αστραποκαμένην.<br />
Εγώ γομάριν Δε βαστώ, αμέ μαντάτα φέρνω<br />
κακά δια τους χριστιανούς, πικρά και δολωμένα.»<br />
13.«Στην Πόλη γράφουν τα χαρτιά, στη Σαλλονικ’ τα στέλνουν<br />
Κανάς δεν πάει να τα δει, κανάς δεν τα διαβάζει<br />
Μόνο της χήρας το παιδί πααιν΄ και τα διαβάζει<br />
Η μάνα του τον ρώτησι κι η μάνα του του λέει<br />
Παιδί μ’ τι γράφουν τα χαρτιά, τι μολογάει το γράμμα<br />
Αυτό που γράφουν τα χαρτιά ο Θιός να μην το δώσει<br />
Θέλει να γίνει πόλεμος, η Πόλη να τουρκέψει» (Σαγιάδες Τρικάλων)<br />
<br />
14.«Σημαίνει ο Θιός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,<br />
σημαίνει κι η Αγια Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,<br />
με τετρακόσια σήμαντρα κι εξηνταδυό καμπάνες,<br />
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος.<br />
Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης,<br />
κι απ΄ την πολλήν την ψαλμουδιά εσειόντανε οι κολόνες.<br />
Να μπούνε στο χερουβικό και να 'βγει ο βασιλέας,<br />
φωνή τους ήρθε εξ ουρανού κι απ' αρχαγγέλου στόμα:<br />
"Πάψετε το χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τ' άγια,<br />
παπάδες πάρτε τα ιερά και σεις κεριά σβηστείτε,<br />
γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει.<br />
Μόν' στείλτε λόγο στη Φραγκιά, να 'ρτουνε τρία καράβια°<br />
το 'να να πάρει το σταυρό και τ' άλλο το βαγγέλιο,<br />
το τρίτο το καλύτερο, την άγια τράπεζά μας,<br />
μη μας την πάρουν τα σκυλιά και μας τη μαγαρίσουν".<br />
Η Δέσποινα ταράχτηκε και δάκρυσαν οι εικόνες.<br />
"Σώπασε κυρά Δέσποινα, και μη πολυδακρύζεις,<br />
πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας είναι». (Θράκης)<br />
<br />
15.«Τρεις καλογέροι κρητικοί και τρεις απ’ τ’ Αγον Όρος<br />
Καράβιν αρματώνουνε και καλοσυγυρίζουν<br />
Στην πρύμνη βάζουν το σταυρό, στη μεσ’ τον Πατριάρχη<br />
Και ψάλλαν το χερουβικό και τ’ άξιον εστίν ως<br />
Φωνή ηκούσθη εξ ουρανού, εκ στόματος αγγέλου<br />
Ας πάψει το χερουβικό και τ’ άξιον εστίν ως<br />
Πήραν οι Τούρκοι τη Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι<br />
Πώ ΄χει τριακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυο καμπάνες» (Μακεδονίας)<br />
<br />
16.«Τρεις καλογέροι κρητικοί, ωρέ και τρεις Αγιονορείτες<br />
καράβι ν’ α – κι αμάν αμάν, καράβι ν’ αρματώνανε<br />
Καράβι αναματώσανε σ’ ένα βαθύ λιμάνι<br />
Φωνή ακόυστη εξ ουρανού κι απ’ αρχαγγέλου στόμα:<br />
«Πήραν την Πόλη, πήραν την , πήραν τη Σαλλονίκη<br />
πήραν και την Αγια Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι…»(Πελοποννήσου)<br />
<br />
17.«Σήμερα ψέλνουν εκκλησιές κι όλα τα μοναστήρια<br />
Ψέλνει και η Αγια Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι,<br />
Με τετρακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυο καμπάνες<br />
Κάθε καμπάνα και παπάς<br />
Ψιλή φωνή εξέβγηκε μέσα απού τα ουράνια:<br />
«Αγία Σοφία πάρθηκε σ’ Αγαρηνών τα χέρια<br />
να κόψουνε οι ψαλμωδιές» (Μ. Ασίας, Βιθυνίας)<br />
<br />
<br />
«…ΤΟ ΄ΝΑ ΦΩΡΤΩΝΕΙ ΤΟ ΣΤΑΥΡΟ ΚΑΙ Τ’ ΑΛΛΟ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ…»<br />
Μετά την Άλωση, οι πιστοί έτρεξαν να περισώσουν τα ιερά τους, την άγια τράπεζα, το σταυρό, το ευαγγέλιο, τα εικονίσματα. Τρία καράβια βενετσιάνικα που πρόλαβαν να γλυτώσουν από την καταστροφή, αναλαμβάνουν το έργο της μεταφοράς.<br />
<br />
18.«Τρία καράβια – βόηθα Παναγιά – τρία καράβια φεύγουνε<br />
που μέσα που την Πόλη, κλαίει καρδιά μ’ κλαίει<br />
καρδιά μ’ κι αναστενάζει<br />
Το ΄να φουρτώ – βόηθα Παναγιά – το ’να φουρτώνει το σταυρό<br />
Κι τα’ άλλου του Βαγγέλιου κλαίει καρδιά μου κλαίει<br />
καρδιά μ’ κι αναστενάζει<br />
Το τρίτο το – βοήθα Παναγιά – το τρίτο το καλύτερο<br />
Την Αγια Τράπεζά μας, κλαίει καρδιά μου κλαίει<br />
καρδιά μ’ κι αναστενάζει<br />
Μη μας τα πά – βόηθα Παναγιά – μη μας τα πάρουν οι άπιστοι<br />
Και μας τα μαγαρίσουν, κλαίει καρδιά μου κλαίει<br />
καρδιά μ’ κι αναστενάζει<br />
Η Παναγιά αναστέναξι κι δάκρυσαν οι κόνις….» (Ανατ. Θράκης)<br />
<br />
19«Μον’ δώστε λόγο στη Φραγκιά, να’ ρθουν τρία καράβια<br />
Το ΄να να πάρει το σταυρό και τ’ άλλο το ευαγγέλιο<br />
Το τρίτο το τρανίτερο την άγια τράπεζά μας<br />
Μη μας τα πάρουν οι άπιστοι και μας τα μαγαρίσουν<br />
Κι η Δέσποινα ως τα’ άκουσε, τα μάθια τσε δακρύσαν<br />
Κι ο Μιχαήλ κι ο Γαβριήλ την επαρηγορούσαν<br />
Σώπασ’ αφέντρα μ’ και κυρά και μην πολύ δακρύζεις<br />
Πάλαι με χρόνια με καιρούς, πάλαι δικά μας θα ’ναι» (Βορείου Αιγαίου)<br />
<br />
<br />
«…ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΣΤΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, ΤΟ ΜΕΓΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ…»<br />
Η ελπίδα της απελευθέρωσης της Πόλης, συνόδευε τα τραγούδια και τους θρήνους των Ρωμιών από τα πρώτες κι όλες εκείνες μέρες της άλωσης. Ονειρεύονταν το χτίσιμο ξανά της Πόλης και το «ξαναλειτούργημα» στην Αγια Σοφιά, όνειρο που αποτύπωνεται στους στίχους των θρήνων τους…<br />
<br />
20. «Ανάμεσα τρεις θάλασσες, τριανταφυλλάκι μ’ κόκκινο<br />
Ανάμεσα τρεις θάλασσες, καράβι κινδυνεύει<br />
Με τ’ άργανα κιντύνευε, τριαναταφυλλάκι μ’ κόκκινο,<br />
Με τ’ άργανα κιντύνευε, με τον αέρα σειώταν<br />
Και με τα χαλκοτύμπανα, μαζώνοντ’ αντρειωμένες.<br />
Μαζώνουνταν, συνάζουνταν, πύργον θέλουν να στήσουν,<br />
Να στήσουν την Αγια Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι.<br />
Τα περιστέρια κουβαλούν, τα χελιδόνια χτίζουν<br />
Κι οι Αγγελοι απ’ τον ουρανό βάζουν τα κεραμίδια» (Θεσσαλίας /Πηλιορείτικο)</div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-61701646515640005492016-03-01T23:31:00.002-08:002021-03-01T01:08:00.237-08:00Τα Μυστικά του Μαρτίου<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiV64mPw4K-LuY-Vs4Jcjkhgfk92wG9v5mqsosFG4ycw1BzBQ-oFlf50gfrcgvWKvtQ35wdiEOoUirRZAEP_x4Trl11dIgEpkIDJASW0N8CnWrXOIrBM1M67OYvTZ48c9f8bwHLVpD911o/s600/600x337_reverie.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="337" data-original-width="600" height="181" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiV64mPw4K-LuY-Vs4Jcjkhgfk92wG9v5mqsosFG4ycw1BzBQ-oFlf50gfrcgvWKvtQ35wdiEOoUirRZAEP_x4Trl11dIgEpkIDJASW0N8CnWrXOIrBM1M67OYvTZ48c9f8bwHLVpD911o/w320-h181/600x337_reverie.jpg" width="320" /></a></div><br /><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2N0I2exrgFpH6imfoP0WZ3R5_8Gh4bDCi4-mPR7aP_9KOFvwMK7qi9G2K_gtOl22bfOl-X52mI96tz_jv5oihsGnAcnQmEgjBtun31t8rwzrsdY23vLs9KsOHKMLs3RxtqmBbzmrhJPo/s1600/12814231_1715531615333909_4919753287108109467_n.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"></a>Καλό μήνα μας! Ο Μάρτιος σαν να πρόβαλε με τη ζεστασιά και το νοσταλγικό χρώμα μιας άλλης εποχής. Κάθε φορα που έχω αυτή την αίσθηση, μια εσωτερική ανάγκη με οδηγεί σε σελίδες του παρελθόντος. Σελίδες γραμμένες από την αναζωογονητική πνοή του μυστηρίου και της ευλαβικής προσήλωσης σε έθιμα, σύμβολα και σημεία.<br />
Μέρες σαν κι αυτες, στα ρωμαϊκά χρόνια -και πριν η διπρόσωπη αρχαία θεότητα της αμφισημίας, ο Ιανός, διεκδικήσει τα πρωτεία στον κύκλο του έτους- γιόρταζαν τη δική τους Πρωτοχρονιά. Ο μήνας Μάρτιος, με το όνομα που στάζει πόλεμο, ηταν ο πρώτος μήνας του Ρωμαϊκού έτους. Αφιερωμένος στον Μαρς (Mars) τον -αντίστοιχο του Άρη- Ρωμαίο Θεο, συνδύαζε με έναν μυστικό συμβολισμό, δύο έννοιες αντιφατικές στην όψη, μα επάλληλες στο βάθος. Τον πόλεμο με τη γυναικα.<br />
<br />
Ο συνδυασμός γινόταν ανεπαίσθητα, μέσα στον μύθο και το βίωμα του εθίμου. Η παράδοση λέει πως ο γιος του Μαρς, Ρωμύλος (Romulus) -που μαζι με τον αδελφό του Ρώμο (Remus) ίδρυσαν τη Ρώμη- αφιέρωσε τον μήνα αυτον στο όνομα του πατέρα του. Στον ίδιο μήνα όμως και μάλιστα στις καλένδες του -τις πρώτες εκεινες μέρες κάθε μήνα που ο αρχαίος κόσμος συνήθιζε να αφοσιώνεται κυρίως σε μυστηριακές τελετές, αλλά και να ξεπληρώνει τα χρέη και τους λογαριασμούς του- οι Ρωμαίοι οργάνωναν μία μεγάλη γιορτή, τα Ματρωνάλια (Matronalia), αφιερωμένη στη μητέρα του Μαρς, τη Γιούνο (Iuno), αντίστοιχη της ελληνικής Ήρας. Στη γιορτή αυτή οι Ρωμαίες σύζυγοι, αλλά αργότερα και οι ελεύθερες, δέχονταν δώρα απο τους συζύγους και τους αγαπημένους τους. Κάτι σαν τη γιορτή της γυναίκας και της μητέρας, σε συνδυασμό με τη γιορτή των ερωτευμένων.<br />
<br />
Και όλα αυτά στον μήνα του πολέμου...<br />
Μήπως άλλωστε και ο έρωτας δεν είναι πόλεμος; Μήπως και οι γυναίκες, μέσα από εναν αδιάκοπο κύκλο εξοικείωσης στη γέννα, στο αίμα και τον πόνο της, στην αντοχή και την ισορροπία ανάμεσα στο πνεύμα, τον λόγο και το συναίσθημα, δεν είναι βαθιά πολεμικά όντα στον κύκλο της ζωής;<br />
Μα το βασικό ερωτημα και πάλι παραμένει και οι συνεκδοχές και οι υποθετικές ερμηνείες μας μοιάζουν να μην του αρκούν. Αν στις παραδόσεις του κόσμου δεχόμαστε οτι πάντα υπάρχει μια λογική που τις "δένει", τότε για ποιον λόγο η γιορτή της Γιούνο να εισβάλλει ειδικά τον μήνα του πολεμικού Μαρς;<br />
<br />
Η εξήγηση μοιάζει να φανερώνεται στο Ημερολόγιο του Οβιδίου, σε αυτό το θαυμάσιο έργο, στο οποίο ο Ρωμαίος ποιητής κατέγραψε και διέσωσε ήθη, μύθους και έθιμα των Ρωμαίων. Εκεί εξηγείται πως η γιορτή των Ματρωναλίων γινόταν, αυτόν τον μήνα, προς τιμήν των Σαβίνων γυναικων. Κάποτε, λέει ο μύθος, ο Ρωμύλος είχε να αντιμετωπίσει την έλλειψη γυναικών στη Ρώμη. Η πόλη ηταν γεμάτη απο άντρες, γενναίους και δυνατούς, μα οχι και απο γυναίκες. Αναζήτησε για τους άντρες του, συζύγους απο γειτονικές φυλές, μα αντιμετώπισε την άρνηση των πατέρων τους, οι οποίοι δεν επέτρεπαν γάμους με άλλη φυλή. Απελπισμένος, κατέφυγε στον πατέρα του, Mars, ο οποίος τον συμβούλεψε να κλέψει τις γυναίκες γειτονικής φυλής με τη βία, ώστε να σώσει το μέλλον της Ρώμης. Βάζοντας σε εφαρμογή το σχέδιο, ο Ρωμύλος ανακοίνωσε τη διοργάνωση λαμπρής γιορτής, ώστε να προσελκύσει τους γείτονες. Το σχέδιο ειχε επιτυχία. Στη γιορτή κατέφθασε η φυλή των Σαβίνων, που έφεραν μαζι τους συζύγους και παιδια. Στη μέση της γιορτής, οταν δόθηκε απο τον Ρωμύλο το σύνθημα, οι άντρες της Ρώμης όρμησαν στις νεαρές παρθένες των Σαβίνων και τις απήγαγαν. Οι συγγενείς τους, μέσα στον πανικό του αιφνιδιασμού, τράπηκαν σε φυγή. Μετά την αρπαγή, ο Ρωμύλος μίλησε στις νεαρές γυναίκες και τους εξήγησε οτι δεν ήθελε το κακό τους, αλλά αντίθετα να τους προσφέρει νόμιμο γάμο και οικογένεια. Οι μέρες πέρασαν και οι Σαβίνοι συγγενείς των κοριτσιών αποφάσισαν να οργανωθούν και να επιτεθούν. Και θα το έκαναν με επιτυχία, αν οι ίδιες οι Σαβίνες γυναικες δεν τους εμπόδιζαν. Η δύναμη της αγάπης ειχε υπερισχύσει και είχε υπερβεί τη βία της αρπαγής. Η γυναίκα υπερίσχυσε δυο φορές στον πόλεμο. Νίκες της αγαπης και του έρωτα που γεννώνται απο την πολεμική, την καταπνίγουν θριαμβεύοντας επάνω της και την ανασταίνουν ξανά μεταμορφωμένη στη θαλπωρή της ίδιας αγκαλιάς που πάντα θα γεννά, σε αέναο κύκλο, τον πόλεμο και τον έρωτα.<br />
<br />
Έτσι, ο Μάρτιος ανήκει στη γυναίκα. Κάνει τον πόλεμο να την τιμά. Ο Mars που ζητησε την αρπαγή της, επανορθώνει παραχωρώντας της τις μέρες του και γεμίζοντάς τη δώρα. Κι είναι και αυτός ο κυκλοθυμικός καιρός του μήνα, που σα να μιμείται ισόβια τον μυστηριακό συνδυασμο του Μαρς και της Γιούνο.<br />
<br />
Θα χαλάσει λένε ο καιρός σε λίγες μέρες.<br />
Μα δεν θα χαλάσει στ' αλήθεια. Ειναι η φύση του. Ηταν εξ αρχής, αιώνες τωρα γραμμένο, ο Μάρτιος να μιμείται τη φύση της γυναίκας.<br />
Της γυναίκας που γεννά τον πόλεμο και που τον σβήνει, σε μια διαδοχή που διαρκεί αδιάκοπα.<br />
Ηταν γραμμένο ο Μάρς να επαναστατεί και η Γιούνο να αγκαλιάζει, όπως τα κρύα και οι ζέστες του Μαρτίου.<br />
<br />
Νεκταρία Καραντζή<br />
<br /></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-33109609126398604142016-02-28T12:31:00.000-08:002016-02-28T13:14:05.914-08:00Οι μεταβολές του όχλου / Με παραδείγματα (Μέρος Β': Ο αγαπημένος ωραίος)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhN_sqUTE_KK9hyyXRAkGLw9xfrl-qPU7Ykk9vQhmU-3RbdxV3aeFDxrLaB_zSDDuGlVv5Q8OjOIPqYGEBY6uurAsBWm39JJPDsyTzikBENElFk5t3kRMNLX5dai8zX9aFLEUXmzpv-Vw/s1600/16.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhN_sqUTE_KK9hyyXRAkGLw9xfrl-qPU7Ykk9vQhmU-3RbdxV3aeFDxrLaB_zSDDuGlVv5Q8OjOIPqYGEBY6uurAsBWm39JJPDsyTzikBENElFk5t3kRMNLX5dai8zX9aFLEUXmzpv-Vw/s320/16.jpg" width="320" /></a></div>
<span id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2570" style="background-color: white; font-family: "uictfonttextstylebody"; font-size: 17px;">Αν υπήρξε στην Ιστορία ένα χαϊδεμένο παιδί του όχλου, αυτός ήταν σίγουρα ο Αλκιβιάδης. Διέθετε όλα τα χαρακτηριστικά του "απόλυτου ειδώλου" της εποχής. Πανέμορφος, φαντασμένος και κακομαθημένος -τουλάχιστον στα νιάτα του. Ορφάνεψε πολύ μικρός, στα 4 χρόνια του, όταν ο γενναίος πολεμιστής πατέρας του Κλεινίας σκοτώθηκε στη μάχη της Κορώνειας. Από τότε ανέλαβαν την ανατροφή του ο θείος του, ο σπουδαίος Περικλής μαζί με την Ασπασία. Πρότυπό του είχε τον Ομηρικό Αχιλλέα. Όχι άδικα, αφού όλοι οι Αθηναίοι συμφωνούσαν ότι τέτοια ομορφιά σαν τη δική του, μόνο προορισμένη για ημίθεο θα μπορούσε να είναι. Και ήταν όντως εντυπωσιακά όμορφος, τόσο ώστε ο όχλος να του συγχωρεί κάθε παραξενιά, κάθε πείσμα ή αναίδεια, αποδίδοντάς τα στο νεαρό και ζωηρό της ηλικίας. Ο Αλκιβιάδης έμαθε να πετυχαίνει όποιον στόχο ήθελε. Έμαθε να περιτριγυρίζεται νωρίς από κόλακες και να επιχειρεί τα πιο παράτολμα σχέδια, έχοντας μία αλλόκοτη αίσθηση πως ο κόσμος του ανήκει, αντίστοιχη με εκείνην την άλλη αλλόκοτη αίσθηση ότι θα ζει για πάντα. Τρομακτικός συνδυασμός! Όσο και αν ο Σωκράτης επιχειρούσε, κατά καιρούς, να συγκρατήσει τις επικίνδυνες φιλοδοξίες και τον εγωισμό του, και όσο και αν αυτός ο σοφός προχριστιανικός προφήτης ήταν, στ' αλήθεια, ο μοναδικός άνθρωπος που θα μπορουσε να ασκήσει θετική επιρροή στο πνεύμα του, ο Αλκιβιάδης είχε τόση εμπιστοσύνη στον εαυτό του και τις θεόσταλτες "ευκολίες" του, ώστε ήταν έτοιμος να διαπράξει ακόμα και το μεγαλύτερο έγκλημα. Ο αδίστακτος άνθρωπος, όσο πιο ικανός είναι, τόσο πιο επικίνδυνος μπορεί να γίνει.<b> </b></span><br />
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2588" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2660" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Έχοντας την εύνοια του όχλου, η επιείκεια του οποίου στο πρόσωπό του είχε ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, κατά τον 5ο χρυσό αιώνα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας του Περικλή, ο Αλκιβιάδης διεκδίκησε τα υψηλά στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα -ιδιότητες που αυτονόητα συγγένευαν μεταξύ τους στην αρχαιοελληνική συνείδηση. Είχε αναδειχθεί ηρωικός πολεμιστής, ήδη από την πολιορκία της Ποτίδαιας. Τι κι αν ο Σωκράτης, σε εκείνη τη μάχη, κράτησε την ασπίδα του Μακεδόνα Στρατηγού, σημάδι πως αυτός ηταν που τον σκότωσε, κάνοντας το εχθρικό στράτευμα να τραπεί σε φυγή; Τι κι αν ο Σωκράτης ηταν επίσης ήταν που έσυρε, με κίνδυνο της δικής του ζωής, τον Αλκιβιάδη αιμόφυρτο και κάτωχρο στην αγκαλιά του, όταν ένα δόρυ από ψηλά σφηνώθηκε στον ώμο του; Ο όχλος με ικανοποίηση δέχθηκε την προταση του Σωκράτη να τιμηθεί με στρατιωτικό βραβείο για την ανδρεία του, όχι ο ίδιος αλλά ο Αλκιβίαδης, το χαϊδεμένο τους παιδί. Άλλωστε αυτό το βραβείο ειχε αξία μόνο για τον Αλκιβίαδη και για τους εφήμερους χειροκροτητές του. Τι αξία να αξιώσει από αυτό ο Σωκράτης;</div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2661" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2662" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Μα ήταν ωστόσο άξιος Στρατηγός ο Αλκιβίαδης. Η φιλοδοξία του τον ψυχανάγκαζε να αναπτύξει στο έπακρο κάθε στρατιωτική ικανότητα που θα μπορούσε να τον αναδείξει ες αεί αήττητο, πράγμα που πέτυχε. Έμεινε στην Ιστορία ως ο ανίκητος Στρατηγός, ενώ τους στρατιώτες του -που φορούσαν περικεφαλαίες με κλωνάρια ελιάς και δεν καταδέχονταν να φάνε με στρατιώτες άλλου Στρατηγού- τους αποκαλούσαν "αήττητους".</div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2663" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2664" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Δεν ηταν απορίας άξιον λοιπόν, με τέτοια πάνδημη αποδοχή, να αποφασίσει ο Αλκιβιάδης να στείλει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 416 π.Χ., όχι μόνο ένα άρμα για να αγωνιστεί με το όνομά του, οπως συνήθιζαν οι Βασιλείς, αλλά επτά! Πράξη πρωτοφανής για τα χρονικά! Κέρδισε τρία βραβεία σε εκείνους τους Αγώνες και η θυσία που προσέφερε στη συνέχεια στον Ολύμπιο Δία ξεπέρασε σε αίγλη και "φανφάρα" κάθε προηγούμενο. Ο όχλος τον αποθέωνε και οι πόλεις διεκδικούσαν την εύνοιά του. </div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2665" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2666" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Ο Αλκιβιάδης μάλλον ζούσε, εκεινες τις μέρες, την πραγματοποίηση των πιο μεγάλων και φιλόδοξων ονείρων της νιότης του, αλλά ήταν ανώριμος ακόμα, οπως φάνηκε, να διαχειριστεί την κατάσταση. Παρασυρμένος από την δόξα και το μεγαλείο, αποφάσισε να εξαπλώσει την προσωπική του δύναμη, πατώντας στο όνομα της πόλης του, που με τόση επιείκεια, ανοχή και γαλαντομία τον δαφνοστεφάνωνε, διαπράττοντας ένα απο τα μεγαλύτερα εγκλήματα Ελλήνων σε Έλληνες στην αρχαιότητα. Η μανία του να δοξαστεί και να φθάσει το όνομά του στα πέρατα του κόσμου, τον οδήγησε να επιτεθεί στη δωρική Μήλο, ώστε να ασκήσει έμμεση πίεση και να προκαλέσει σε εμπόλεμη κατάσταση τη Σπάρτη. Κυρίευσε το νησί και κατακρεούργησε όλον τον αντρικό πληθυσμό. Γυναίκες και παιδιά, τους πούλησε στην Αγορά σαν σκλάβους, ενω κράτησε για τον εαυτό του την πιο ομορφη παρθένα, για να του γεννήσει ένα νόθο αγόρι. Η παραζάλη του αίματος και της ακόρεστης εξουσίας τον οδήγησε, μετά απο αυτο το έγκλημα, να κινηθεί ενάντια στην .... "Αμερική" της τότε Αρχαιότητας, την Σικελιά. Ο όχλος, τυφλωμένος απο το ιδιο πάθος και την ίδια παραζάλη, τον ακολουθεί και τον υπακούει πιστά. Αγνοεί το αίμα των ομόαιμων αδελφών του, παραβλέπει την τυφλή ματαιοδοξία του Στρατηγού του, τρέφεται απο αισθηματα μίσους και εκδίκησης και ειναι πρόθυμος -όπως πάντα- να παραδοθεί σε καθε κόλακα ηγεμόνα που μπορει να του ικανοποιήσει τα πιο ζωώδη, επιθετικά και φιλοπόλεμα ένστικτα και να γεμίσει τα μπαούλα του με άφθονο πλούτο απο τόπους μακρινούς. </div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2666" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2666" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Ο όχλος αγαπά ενστικτωδώς τη βία και όλα όσα ακυρώνουν τη σκέψη και τον λόγο. Θέλει πραγματικη αρετή για να επιβάλλεις τη λογική στο πλήθος. Αρετή που διέθεταν μόνο οι αληθινοί ηγέτες, όπως ο Περικλής, και όχι οι ματαιόδοξοι ηγεμόνες. </div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Μα έχει ο καιρός γυρίσματα ακόμα και για τα ευνοημένα παιδιά του όχλου...</div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
</div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Γιατι ο όχλος δεν αγαπά να αγαπά για πάντα ή για πολυ, ουτε και να μισεί.</div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Ένα μήνα περιπού μετά την απόφαση για την εκστρατεία στη Σικελία, το βράδυ της 8ης Ιουνίου, ένα μεγάλο σκάνδαλο, υποκινημένο από τους πλούσιους ολιγαρχικούς -εκείνους που επωμίζονταν το οικονομικό βάρος των φόρων και των πολεμικών εξόδων- ξέσπασε εις βάρος του Αλκιβιάδη. Οι Αθηναϊκές Ερμές κεφαλές, στη Στοά των Ερμών, ειχαν αποκοπεί και οι υποψίες βάραιναν τον Αλκιβιάδη. Βρέθηκαν μάρτυρες που έλεγαν πως ο Αλκιβιάδης μεθυσμένος μαζί με την παρέα του, το προηγούμενο βράδυ, σε κατάσταση έξαλλη, κορόιδευαν τα Ελευσίνια μυστήρια και έσπαγαν με βία τις Ερμές. Αυτή η πρωτοφανής ασέβεια δεν μπορουσε να συγχωρεθεί. Οι Αθηναίοι γνώριζαν ήδη από παλιά τα σημάδια ασέβειας του Αλκιβίαδη. Δεν ειχαν ανάγκη πολλών αποδείξεων για να πειστούν για την υπαιτιότητά του. Όσο ομως ανάγκη ειχε ο όχλος για τιμώρηση της ασέβεια, τόσο ανάγκη ειχε και για πλούτο. Δεν θα άφηνε επ' ουδενί αυτο το σκάνδαλο να εμποδίσει τη Σικελική εκστρατεία, απο την οποία προσδοκούσε απίστευτα χρηματικά οφέλη. Δίεταξε λοιπόν τον Αλκιβίαδη, έστω και υπόδικο, να ηγηθεί της Σικελικής εκστρατείας, πράγμα που έγινε. Η απόφαση του όχλου δεν άρεσε ωστόσο στους ολιγαρχικούς. Γνώριζαν καλά πως, αν ο Αλκιβιάδης επέστρεφε με μία θριαμβευτική νίκη απο τη Σικελία, ο λαός θα ηταν πάλι έτοιμος να του τα συγχωρήσει ολα. Η δίκη έπρεπε να γίνει τώρα. Κατάφεραν τελικά, μέσω της δημαγωγίας του Θεσσαλού, γιου του Κίμωνα, να καταδικαστεί ο Αλκιβίαδης και να ανακληθεί από την εκστρατεία. </div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Το αγαπημένο παιδί του όχλου, όταν έμαθε την καταδικαστική απόφαση, γνώριζε καλά το νόημά της. Γαλουχημένος με κανακέματα και κολακείες, δεν ηήαν σε θέση να υποστεί δημόσιο ευτελισμό. Και επειδή κάθε αξία ή αρετή που θα του υποδείκνυε πράξεις αξιοπρέπειας, είχε προ πολλού μέσα του αντικατασταθεί απο την ακόρεστη ματαιοδοξία, αποφάσισε εύκολα και αβασάνιστα, οδηγημένος από ενα ανυπότακτο ένστικτο επιβίωσης, να γίνει προδότης της πόλης του. Δεν θα επέτρεπε στον εαυτό του, ούτε μία στο εκατομμύριο, να επιστρέψει, υπό τέτοιες συνθήκες, στην Αθήνα, πάρα μόνο ως θριαμβευτής.<br />
<br />
Κατέφυγε στη Σπάρτη. Και όχι απλώς κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των Σπαρτατών με το ταπεραμέντο και τα χαρίσματά του, αλλά οργάνωσε το Ναυτικό τους και επιτέθηκε κατατροπώνοντας την εξασθενημένη Αθήνα και εξολοθρεύοντας το Αθηναϊκό Ναυτικό -υπο τη διοίκηση του πολύ κατώτερου των περιστάσεων Ναυάρχου Νικία- το οποίο, πριν μόλις λίγο καιρό, ο ίδιος συντόνιζε και διοικούσε. Η εκστρατεία στη Σικέλια ναύαγησε απο τον ίδιο τον πρωτεργάτη της. Οι 200 αθηναϊκές τριήρεις έπεσαν στα χέρια του εχθρού και 40.000 οπλίτες σκοτώθηκαν. Όταν τα νέα για την καταστροφή στη Σικελία έφθασαν στο Άστυ, οι Αθηναίοι παρακολουθούσαν τις "Τρωάδες" του Ευρυπίδη. Είχαν τόσο μαγευτεί απο τους στίχους της τραγωδίας, που δεν επέτρεψαν στους αγγελιοφόρους να ανακοινώσουν τα μαντάτα παρά μόνο μετά το τέλος του Θέατρου. Οταν τα άκουσαν, δεν πίστευαν στα αυτιά τους. Θρήνοι και οδυρμοί ακούγονταν απ´ άκρη σ´ άκρη στην Αθήνα. Δεν υπήρχε οικογένεια που να μην είχε χάσει άνθρωπο. Ο Αλκιβιάδης ειχε γραφτεί εκείνη τη μέρα στα μαύρα κατάστιχα της εκδίκησης του όχλου. </div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Και πάλι όμως αυτό το μίσος δεν θα κρατούσε για πολύ. Σύντομα το πλήθος διχάστηκε. Άρχισαν να σκέφτονται πως αν δεν είχαν καταδικάσει τον Αλκιβιάδη και αν εξακολουθούσε να ηγείται της Σικελικής εκστρατείας, τίποτα απο όλα αυτα τα τραγικά δεν θα ειχε συμβεί. Κατά μία έννοια, είχαν δίκιο.</div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Ο Αλκιβιάδης, από την άλλη, τυφλωμένος απο το μίσος του για τους ολιγαρχικούς αντιπάλους του στην Αθήνα που ήθελαν να τον καταστρέψουν, προκαλούσε συνεχώς τους Σπαρτιάτες να επιτίθενται ανελέητα στην Αθήνα. Είχε αρχίσει όμως ο λογος του στη Σπάρτη, να μην έχει την ίδια βαρύτητα. Άλλωστε το γεγονός οτι γέννησε νόθο παιδι (και) απο την Τιμαία, τη γυναίκα του Βασιλία της Σπάρτης Άγι, ειχε περιπλέξει αρκετά την κατάσταση. Μετά από αρκετή πίεση, πείθει τους Λάκωνες οτι, θα ήταν για το απόλυτο συμφέρον τους, να απευθυνθεί ο ίδιος, εκ μέρους τους, στον Πέρση Σατράπη Τισσαφέρνη και να διεκδικήσει οικονομική ενίσχυση, ώστε να ετοιμάσει σημαντική στρατιωτική δύναμη κατά των Αθηναίων. Όσο όμως ο Αλκιβιάδης ασκούσε τη μαγευτική επίδραση της προσωπικότητάς του στη φιλήδονη περσική αυτοκρατορία, οι Σπαρτιάτες, που κάθε τελευταια νίκη τους την όφειλαν σε εκείνον, μήνυσαν στον ναύαρχο Αστύοχο να τον σκοτώσει. Η Τιμαία που δεν ειχε κατορθώσει ακόμα να αντισταθεί στην παράνομη αγάπη της, βρήκε τρόπο να τον ειδοποιήσει και να τον σώσει. Ο Αλκιβιάδης, έχοντας ηδη εξασφαλίσει την περσική βοήθεια αποφασίζει να τη στρέψει αυτή τη φορά εναντίον των Σπαρτιατών και να επιχειρήσει να ανακτήσει τη χαμένη εύνοια των συμπατριωτών του Αθηναίων. </div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Άνθρωποι σαν τον Αλκιβίαδη δεν ζουν ποτέ χωρίς εύνοια. Δεν ανασαίνουν, αν δεν νιώθουν τον θρίαμβο της επευφημίας του όχλου. Κι ας έχει αυτος ο όχλος όποια σημαία θέλει κι όποια γη.</div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Ο Αθηναϊκός όχλος είναι έτοιμος πλέον να τον αποδεχθεί ξανά ως θριαμβευτή. Έχει ξεθυμάνει η οργή του και έχει απόλυτη ανάγκη τη στριατιωτική του ικανότητα. Έμαθε άλλωστε και για τον "περσικό παρά" που κουβαλά... Με τετοια δώρα, ολα τα συγχωρεί ο όχλος. Ο Αλκιβιάδης θα αναλάμβανε, για "το φαίνεσθαι", τον "ωραίο" αγώνα να αποκαταστήσει τη Δημοκρατία στην Αθήνα, μα κυρίως τον ενδιέφερε να ξελασπώσει το όνομά του και να δρέψει ξανά τις δάφνες του. Κατόρθωσε να εξολοθρεύσει ολόκληρο τον στόλο των Σπαρτατών, που ο ίδιος ειχε δημιουργήσει. Τέτοια νίκη ειχε να δει η Αθήνα απο τον καιρό του Κίμωνα.</div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Γέροι, νέοι, γυναίκες, παιδιά, είχαν κατέβει στο λιμάνι του Πειραιά με δάφνες και φύλλα ελιάς στα χέρια για να τον υποδεχθούν. Ο όχλος, για μία ακόμη φορά, προσκυνά τα πόδια του πιο φιλόδοξου, αρκεί οι φιλοδοξίες του να αφορούν κι αυτόν προσωπικά, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Κι ας μη νοιάζεται ουσιαστικά κανείς για κανέναν.</div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Ύστερα απο 5 χρόνια αυτοεξορία, ο Αλκιβιάδης κατέφθανε στην πατρίδα με ολόκληρο τον Αθηναϊκό στόλο και σέρνοντας άλλα 150 εχθρικά πλοία γεμάτα λάφυρα και αιχμαλώτους. Είχε σηκώσει στη ναυαρχίδα την πορφυρή σημαία της νίκης και στεκόταν αγέρωχος στην πλώρη ως θριαμβευτής, με το πλήθος να παραλυρεί. Εκεί, τον περίμενε η γυναίκα του, η Ιππαρέτη και οι ιερείς που κάποτε του έριχναν κατάρες για την ασέβεια και ήταν έτοιμοι τώρα να τον δαφνοστεφανώσουν. Το πλήθος στριμωχνόταν για να τον πλησιάσει και απλώς να τον αγγίξει, σα να πίστευε οτι κάποια μυστηριακή ανώτερη δύναμη θα μπορούσε αυτός ο πολυμήχανος και πανούργος στρατηγέτης να τους μεταφέρει.</div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Κάτι όμως πρέπει να άλλαξε στην ψυχη του Αλκιβιάδη, τη μέρα εκείνη ή, πιθανώς, εκείνον τον καιρό. Έχει και η ζάλη της ματαιοδοξίας τον κορεσμό της. Είναι, ίσως, και τα χρόνια που μαλακώνουν τις ψυχές και ανοίγουν το πνεύμα. Σα να συναισθανόταν το μάταιο και ευμετάβλητο όσων ζούσε, όταν, για μία ακόμη φορά, το μεγαλειώδες όνειρο της θριαμβευτικής επανόδου του πραγματοποιήθηκε. Φάνηκε αυτή η αλλαγή ξεκάθαρα, από τη μετέπειτα θητεία του και κυρίως όταν, παρά τις παρακινήσεις των φίλων του, αρνήθηκε να εκδικηθεί τους εχθρούς του μετά την θριαμβευτική επιστροφή του, κάτι που, αδιαμφισβήτητα, θα έκανε παλαιότερα.</div>
<div style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2670" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Δύο χρόνια αργότερα, όταν ο ικανότατος Σπαρτιάτης Ναύαρχος Λύσανδρος απέφευγε, επί τούτω, να εμπλακεί σε ναυμαχία με τον Αλκιβιάδη, όσο κι αν ο τελευταίος το επεδίωκε, ο όχλος δεν άργησε να επιτεθεί τον Αθηναίο Στρατηγό με την κατηγορία οτι η κωλυσιεργία του στο "ξεκαθάρισμα" με τη Σπάρτη οφειλόταν σε μία νέα προδοσία εκ μέρους του. <i>"Αφου είσαι αήττητος"</i> του φώναζαν,<i> "γιατι δεν νικάς τη Σπάρτη τόσον καιρό; Γιατι δεν μπαίνεις σε ναυμαχία με τον Λύσανδρο; Μηπως τα ξαναβρήκες με τον εχθρό; Εισαι προδότης!". </i> </div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2670" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2670" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Ο θριαμβευτής, προδότης. Και ο προδότης, θριαμβευτής. Να μία ιστορία μεταβολής του όχλου, όπου οι χαρακτηρισμοί ίσως δικαίως να αποδίδονται και τις δύο φορές.</div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2677" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2676" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
Για την Ιστορία, ο Αλκιβιάδης τελικά καθαιρέθηκε, με μόνη την κατηγορία οτι απέφευγε να αναμετρηθεί με τον Λύσανδρο. Δύο χρόνια μετά απο τη μέρα που ο όχλος στριμωχνόταν στο λιμάνι του Πειραιά, για να αγγίξει τα ρούχα του ανθρώπου, στον οποίο όφειλαν τη νίκη της πόλης τους, σήμερα ο ίδιος όχλος τον καθαιρούσε απο το αξίωμα του Στρατηγού - Αυτοκράτορα ως προδότη.<br />
<br />
Σήμερα που ο Αλκιβιάδης δεν ειχε διαπράξει την προδοσία που τον κατηγορούσαν,<br />
σήμερα που δεν ήταν ο οντως προδότης, όπως την άλλη φορά που κρυφά κατέφυγε στη Σπάρτη, σήμερα στάθηκε εκεί με αξιοπρέπεια και έτοιμος να δεχθεί την άδικη κρίση του όχλου, ίσως σαν μια προσπάθεια εξιλασμού. Εξιλέωσης απο τα έσω του αμαρτήματα. Όχι από κάποια υποτιθέμενα καθήκοντα ιδιότητας. Είχε τελειώσει πια με όλα αυτα. Βαρέθηκε. Απομακρύνθηκε στα κτήματα του στη Θράκη, όπου έζησε εκεί σαν ερημίτης για το υπόλοιπο της ζωής του. Μια φορά μόνο πήγε να αναμιχθεί αργότερα με τα της πόλης, όταν, λίγο πριν την καταστροφή στους Αιγός Ποταμούς, σοφά συμβούλευσε τους συμπατριώτες του να μην στρατοπεδεύσουν στη Λάμψακο.<br />
Ήταν όμως πια ανεπιθύμητος για τον όχλο. Δεν άκουγε κανείς.</div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2673" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<br /></div>
<div id="yui_3_16_0_1_1456690521613_2673" style="background-color: white; font-family: UICTFontTextStyleBody; font-size: 17px;">
<b>Νεκταρία Καραντζή</b></div>
</div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-35504331204619373432016-02-24T14:27:00.001-08:002016-02-28T12:33:12.597-08:00Οι μεταβολές του όχλου / Με παραδείγματα (Μέρος Ά: Ο Ηγέτης)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEguBkVdaXoKl3ykf7sHXL4krVIQVdJjoGsAQI2SQHO2p8Xh2pqxTC3HQNprOqfKl7_wahTFrf_3-BSRBzwVz3jQD7ne6rQh-x8th4iD0tZeDHEeehEmnycZBwU0FaK0S8_zm24WQGgvDs4/s1600/12744404_1713622142191523_924771361879715277_n.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEguBkVdaXoKl3ykf7sHXL4krVIQVdJjoGsAQI2SQHO2p8Xh2pqxTC3HQNprOqfKl7_wahTFrf_3-BSRBzwVz3jQD7ne6rQh-x8th4iD0tZeDHEeehEmnycZBwU0FaK0S8_zm24WQGgvDs4/s320/12744404_1713622142191523_924771361879715277_n.jpg" width="320" /></a></div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px;">
<span style="line-height: 17.5636px;">Ο όχλος, που είμαστε όλοι κομμάτι του, έχει μία εντυπωσιακή "ικανότητα".</span><span style="line-height: 17.5636px;"> </span></div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Να άγεται και να φέρεται από φαινόμενα και επιφαινόμενα, να κρίνει, να αποφασίζει, να συμπεραίνει και να δικάζει ανεξέταστα και αβασάνιστα. Η Ιστορία έχει κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα. Σίγουρα, ο πλήρης κατάλογος των ονομάτων που δοξάστηκαν και στη συνέχεια -συχνά με απόσταση αναπνοής- λοιδορήθηκαν, απο τις μεταβολές του ίδιου όχλου, θα μπορούσε να γραφτεί σε πολύτομη εγκυκλοπαίδεια. Και, αναμφισβήτητα, ανάμεσά τους, η ζωή του Χριστού κατέχει τα πρωτεία στην ένταση και το βάθος του φαινομένου.</div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Μόνο που εδώ σε αυτο το πρώτο αφιέρωμα, θα περιοριστώ σε ένα ελάχιστο, κομμάτι Ιστορίας. Ίσως ενα απο τα πιο ενδιαφέροντα, στο πέρασμα των αιώνων, για την διάρκεια των αποτυπωμάτων που άφησε πίσω του στις επερχόμενες γενιές, μέχρι σήμερα. Τον χρυσό 5ο αιώνα. Μην ξεχνάμε άλλωστε οτι ακόμα και σήμερα, μετά από τόσους αιώνες, τον Παρθενώνα επικαλούμαστε ως σύμβολο της αξίας και της δύναμης που αναζητάμε ως λαός για να προτάξουμε, περισώζοντας την πληγωμένη από χρέη αξιοπρέπειά μας και την αλλόκοτη, για τους ξένους φίλους μας, μεσογειακή ιδιοσυγκρασία μας. Και αυτο το προέβλεπε ακόμα και ο Περικλής, οταν αποζητούσε στην τέχνη την απόδειξη της προσωπικής αξίας των προσώπων και της ποιότητας της πόλης που περίεβαλε τη ζωή τους. Έναν Παρθενώνα που θα εκθειάζει τις αρετές τους και θα καταχωνιάσει στις κρύπτες του τα ελαττώματά τους, έστω κι αν αυτα -ατίθασα και δυσήνια- ξεπρόβαλλαν ειρωνικά στην ασπίδα της Αθηνάς του Φειδία. Αλλά γι' αυτήν θα μιλήσουμε άλλη ώρα...</div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Ο Περικλής ήταν ο ηγέτης που γνώριζε άψογα να κουμαντάρει τον όχλο, τόσο ώστε να μπορεί ακόμα και να μη διστάσει να κλάψει γονατιστός μπροστά του, για να εμποδίσει την καταδίκη για ασέβεια της πολυαγαπημένης του Ασπασίας, οταν ο γνωστός δημαγωγός Κλέων και ο Αρχιερέας Διοπείθης (εκεινος που παρά λίγο να κάψει ζωντανούς 40 νέους Σαμιώτες ως θυσία στον Δία, αν δεν τον προλάβαινε ο Περικλής) την έσυραν σε δίκη για αθεΐα. Πέτυχε ασφαλως την απαλλαγή της. Ο όχλος άλλωστε αρέσκεται πάντα στις δημόσιες συγγνώμες μετά δακρύων. Εκει που δεν μπορει να φερθεί γενναιόδωρα ειναι στην αξιοπρέπεια και την αναγνώριση της υπέρτατης αξίας. Ο Περικλής το ήξερε καλά αυτό και ασφαλώς για το θέμα της πολυαγαπημένης γυναικας του δεν θα ρίσκαρε να επηρεάσει το πλήθος απλώς και μόνο με πυρινους λόγους και έξοχη ρητορεία, στην οποία ηταν σίγουρα άφθαστος. Ήξερε οτι έπρεπε να γινει ικέτης και ας γνώριζε καλά σε ποιούς μπροστά γονάτιζε.</div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Ο Αθηναϊκός λαός όσο αγκάλιασε τους φωτισμένους ηγέτες, άλλο τόσο, και ακόμα περισσότερο, λάτρεψε και εμπιστεύθηκε τους δημαγωγούς που το μόνο που γνώριζαν-άψογα ομολογουμένως- ηταν τη συκοφαντία.</div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Οταν ξέσπασε ο Πελοποννησιακός πόλεμος, ο Περικλής που τον κίνησε, θέλοντας και μη, εξαναγκασμένος απο το τελεσίγραφο της Σπάρτης, προειδοποίησε απο την Πνύκα τον όχλο πως "σύντομα, αφου κηρύξουμε τον πόλεμο, θα δειτε τις ελιές σας, τα κτήματα και τα σπίτια σας να παραδίδονται στις φλόγες. Να είστε έτοιμοι! Ειναι προτιμότερο να αντισταθούμε τώρα με κοστος τα σπίτια μας, παρά να χάσουμε την αξιοπρέπειά μας!". Το πλήθος συνεπαρμένο απο το καθηλωτικό λόγο του ηγέτη του, ζητωκραύγαζε και χειροκροτούσε αποφασισμένο για την εναρξη του πολέμου με κάθε κόστος.<br />
Όταν ο Ολύμπιος Περικλής ολοκλήρωσε τότε τον λόγο του και απέθεσε το στεφάνι, στα μάτια του όχλου φάνταζε ως Θεός.<br />
Δεν άργησαν τα πράγματα σύντομα να αλλάξουν...</div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Ο Πόλεμος ξέσπασε και οι Αθηναίοι οχυρωμένοι στα τείχη της Ακρόπολης παρακολουθούσαν τον εχθρό να καίει στις Αχαρνές 3000 σπίτια, να ξεριζώνει τα αμπέλια και να κόβει τις ελίες τους. Κατάρες και αναθέματα ακούγονταν στην Αγορά για τον Περικλή, τον "αίτιο" του πολέμου που τους έφερε σε αυτη τη μοίρα...<br />
Κι ας ηταν εκείνοι που πήραν, με την ευθύνη της Δημοκρατίας που τους είχε χαρίσει, τη μοίρα τους στα χέρια τους. Κι ας ηταν εκεινος που τους ειχε ηδη προειδοποιήσει βήμα βήμα για την καταστροφή που θα ερχόταν.</div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Ο Περικλής, έμπειρος στρατηγός και πολιτικός που πάντα ηταν προετοιμασμένος για τις μεταβολές του όχλου, συντομα καταλάγιασε τον παράλογο εναντίον του θυμό τους, προσφέροντάς τους μία εντυπωσιακή νίκη κατά των μισητών τους Μεγαριτών, που εκανε τον εχθρό να εγκαταλείψει πανικόβλητο το Άστυ και να τρεξει να καλύψει τα νώτα του στην πατρίδα. Έτσι κατάφερε να εκφωνήσει τον περίφημο Επιτάφιο, στο τέλος του πρώτου χρόνου του Πολέμου και να γίνει αποδεκτός. Αν δεν έφερνε εκείνη τη νίκη, όλα θα ηταν αλλιώς και σιγουρα δεν θα υπήρχε Επιτάφιος...</div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Μα και παλι ο όχλος δεν άργησε να στραφεί εναντίον του και, παρότι αναγνώριζε το απίστευτο πολιτικό και στρατιωτικό του ταλέντο, παροτι ο λόγος και η σιωπή του τον γοήτευαν, έφθασε, δείχνοντας εμπιστοσύνη σε γνωστούς για την κατ' επάγγελμα συκοφαντία τους δημαγωγούς, οπως ο Κλέων, να τον καθαιρέσει απο Στρατηγό, καταδικάζοντάς τον με βαρύτατο χρηματικό πρόστιμο που ηταν αδύνατο να πληρώσει, δήθεν για κακη διαχείριση των οικονομικών του Δήμου. Ο Περικλής τότε πρέπει να πέρασε την πιο δύσκολη περίοδο της ζωής του. Ως χρεώστης του Δήμου και καθαιρεμένος απο Στρατηγός, ειχε χάσει επίσης τα πολιτικά του δικαιώματα. Ο ηγέτης που το όραμα και τα έργα του θαυμάζονται έως σημερα, έγινε έρμαιο των συκοφαντιών των ανύπαρκτης αξίας πολιτικών αντιπάλων του και του άδικου χλευασμού του όχλου. Και δεν του έφτανε αυτο. Απο τον λοιμό που ήδη ειχε ξεσπάσει και θέριζε στην πόλη, έχασε τα δυο παιδιά του. Του απέμεινε μόνο η παρηγοριά της συντροφιάς της Ασπασίας. Μα η ιστορία της μεταβολής του όχλου απέναντι του δεν τελειώνει εδω.</div>
<div style="background-color: white; color: #141823; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Όταν οι ολιγαρχικοί ανέβηκαν στην εξουσία, μετά την εις βάρος του ραδιουργία και καταδίκη, οι Αθηναίοι συντομα κάταλαβαν οτι ολοι αυτοί που εμπιστεύθηκαν ηταν ανίκανοι να διοικήσουν. Μετανιωμένος ο όχλος καταφεύγει ξανα στον Περικλή, ο οποίος αρνήθηκε. Για να τον πείσουν, γνωρίζοντας καλά πλέον πως κανείς άλλος δεν θα μπρουσε να τους κυβερνήσει με σύνεση, του παρέδωσαν ομόφωνα το αξίωμα του "Στρατηγού Αυτοκράτορα". Ο Περικλής ανέλαβε τελικά τη διοίκηση, έχοντας για μία ακόμη φορα την απόλυτη εμπιστοσύνη του όχλου. Του ίδιου όχλου που πριν λίγο καιρο τον ειχε καθαιρέσει. Η διαφορα στη διοίκηση φάνηκε αμέσως, ήδη από τις πρώτες μέρες που ανέλαβε τα ηνία της πόλης, που χάρη σε εκείνον η δύναμη και η αίγλη της διασώθηκε αιώνια. Κατάφερε να αφανίσει τον στόλο των Πελοποννησίων αλλα και να σταματήσει τον λοιμό, καλώντας τον Ιπποκράτη να βρει την αιτία και να καταπολεμήσει την αρρώστια, πράγμα το οποίο ο διάσημος γιατρός της Αρχαιότητας εκανε σε μόλις τρεις μηνες.</div>
<div style="background-color: white; color: #141823; display: inline; font-family: helvetica, arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 17.5636px; margin-top: 6px;">
Ο ιδιος όμως ο Περικλής δεν άντεξε. Ο οργανισμός του ειχε ηδη προσβληθεί απο τον λοιμό σε μεγάλο βαθμό. Και, ίσως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε, όχι μόνο από τον λοιμό. Λοιμός και χολέρα δεν ειναι άραγε και η συκοφαντία; Σαράντα χρόνια στο πηδάλιο της διοίκησης των Αθηναίων, ηταν από τους λίγους που γνώριζε καλά τις μεταβολές του όχλου, τους παροξυσμούς, τις υπερβολές και τη ζωώδη ψυχολογία του. Λιγο καιρό αφότου ο Ιπποκράτης έφυγε απο την πόλη, φέρνοντας εις πέρας την αποστολή του, ο Περικλής πέθανε, τον Οκτώβριο του 429, στα χέρια της Ασπασίας, νικημένος απο τον λοιμό. Τον κάθε είδους λοιμό.<br />
<br />
Νεκταρία Καραντζή</div>
</div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-25578753842437294162016-02-16T18:20:00.000-08:002017-09-19T11:39:20.116-07:00Η τελευταία Σωκρατική ειρωνεία<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: left;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQ7fN9x0Vq6bsU_3WnU51Zf3XPrEmTAqFB_A7at9ADwN-HhwJT4T-ujpIerwsS2RS9qKQ9PFyEhZQG6e6fPYLdeR4Fv1W56r-mic4A52hq3cZ0xjWTnuN68TRoAIVbBp9yu3pM1anLMN4/s1600/socrates.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="185" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQ7fN9x0Vq6bsU_3WnU51Zf3XPrEmTAqFB_A7at9ADwN-HhwJT4T-ujpIerwsS2RS9qKQ9PFyEhZQG6e6fPYLdeR4Fv1W56r-mic4A52hq3cZ0xjWTnuN68TRoAIVbBp9yu3pM1anLMN4/s320/socrates.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="font-family: inherit;">Παραμονή της καταδίκης του Σωκράτη, η μέρα ηταν για έναν λόγο ακόμα ιδιαίτερη. Ήταν μήνας Θαργηλιών, ο σημερινός Μάιος. Ένα απο τα ιερά πλοία των Αθηναίων στολιζόταν με ευλάβεια και προσοχή, για να εκπληρώσει μία ακόμα προσκυνηματική αποστολή. Ένα ταξίδι στη Δήλο - ετήσιο τάμα των Αθηναίων στον Απόλλωνα, προς ανάμνηση της κατάργησης της ανθρωποθυσίας και του τελετουργικού κανιβαλισμού, που σηματοδοτήθηκε με τη σωτηρία του μυθικού Θησέα και δεκατεσσάρων ακόμα νέων από τον Μινώταυρο. Περίπου 30 μέρες θα χρειαζόταν να επιστρέψει στην Αθήνα το ιερό πλοίο και, σε όλη αυτην τη διάρκεια, καμία θανατική ποινή δεν επιτρεπόταν να εκτελεστεί.</span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: inherit;"><br style="font-family: uictfonttextstylebody; font-size: 17px;" /></span>
<br />
<div style="font-family: uictfonttextstylebody; font-size: 17px;">
<span style="font-family: inherit;">Μόλις λιγες ώρες προτού η "Δηλιάδα" αναχωρήσει μεταφέροντας τις ιερές αποστολές των Αθηναίων, τις "Θεωρίες", στο τελετουργικό της ταξίδι, ο Σωκράτης είχε ηδη καταδικαστεί σε θάνατο από δημαγωγούς που έτρεμαν τον λόγο της αλήθειας του. Είχε καταδικαστεί σε θάνατο εν μέσω οχλοβοής του ίδιου όχλου που κάποτε ζητούσε στην Πνύκα να τον τιμήσει για την στρατιωτική ανδρεία του στις μάχες ή για την αυτοθυσία του να παραμείνει τον καιρό της πολιορκίας στην Αθήνα και να μη διαφύγει στη Θεσσαλία, παρότι του έδωσε την χρυσή ευκαιρια ο τύραννος της Λάρισας Ευρύλοχος, προσκαλώντας εκείνον και τον Αριστοφάνη να τους φυγαδεύσει (Για την ιστορία, και οι δύο αρνήθηκαν, έστω και αν η διαβίωση στην Αθήνα, εκείνο τον καιρό, ηταν απελπιστικά άθλια).</span></div>
<div style="font-family: uictfonttextstylebody; font-size: 17px;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="font-family: uictfonttextstylebody; font-size: 17px;">
<span style="font-family: inherit;">Η δύναμη της σωκρατικής ειρωνείας λες και ειχε αποκτήσει αυθύπαρκτη υπόσταση επηρεάζοντας ακόμα και τις χρονικές συγκυρίες. Την ημέρα μνήμης και ένδειξης ευλάβειας για την λυτρωτική κατάργηση της ανθρωποφαγίας, ο Σωκράτης έγινε βορά κάποιων απο τους πιο χαρακτηριστικούς ανθρωποφάγους της Αθήνας, η οποία είχε ήδη προ πολλού καταντήσει έρμαιο συκοφαντών και δημαγωγών, γνωστών και μη εξαιρετέων κανιβάλων με πολυ ανθεκτικό στις γενεές του κόσμου γονίδιο. </span></div>
<div style="font-family: uictfonttextstylebody; font-size: 17px;">
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Αυτο κι αν θα πει σωκρατική ειρωνεία...</span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Η πόλη να γιορτάζει το τέλος της ανθρωποθυσίας, θυσιάζοντας τον πιο σημαντικό της άνθρωπο. </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Και η ειρωνεία επαναλαμβάνεται, αιώνες τώρα, σαν αναπότρεπτη μοίρα. </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Πίσω απο λόγους και θριαμβολογίες σύνεσης, αγάπης (τι κακοποιημένη λέξη κι αυτη!), δικαιοσύνης και σωφροσύνης, οι μεγαλύτερες απάτες και συκοφαντίες. </span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit;">Οι μεγαλύτερες ανθρωποθυσίες, στο όνομα της αρετής.</span></div>
</div>
<div style="font-family: uictfonttextstylebody; font-size: 17px;">
<span style="font-family: inherit;">Και ο όχλος το ίδιο πάντα εθελουσίως τυφλός να εξαντλεί την ευλάβειά του στο καράβι της Δήλου και στις 30 μέρες ...αναβολής του εγκλήματος. </span></div>
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://jrbenjamin.files.wordpress.com/2013/09/socrates.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: black; font-family: inherit;"></span></a></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: inherit;">Νεκταρία Καραντζή</span></div>
</div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-19300911355125602352016-02-13T17:27:00.000-08:002016-02-27T09:27:26.295-08:00Έρως και Αντέρως<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRcjdIl8mljPwwRqNhd-O-OZVE6IIQnwViKeEotFIcKVvZKJ9klKPzJyAhPV3gO5d-BM4TEnwyynJ9LPNZgijqpjFFEsucSV18pch4sMPsJC8iseVM8XnDiVokbtpTAr_G5ywGsm-xp8w/s1600/baglione.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRcjdIl8mljPwwRqNhd-O-OZVE6IIQnwViKeEotFIcKVvZKJ9klKPzJyAhPV3gO5d-BM4TEnwyynJ9LPNZgijqpjFFEsucSV18pch4sMPsJC8iseVM8XnDiVokbtpTAr_G5ywGsm-xp8w/s320/baglione.jpg" width="209" /></a>Η ελληνική μυθολογία -πάντα ευφυής και ευφάνταστη, όσο και ασύγκριτα καίρια- οταν αναφέρεται στον συμβολισμό του έρωτα χρησιμοποιει διττές υποστάσεις. Ο ξανθός φτερωτός θεός Έρωτας, καρπός της Αφροδίτης και του Άρη, ζωοποιεί τον πόθο του έρωτα στην ψυχή του ανθρώπου. Τον θρέφει με τη μουσική της λύρας που κρατά στα χέρια και τον ανυψώνει σε ουράνιες σφαίρες ανείπωτης χαράς και πληρότητας, χωρίς τέλος, διάρκεια, χρόνο και όλα τα περιοριστικά συναφή. Ο δίδυμος αδελφός του, ο μελαχρινός Αντέρωτας, πυροδοτεί το πάθος του έρωτα, ανοίγοντας με τα βέλη του βαθιές λαβωματιές. Δεν ησυχάζει παρά μόνο αν δει το θύμα του να υποφέρει και να συντρίβεται, να εξουσιάζεται και να ελέγχεται κυριαρχικά απο το πάθος και να χάνει εαυτόν στον παραλογισμό μιας εμμονικής μάταιης "αυτοαναζήτησης" που όσο εύκολα πυροδοτείται, τόσο εύκολα σβήνει και ακόμα πιο εύκολα χάνεται διαπαντός, όταν ήδη έχεις καταδιώξει εαυτόν στη βύθιση του.<br />
Ο Έρωτας, ως σύμβολο της απόλυτης χαράς, κρατά στα χέρια του τον ίδιο τον συμβολισμό της Αρμονίας, τη Λύρα. Στην γαλήνια όψη και το νωχελικό του παίξιμο, μοιάζει να ανασταίνει με κάθε παλλόμενη χορδή της Λύρας του, όλες τις μεγάλες και λαμπερές ιδέες, όλες τις αξίες, ιδανικές και απρόσιτες, όλα τα οράματα...<br />
<br />
Ο Αντέρωτας, κεραυνοβόλος, δηλητηριώδης, εκδικητικός, στρέφει άκαμπτα τα βέλη του στον στόχο. Δεν πάλλονται εδω χορδές μουσικής, αλλά φλέβες από το αγριεμένο αίμα. Μοναδικός του στόχος να σκοτώσει την ψυχή στον υποτιθέμενο βωμό του αγαπώμενου "άλλου". Να καθηλώσει τον εαυτό στην πλήρη υποταγή για χάρη μιας υποτιθέμενης αφοσίωσης. Όλα υποτιθέμενα στον Αντέρωτα. Όλα αυταπάτες και οφθαλμαπάτες. Ώσπου ο λαβωμένος στη δίνη του υποτιθέμενου έρωτα, να αναζητά ασυνείδητα στον "άλλον" τον εαυτό, την ίδια στιγμή που τον κομματιάζει. Αληθινό μαρτύριο του Συσίφου. Να αναζητά, μάταια πια, το δώρο που θα μπορούσε να του προσφερει ο Έρωτας, το αληθινό δώρο του αληθινού Έρωτα. Τον εαυτό ολόκληρο και όχι λαβωμένο από βέλη και πληγές, ούτε ως άλλο μισό. Τον εαυτό όρθιο και ελευθερο.<br />
<br />
Ενα τόσο αρμόνικο στη δυσαρμονία του δίδυμο θεών δεν θα μπορούσε, στην Ελληνική Μυθολογία, παρά να προέλθει απο μία αντίστοιχα διττή υπόσταση. Ο Έρως και ο Αντέρως, τα δύο αδέλφια που εικονίζονται σε μία αέναη πάλη πάνω απο την καρδιά ενός ανθρώπου, δεν ειναι απλώς αντίθετοι, ταιριάζοντας σε αντιστοιχία με τις φύσεις της Αφροδίτης και του Άρη. Είναι αντίθετοι, ταιριάζοντας με τις αντίθετες φύσεις της ίδιας της μάνας τους της Αφροδίτης. Δύο είναι οι υποστάσεις που ο μύθος της απέδωσε: η Ουράνια Αφροδίτη και η Πάνδημος. Κι αν η Ουράνια, με λόγο προφανη θα μπορούσε να ζωογονεί την υπόσταση του ξανθού Έρωτα, δεν ειναι το ίδιο προφανής, τουλάχιστον σε πρώτο χρόνο, ο συμβολισμός της εικόνας της. Ως πάνοπλη πολεμίστρια στέκει αγέρωχα, με παράστημα όμοιο του Άρη. Αυτή η ίδια που κυοφόρησε τον ξανθό Έρωτα για να αρπάζει το νου και την ψυχή του ανθρώπου σε σφαίρες ουράνιες παίζοντας τη Λύρα του. Κι αν ο συμβολισμός δεν ειναι πλέον, σε εποχές σαν και αυτές, προφανής ειναι γιατι συνηθίσαμε το ιδανικό και το ωραίο, την αξία και το υψηλό να τα συνταιριάζουμε με νωθρότητα και αβρότητα της μορφής ή με ανώδυνες και συχνά ακατανόητες φιλοσοφίες. Συνήθησαμε τον Έρωτα να τον αποκαλούμε πάθος και δύναμη και να αναζητάμε επιθετικούς προσδιορισμούς, όπως "ουράνιος", "θεϊκός", "αληθινός" για να τον επανανοηματοδοτήσουμε, επαναφέροντας την αρχέγονη ουσία του. Ο Έρωτας όμως πάντα και εξ αρχής γεννήθηκε θεϊκόςκαι φυσίζωος. Κι αυτό ηταν το (προφανές) αρχικό του νόημα. Αλλιώς δεν ήταν Έρωτας. Τον Έρωτα πάντα μια ουράνια πολεμική δύναμη συγκρατεί, για να μπορει να τον οδηγεί ψηλά και να ανασαίνει. Μια Ουράνια πολεμίστρια Αφροδίτη και όχι μία Πάνδημος ενδοτική που κολακεύει και εκπληρώνει τις ασύγκράτητες επιθυμίες του όχλου. Έρωτας που δεν εξυψώνει απο τη γη, σε κάθε έξαρση και έντασή του, που δεν γίνεται ζωογόνος φλόγα δημιουργίας και ανάγκης να γίνεις καλύτερος, αλλά σε στέλνει αιμόφυρτο στο χώμα δεν είναι Έρωτας.<br />
Δεν ηταν ποτέ Έρωτας.<br />
Ήταν απλως Αντέρωτας.<br />
<br />
Νεκταρία Καραντζή</div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-36392844292526659722014-08-28T10:51:00.001-07:002014-08-28T10:51:28.179-07:00Η Παράδοση σήμερα<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjf4KzlRsmoz3xErM6uND0xbpsCJXT6FDZuH_PVaRCW2SHmZsVUE91t2gMx2DZjLPsOQCXIiaOl2hXbWesJ_NFobf7KqXhfsnha8PkF5EiDTrU1BiN7xCvlHEdzo-jKzops7wrH79tR7U/s1600/hart_mary_treewithbirds1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjf4KzlRsmoz3xErM6uND0xbpsCJXT6FDZuH_PVaRCW2SHmZsVUE91t2gMx2DZjLPsOQCXIiaOl2hXbWesJ_NFobf7KqXhfsnha8PkF5EiDTrU1BiN7xCvlHEdzo-jKzops7wrH79tR7U/s1600/hart_mary_treewithbirds1.jpg" height="247" width="320" /></a></div>
<span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Για να έχουν κάποια πράγματα ρόλο στη ζωή μας δεν είναι απαραίτητο να είναι χρηστικά ή επίκαιρα. Υπάρχουν και άλλες διαστάσεις. Η αναζήτηση επικαιρότητας στην Παράδοση θα ήταν μια άδικη προσέγγιση για όσα μπορεί να μας δώσει. </span><br style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Η Παράδοση έχει ανέκαθεν έναν δικό της χρόνο. Είναι ό, τι καλύτερο διασώθηκε στους αιώνες. Το απόσταγμα του καλύτερου "προϊόντος" που είχαν να αφήσουν οι παλαιότερες γενιές. Σε μία αδιάσπαστη ιστορική και πολιτισμική συνέχεια του ελληνισμού, το παραδοσιακό τραγούδι και μάλιστα όχι μόνο η </span><a class="taglink" href="http://www.culturenow.gr/s/mousiki" style="background: rgb(255, 255, 255); border: 0px; color: #ed1e24; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;">μουσική</a><span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"> του, αλλά και ο λόγος του: ο λόγος του ανώνυμου λαϊκού ποιητή αποταμιεύει ολόκληρη την </span><a class="taglink" href="http://www.culturenow.gr/s/politistiki" style="background: rgb(255, 255, 255); border: 0px; color: #ed1e24; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin: 0px; padding: 0px; text-decoration: none;">πολιτιστική</a><span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"> κληρονομιά των Ελλήνων. Αν διασώθηκε, διασώθηκε γιατί ήταν λόγος αληθινός και αυθεντικός. Ίσως δεν μπορεί να εκφράσει κανέναν σήμερα ένα παραδοσιακό τραγούδι, γιατί δεν απευθύνεται ούτε ανήκει σε αυτήν την εποχή, ωστόσο ως λόγος αλήθειας μας αφορά, όπως θα αφορά και σε κάθε εποχή. </span><br style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Λέμε συχνά ότι η Παράδοση δεν είναι ή δεν πρέπει να είναι μουσειακό είδος. Ωστόσο σε μια κοινωνία που τα μουσεία και η ιστορική μνήμη θα είχαν πραγματικά τον σημαντικό ρόλο που μπορούν να επιτελέσουν στην ψυχή και τη συνείδηση καθενός μας, τότε θα ήταν ζητούμενο η Παράδοση να μπορεί να λειτουργεί ως μουσειακό είδος. Να μπορεί να "μιλά" σιωπηλή, χωρίς προλόγους και επεξηγήσεις και χωρίς ψυχαναγκασμό να αποκτήσει κάποιο χρηστικό ρόλο στη ζωή μας. Να "εκτίθεται" αποκαλύπτοντας έναν ολόκληρο δεσμό αιώνων και να μπορούμε ως ακροατές να προτιμάμε να την ακούμε ευλαβικά, πολύ περισσότερο από το να προσπαθούμε, με ένα συχνά γραφικό πατριωτικό συναίσθημα που ασθμαίνει, να την αναβιώσουμε λες και έχει πεθάνει.</span><br style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"> </span><br style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><br style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;" /><span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Στην πραγματικότητα έστω και αν το βίωμα από το οποίο γεννήθηκε το παραδοσιακό τραγούδι σήμερα δεν υπάρχει, ζει ωστόσο το αποκύημά του: ο καθάριος και απλός λόγος του, η γλώσσα του, που μέχρι σήμερα βρίσκεται στο στόμα μας. Αυτή ίσως είναι η πιο κραυγαλέα απόδειξη ότι το παραδοσιακό τραγούδι, όπως και όλη η Λαϊκή Παράδοση, είτε μέσω των εθίμων της, είτε μέσω των θυμοσοφιών και των παροιμιών της, ζει και αναπνέει ζωντανή έως σήμερα.</span><br />
<span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;"><br /></span>
<span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Νεκταρία Καραντζή</span><br />
<span style="color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white; line-height: 19px;">(Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό </span></span><span style="background-color: white; color: #231f20; font-family: Tahoma, Geneva, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">Culturenow Mag, τεύχος 29)</span></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-15116819286951394522014-08-28T10:34:00.000-07:002014-08-28T10:34:36.847-07:00Μουσική και Θρησκεία<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdw-xdR0NUnPa3Lbhqx9i_-iMH6XYsCI6HJuAvVwbk_0ynzsuBpWudka5LVoX9Ap76FTk55pzO586MDZ_lPXcaV2uYZHfGEUoirsAwTt8b_0GH2HRLjaDN5TQtdV_o_P4EaaxgPXvau3k/s1600/st.-hildegard-of-bingen.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdw-xdR0NUnPa3Lbhqx9i_-iMH6XYsCI6HJuAvVwbk_0ynzsuBpWudka5LVoX9Ap76FTk55pzO586MDZ_lPXcaV2uYZHfGEUoirsAwTt8b_0GH2HRLjaDN5TQtdV_o_P4EaaxgPXvau3k/s1600/st.-hildegard-of-bingen.jpg" height="200" width="320" /></a></div>
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Η μουσική και η θρησκεία είναι ιστορικά συνδεδεμένες. Η θρησκευτική πίστη του ανθρώπου τροφοδότησε κάποιες από τις σπουδαιότερες μουσικές δημιουργίες σε όλον τον κόσμο, ήδη από την αρχαιότητα, σε Δύση και Ανατολή. Το γεγονός βέβαια ότι στις παλαιότερες εποχές η θρησκεία ήταν απόλυτα συνυφασμένη με την καθημερινότητα του ανθρώπου, έχοντας κυρίαρχο ρόλο στη ζωή του, είναι ένας λόγος που δικαιολογεί ιστορικά την ιδιαίτερη αυτή σχέση. Ωστόσο ο σύνδεσμός τους ίσως θα μπορούσε να αναζητηθεί και πέραν των ιστορικών συνθηκών...</span><br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" /><br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" /><span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Υπάρχει μία πτυχή της σχέσης θρησκευτικής πίστης και μουσικής που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη: το γεγονός ότι ο δρόμος και των δύο είναι ασκητικός. Η μουσική εν γένει είναι ένα δώρο. Είναι η απομίμηση της πραγματικής τέχνης, που δεν βρίσκεται στον κόσμο αυτό και που υπερβαίνει τον άνθρωπο. Μπορείς να την κατακτήσεις μόνο όταν δεν προσπαθείς να την προσαρμόσεις στα πάθη και τις αδυναμίες σου, αλλά επιδιώκεις να ακολουθήσεις με ασκητική ευλάβεια τους όρους, τους κανόνες και τα "μυστικά" μονοπάτια που η ίδια σου θέτει. Αν ο δρόμος δεν είναι ασκητικός, τότε η πορεία δεν έχει νόημα και ούτε αποτέλεσμα.</span><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDr3Kt2oVp-aaMzLcjoNlOmZ9EgZnOkq1O_YNcxmRaKgzQYSaBlywQU2pOgib4Ma3eLFACRJ6Fab_LHoQ_Vun08N4h215Je4nSY3Lga9kge6J9WDD77be5yfNUWStvP8RDhVoBrNNE0Ak/s1600/10454240_1523237897896616_8706639773970903302_o.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDr3Kt2oVp-aaMzLcjoNlOmZ9EgZnOkq1O_YNcxmRaKgzQYSaBlywQU2pOgib4Ma3eLFACRJ6Fab_LHoQ_Vun08N4h215Je4nSY3Lga9kge6J9WDD77be5yfNUWStvP8RDhVoBrNNE0Ak/s1600/10454240_1523237897896616_8706639773970903302_o.jpg" height="200" width="138" /></a><span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;"><br /></span></span><br />
<span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;">Νεκταρία Καραντζή</span></span><br />
<span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;">(Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ, τεύχος Απριλίου - Ιουνίου 2014)</span></span></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-645494549990445522014-08-28T10:31:00.001-07:002014-08-28T10:38:03.309-07:00Οι "παρανοήσεις" της Παράδοσης<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidZm4RMl41l2JcGgyjQ14sLqr8xlPaowSr4E1OPm3XyCT9LankIgEI8asPfYjRimwzdf241a3jJthCPtvtpypCTRmPu9cQair-B93ksfHL2AhKf6RystxVm0pwLrQYoLBLhMHcI1autSs/s1600/raja.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidZm4RMl41l2JcGgyjQ14sLqr8xlPaowSr4E1OPm3XyCT9LankIgEI8asPfYjRimwzdf241a3jJthCPtvtpypCTRmPu9cQair-B93ksfHL2AhKf6RystxVm0pwLrQYoLBLhMHcI1autSs/s1600/raja.jpg" height="213" width="320" /></a></div>
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Όταν βρεθεί κάποιος κοντά σε μουσικούς της δυτικής μουσικής παιδείας, όπως λ.χ. ο Βασίλης Τσαμπροπουλος, που έχουν πραγματικά αφιερώσει τη ζωή τους στην ασκητική της μουσικής και που από την παιδική τους ηλικία έχουν λιώσει πάνω από ένα μουσικό όργανο ή από την τέχνη της καλλιέργειας της φωνής τους, μέσω του κλασικού τραγουδιού, αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό που εύκολα εμείς οι "της Παράδοσης" και της "Ανατολικής Μουσικής", υποτιμάμε συχνά ως "φραγκολεβαντίνικα" και "δυτικά ακούσματα", εκτός της ελληνικής μας παιδείας, είναι, αν μη τι άλλο, μία μεγάλη αδικία και ίσως μία βολική υπεκφυγή, ένα άλλοθι.</span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Καλώς ή κακώς, σε κάποιους χώρους μουσικής, όπως σε αυτόν της δυτικής κλασικής ερμηνείας και εκτέλεσης, τα κριτήρια παραμένουν ακόμα υψηλά, και δύσκολα οι πόρτες ανοίγουν για ημιμαθείς. Κάτι που δεν μπορείς να το αποφύγεις σε άλλα πεδία μουσικής, όπου μοιάζουν πιο "εύκολα" να τα προσεγγίσεις, χωρίς όμως να είναι πραγματικά, όπως σε αυτόν της παράδοσης και ειδικά του τραγουδιού της. Ας αναλογιστούμε απλώς πόσοι έχουν ξεκινήσει από την Παράδοση ή τη Βυζαντινή Μουσική, για να περάσουν στο έντεχνο και στο εμπορικό τραγούδι, επειδή λ.χ. θεωρούν εύκολο να πουν ένα "Τζιβαέρι" ή να κάνουν ένα δίσκο με παραδοσιακά, όπου καμία ΑΕΠΙ δεν θα τους ζητήσει να καταβάλουν πνευματικά δικαιώματα. </span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Απο την άλλη, όσο ευκολα στον χώρο της Παράδοσης μπορεί να απορρίπτονται τα "δυτικά ακούσματα", αντιπαραβάλλοντάς τα με τα "πατροπαράδοτα", άλλο τόσο ευκολα όροι και έννοιες, οπως "μαέστρος", "διευθυντής ορχήστρας", "διευθυντής χορωδίας" κ.α, που για να κατακτηθούν στον χώρο της Δυτικής Μουσικής πρέπει να περάσουν χρόνια και υπερβληθούν δοκιμασίες, εχουν αφομοιωθεί αυθαιρετα στον χώρο της Παράδοσης, χωρις να ανταποκρινονται σε καμια πραγματικη δεξιοτητα. Κάποτε όμως θα πρέπει να έρθει η ώρα να αποκατασταθούν οι παρεξηγημένες έννοιες και να μπουν κάποια ορια. Μαέστρος δεν μπορει να είναι απλώς όποιος μετρά τρισημο και τετράσημο, με τον ίδιο τροπο που ενορχηστρωτης δεν μπορει να είναι αυτός που σε μια ηχογράφηση καθορίζει απλώς ποια όργανα θα παίξουν σε ενα τραγούδι. </span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Αυτό που επίσης που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος σε νεότερες κυρίως γενιές που επιδιώκουν να αποκτήσουν μουσική ταυτότητα -στο χώρο της Παράδοσης αλλά και όχι μόνο- είναι η επιθυμία τους να φθάσουν όσο πιο ψηλά γίνεται χωρίς να καταβάλουν κανένα κόπο. Να γίνουν αναγνωρίσιμοι, χωρίς να έχουν κανένα υπόβαθρο μουσικό. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, λόγω της δυνατότητας να αυτοπροβληθεί κάποιος μέσω ίντερνετ, με όποιον τρόπο θέλει, έχουν παρατηρηθεί διάφορες περιπτώσεις που μετέρχονται κάθε μέσου για να δημιουργούν ψευδείς εντυπώσεις, νομίζοντας ότι αυτό τους ωφελεί (λ.χ. βιογραφικά βασισμένα σε εντυπωσιασμούς, τεχνητά likes, ψευδή προφίλ μέσω των οποίων γράφουν οι ίδιοι δίνοντας συγχαρητήρια στον εαυτό τους, φωτογραφικό υλικό με γνωστά ονόματα του καλλιτεχνικού χώρου που έχει τραβηχτεί στα παρασκήνια συναυλιών και το προβάλλουν ως συνεργασία κ.ο.κ.). Όταν όμως πατάς στο βίντεο για να τους ακούσεις, καταλαβαίνεις ότι δεν υπάρχει τίποτα από πίσω. Και όσο πιο ψεύτικος ο τρόπος αυτοπροβολής, τόσο πιο μεγάλη η κενότητα πίσω του. Είναι μία πραγματικότητα που προβληματίζει, γιατί φαίνεται πως το μήνυμα που έχει περαστεί στις νεότερες γενιές -συχνά δυστυχώς από τους ίδιους τους γονείς- είναι: αν κάτι μπορεί να γίνει με τον εύκολο τρόπο, ποιος ο λόγος να χαραμίσεις τα χρόνια σου μελετώντας... Αν όμως λείπουν τα θεμέλια στο κτίριο και αρχίζεις να κτίζεις ορόφους, να είσαι βέβαιος ότι κάποτε όλο το οικοδόμημα θα πέσει. Δεν είναι κακό να θες να φτάσεις ψηλά. Αυτό όμως δεν θα γίνει ποτέ αν νομίζεις ότι είσαι ήδη ψηλά. Η προσδοκώμενη επιτυχία δεν έρχεται ποτέ χωρίς κόπο και πορεία, εκτός κι αν προτιμάς να ζεις με ψευδαισθήσεις.</span><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDr3Kt2oVp-aaMzLcjoNlOmZ9EgZnOkq1O_YNcxmRaKgzQYSaBlywQU2pOgib4Ma3eLFACRJ6Fab_LHoQ_Vun08N4h215Je4nSY3Lga9kge6J9WDD77be5yfNUWStvP8RDhVoBrNNE0Ak/s1600/10454240_1523237897896616_8706639773970903302_o.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDr3Kt2oVp-aaMzLcjoNlOmZ9EgZnOkq1O_YNcxmRaKgzQYSaBlywQU2pOgib4Ma3eLFACRJ6Fab_LHoQ_Vun08N4h215Je4nSY3Lga9kge6J9WDD77be5yfNUWStvP8RDhVoBrNNE0Ak/s1600/10454240_1523237897896616_8706639773970903302_o.jpg" height="200" width="138" /></a><br />
<span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;"><br /></span></span>
<span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;">Νεκταρία Καραντζή</span></span><br />
<span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;">(Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ, τεύχος Απριλίου - Ιουνίου 2014)</span></span></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-90329382764985109222014-08-28T10:17:00.001-07:002014-08-28T10:17:09.846-07:00Ο Δογματισμός στη Μουσική<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjN179oyH6YYQfdZiFxfRQ8i7d5ADcLHuaneGS_6N3U72SX99Ekzmpy08qYNgnNhjGegQs1PlamafDPTG4AmOsL9OO79yj38JgAFpYpwA6rBisJjdsmn7H4w-orPT9cQ3R2SC3VdVS5AK8/s1600/3992717_3866714_lz.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjN179oyH6YYQfdZiFxfRQ8i7d5ADcLHuaneGS_6N3U72SX99Ekzmpy08qYNgnNhjGegQs1PlamafDPTG4AmOsL9OO79yj38JgAFpYpwA6rBisJjdsmn7H4w-orPT9cQ3R2SC3VdVS5AK8/s1600/3992717_3866714_lz.jpg" height="213" width="320" /></a></div>
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Ένας κίνδυνος στη μουσική είναι ο δογματισμός. </span><br />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Ένα κοινό λάθος είναι να συγχέει κάποιος τους περιορισμούς της Τέχνης με τους δογματισμούς. Οι περιορισμοί είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Είναι η ουσία της Τέχνης. Είναι η αδιάκοπη και επίπονη διαδικασία εκμάθησής της, που περνά αναπόδραστά από κανόνες και οδούς. Όπως ακριβώς με τους Νόμους, έτσι και με την Τέχνη, για να την κατακτήσεις, πρέπει να περάσεις από το εργαστήρι της και τους κανόνες της, γιατί μόνο έτσι θα μάθεις τη "λογική" της. Όταν κατακτήσεις τη λογική της, τότε έχεις το δικαίωμα να την υπερβείς. Η Τέχνη γεννιέται από τους περιορισμούς και πεθαίνει από τις πολλές ελευθερίες. Η πραγματική ελευθερία της κατακτάται μόνο μέσα από τους κανόνες της. Κι αυτό είναι κάτι που όποιος έχει αφοσιωθεί καιρό στη Μουσική, ειδικά μέσω της εκμάθησης κάποιου οργάνου, το ξέρει πολύ καλά. Υπάρχει βέβαια και στο στάδιο αυτό ο κίνδυνος να αφομοιωθείς ολοκληρωτικά από την "τεχνική" της Τέχνης, κάτι που είναι εξίσου καταστροφικό για έναν μουσικό, όπως και το να γεμίσει την καρδιά και το νου του με δογματισμούς.</span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Ο δογματισμός είναι κάτι τελείως άλλο από τους περιορισμούς. Είναι η διατύπωση απόλυτης και αφοριστικής ισχύος προτάσεων και ορισμών για τη μουσική. Συνήθως οι θιασώτες του επικαλούνται τον όρο αυθεντικότητα. Διαμορφώνουν σχήματα, δομές, εκτελέσεις και παραδόσεις που τις χρίζουν αυθεντικές, στην πραγματικότητα εντελώς αυθαίρετα, μιας και το "αυθεντικό" στην ουσία του δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνο ιστορικές στιγμές μιας πορείας και μιας εξέλιξης, άλλες από τις οποίες καταγράφηκαν με ονοματεπώνυμο και άλλες από τις οποίες παραδόθηκαν ως ο απόηχος των τάσεων μιας εποχής και ενός "ανώνυμου" ποιητή. </span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Ποιος άραγε μπορεί να προσδιορίσει το αυθεντικό ύφος στη βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική; Μήπως κάποιος που θα μιμηθεί τον Ναυπλιώτη, η φωνή του οποίου αποτελεί σήμερα την παλαιότερη ηχητική καταγραφή ιεροψάλτη του Πατριαρχείου; Θα ήταν πράγματι μια τέτοια προσέγγιση ασφαλής για να προσδιοριστεί η "αυθεντικότητα" του ύφους της βυζαντινής εκτέλεσης ενός ύμνου; Και ποιος μπορει να συμπεράνει πώς έψαλλε ο Κουκουζελης; Ποιος επίσης μπορεί να προσδιορίσει το αυθεντικό παραδοσιακό τραγούδι; Μήπως όποιος μιμηθεί την παλαιότερη καταγραφή της φωνής μιας γιαγιάς την ώρα που τραγουδούσε; Ποιος αντίστοιχα θα μπορούσε να ορίσει την αυθεντική εκτέλεση ενός έργου του Μπαχ; Ποιος θα μπορούσε να ορίσει τη "σωστή" μουσική διεύθυνση ενός κλασικού έργου; </span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Κι όμως, αυτού του είδους οι δογματισμοί, τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή, είναι πολλοί και έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς με όλη την περισσή σπουδαιότητα και τον ακαδημαϊσμό που απαιτούνταν για να θεωρηθούν ως κάτι ανυπέρβλητα σπουδαίο. </span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Το σπουδαίο όμως στη Μουσική είναι ότι μπορεί να αποκτά πνοή μόνο όταν της δίνεις ανάσα. Κι αυτό κατ' ανάγκην γινεται μόνο όταν έχεις περάσει από τον ασκητικό της δρόμο και έχεις αφομοιώσει και κατανοήσει κάθε απαγόρευση και κανονισμό της. Ο δογματισμός αποστεώνει και αφαιρεί κάθε είδους ομορφιά. Οι εκτελέσεις, υπό τις διαταγές του, μπορεί να καταλήγουν "σωστές", αλλά σωριάζονται άψυχες. Ένα ρουμπάτο, για έναν δογματικό κριτικό εκτέλεσης μπορεί να θεωρηθεί σε συγκεκριμένη περίπτωση ιεροσυλία. Κανείς δεν ξέρει όμως στην ουσία αν ο ίδιος ο κλασικός συνθέτης που έγραψε το έργο, σε κάποια από τις εκτελέσεις του, πιθανώς και να το είχε υιοθετήσει. Ίσως ο μόνος κίνδυνος που θα μπορούσε να διατρέχει αυτό το ρουμπάτο τελικά θα ήταν να ανατρέψει τόσο τη χρονική αναλογία, ώστε αντί να προσδίδει κίνηση και πνοή στη μουσική φράση, στην ουσία να της αφαιρεί τον παλμό και άρα την ομορφιά της. Αλλά αυτό είναι θέμα άλλου είδους κρίσης που σχετίζεται τελικά με την ποιότητα "άσκησης" των περιορισμών της Μουσικής• εκείνων των περιορισμών που θα σε μάθουν από τον υπολογισμό του χρόνου να περνάς στην υπέρβαση του χρόνου χωρίς υπολογισμό.</span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Στην παράδοση, εν προκειμένω, θα ήταν μάταιο να μιλάμε σήμερα για αυθεντικότητα. Το "αυθεντικό" της τελευταίας τουλάχιστον καταγραφής, είναι εκεί. Υπάρχει. Δεν συντρεχει κίνδυνος να χαθεί, γιατί ο ήχος του καταγράφηκε. Δεν μοιάζει με την θεωρητική παράδοση του Χρύσανθου για τα ποιοτικά σημεία της βυζαντινής εκκλησιαστικής τέχνης, όπου το "πέταγμα" της φωνής θα μπορούσε να εννοηθεί με διάφορους τρόπους που δυστυχώς η λεκτική καταγραφή δεν μπορούσε να αποδώσει. Ακούγοντας σήμερα Πρίγγο ή Ναυπλιώτη, αυτό ακριβώς προσπαθούμε να κάνουμε. Να αποκωδικοποιήσουμε τα σημεία της Θεωρίας, που μόνο η προφορική παράδοση θα μπορούσε να μεταφέρει στην εντέλειά τους -όσο αυτή θα μπορούσε να υπάρχει. </span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Όταν σήμερα λοιπόν επιχειρώ να πω ένα τραγούδι παραδοσιακό της Θρακης, περιοριζοντας την προσπάθειά μου στο να αντιγράψω επακριβώς αυτό που άκουσα από τους παλαιότερους, στην ουσία δεν λέω τίποτα από Παράδοση, πολύ δε περισσότερο από "αυθεντικότητα". Το να πω σωστά τις νότες και τη μελωδική γραμμή δε λεει απολύτως τίποτα. Αυτό που καλούμαι ως νεότερη γενιά του παραδοσιακού τραγουδιού να κάνω, αν επιθυμώ να δείξω τον σεβασμό που το μέτρο της αγάπη μου ορίζει, τότε θα πρέπει να αποδεχθώ τη θέση μου, ώστε να μπορέσω να την επαναπροσδιορίσω. Να αποδεχθώ ότι δεν έχω πλέον κανένα βίωμα αληθινής παράδοσης. Οτι ζω στην εποχή που το παραδοσιακό τραγούδι αντιμετωπίζεται ως τέχνη, ενώ οι άνθρωποι του παρελθόντος, που μου το παρέδωσαν, το βίωναν απλώς ως τρόπο ζωής και ως συνοδευτική δραστηριότητα στην καθημερινότητά τους. Να αποδεχθώ ότι αυτό που κάνω σήμερα ως "επαγγελματική δραστηριότητα" είναι κάτι που δεν υπήρχε τότε και άρα πρέπει να το προσδιορίσω εξ αρχής, βασιζόμενη σε όσα έμαθα από τον αμεσότερο κρίκο αυτής της μακράς διαδοχής, δηλαδή τον Δάσκαλό μου. Να κατανοήσω οτι δεν χρειαζεται να σέρνω άλλο επάνω μου φοβους του παρελθόντος που έπαψαν να υπάρχουν• ότι ο κίνδυνος των παλαιότερων χρόνων να "χαθεί" ή να "αλλοιωθεί" η παράδοση δεν υπάρχει, από τη στιγμή που η εφεύρεση της μαγνητοφώνησης μας παρέδωσε αυτούσια όσα κάποτε επαφίονταν μόνο στην ειλικρίνεια της προφορικότητας για να διασωθούν. Αν πράγματι αναγνωρίσω τη θέση μου και την αποδεχθώ, τότε μπορώ να προσδιορίσω το "τι" ακριβώς επιδιώκω μέσα από τον δρόμο του παραδοσιακού τραγουδιού και πώς αξίζει να το προσεγγίσω. </span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;">Εν ολίγοις, θα έλεγα ότι ο δογματισμός στη μουσική έχεις τις ίδιες συνέπειες με τον δογματισμό στην πίστη. Από Αγάπη γίνεται Φόβος. Από Τέχνη γίνεται Τεχνική.</span><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDQcv2fMjbdP3hgRCdTPax-GXNIrtrB4vVHo0zYZFobjxnpwaD2uboUeR1TMXO84nbNNF5sAlqN8lV9or1gp-qygj_APHI0YszD8ssth4PGGN1QZ4nUliA29oRGle6lk4fV9GJCbYcDMw/s1600/10454240_1523237897896616_8706639773970903302_o.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDQcv2fMjbdP3hgRCdTPax-GXNIrtrB4vVHo0zYZFobjxnpwaD2uboUeR1TMXO84nbNNF5sAlqN8lV9or1gp-qygj_APHI0YszD8ssth4PGGN1QZ4nUliA29oRGle6lk4fV9GJCbYcDMw/s1600/10454240_1523237897896616_8706639773970903302_o.jpg" height="320" width="222" /></a><span style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;"><br /></span><br />
<br />
<span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;">Νεκταρία Καραντζή</span></span><br />
<span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;">(Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ, τεύχος Απριλίου - Ιουνίου 2014)</span></span><br />
<span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;"><br /></span></span>
<span style="font-family: Helvetica Neue, Segoe UI, Helvetica, Arial, Lucida Grande, sans-serif; font-size: x-small;"><span style="background-color: white;"><br /></span></span></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-37389749099534732042014-08-28T09:56:00.000-07:002017-03-01T05:29:29.454-08:00Η ελληνικότητα της Βυζαντινής Μουσικής<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLOVXHpgkJVnX5biv1QVw7PxGXy8-ejHA67tfPYExuzSVJvdmEulu_odaaVnpHEoLr281XereceSIOf2B46YfR-IsZZHu8KotQt6PUXaykVzxaPqA9vggnfdxscWo0ewqzsOVleprnrZE/s1600/vyzantini-mousiki.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLOVXHpgkJVnX5biv1QVw7PxGXy8-ejHA67tfPYExuzSVJvdmEulu_odaaVnpHEoLr281XereceSIOf2B46YfR-IsZZHu8KotQt6PUXaykVzxaPqA9vggnfdxscWo0ewqzsOVleprnrZE/s1600/vyzantini-mousiki.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="background-color: white; font-family: "helvetica neue" , "segoe ui" , "helvetica" , "arial" , "lucida grande" , sans-serif; font-size: 13px;">Η Βυζαντινή μουσική, ως η μουσική που διαμορφώθηκε ήδη στους αποστολικούς χρόνους και ήκμασε την εποχή του Βυζαντίου, είναι εύλογο να φυλάσσει μέσα της όλα τα στοιχεία του μουσικού πολιτισμού της κυρίαρχης εθνότητας των βυζαντινών χρόνων που ήταν η Ελληνική, η επιρροή της οποίας στη διαμόρφωση εν γένει του πολιτισμου της βυζαντινής αυτοκρατορίας είναι ιστορικά αδιαμφισβήτητη. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι ήταν τόση η πολιτιστική δύναμη του ελληνικού πνεύματος στην Ανατολική Αυτοκρατορία των Ρωμαίων, ώστε κατέκτησε τελικά ακόμα και το όνομα των Ρωμαίων, σε σημείο ώστε κατά τη βυζαντινή και νεότερη περίοδο ο "Ρωμαίος" ("Ρωμιός") να ταυτίζεται με το "Έλλην". </span><br />
<br style="background-color: white; font-family: 'Helvetica Neue', 'Segoe UI', Helvetica, Arial, 'Lucida Grande', sans-serif; font-size: 13px;" />
<span style="background-color: white; font-family: "helvetica neue" , "segoe ui" , "helvetica" , "arial" , "lucida grande" , sans-serif; font-size: 13px;">Η μουσική του Βυζαντίου είναι διάχυτη από αυτήν την ελληνικότητα. Άλλωστε όλη η δομή της, ως Τέχνη, το αποδεικνύει. Η παρασημαντική της βασίστηκε, στα πρώτα χρόνια, εξ ολοκλήρου στην αρχαία μουσική σημειογραφία, την αλφαβητική. Η οκτάηχος επίσης της βυζαντινής μουσικής συστηματοποιήθηκε από τον Άγ. Ιωάννη τον Δαμασκηνό, ο οποίος αναμόρφωσε τους αρχαίους ήχους (Δώριο, Φρύγιο κ.ο.κ.). Οι πρώτοι χριστιανικοί ύμνοι, που γράφηκαν την εποχή της κατακόμβης, εμπνέονταν από τους τύπους των ύμνων της αρχαίας ελληνικής μουσικής. Έτσι, εμπνευσμένοι από τις λεγόμενες «ελληνικές ωδές», αλλά και προς αντικατάστασή τους, οι πρώτοι χριστιανοί έψαλλαν τις λεγόμενες «πνευματικές ωδές», ενώ τα προσόμοια της βυζαντινής υμνογραφίας εμπνέονται ως τύπος από τα στροφάρια των αρχαίων. Η αρχή επίσης της αρχαίας ελληνικής μουσικής περί της αδιάσπαστης ενότητας ποιητή και μουσικού -ιδιότητες που θα πρέπει να συγκεντρώνονται δηλαδή σε ένα πρόσωπο- εμφορούσε, τουλάχιστον έως τον 8ο αι. μ.Χ., και τη Βυζαντινή. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι οι σημαντικότεροι Εκκληστιαστικοί Πατέρες που δημιούργησαν, ως μουσικοί και υμνογράφοι, το μεγαλύτερο μέρος των ύμνων της Εκκλησίας που ψάλλουμε έως σήμερα, ήταν Έλληνες ή έστω κατείχαν την ελληνική παιδεία, ενώ πολλοι από αυτούς συνέθεταν με πρότυπο την αρχαία δραματική και λυρική ποίηση. Ακόμα όμως και ο τρόπος οργάνωσης του χορού των ψαλτών, καθώς και το όλο τελετουργικό της θείας λειτουργίας και της χωροθέτησης, θυμίζει αρχαίο ελληνικό θέατρο. Ο "ποδοψόφος" των αρχαίων Ελλήνων, δηλαδή ο μαέστρος, που είχε ένα κρόταλο στο πόδι για να χτυπά τη "θέση" στο ρυθμό, βρήκε τη μετεξέλιξή του στο "χειρονόμο" της Βυζαντινής Μουσικής. Ο χορός των ψαλτών χωρίστηκε (τον 1ο αι. από τον Αγ. Διονύσιο τον Αεροπαγίτη) σε δύο χορούς (τον αριστερό και τον δεξιό) κατά μίμηση των ημιχορίων των αρχαίων. Αλλά και ως προς τη χωροθέτηση: το τέμπλο της εκκλησίας αντιστοιχεί στο Προσκήνιο, ο Σολέας στην Ορχήστρα, οι χοροί των ψαλτών στο Χορό και ο Άμβωνας στη Θυμέλη. Γι' αυτό ο Oscar Wilde, με ποιητική ευαισθησία και ακρίβεια, γράφει στο "De profundis": "Με γεμίζει αγαλλίαση και δέος η σκέψη ότι η ύστατη επιβίωση του ελληνικού τραγικού χορού, χαμένου από κάθε άλλη τέχνη, συναντάται στη θεία λειτουργία, όταν ο ψάλτης απαντά στον ιερέα".</span><br />
<span style="background-color: white; font-family: "helvetica neue" , "segoe ui" , "helvetica" , "arial" , "lucida grande" , sans-serif; font-size: 13px;"><br /></span>
<span style="background-color: white; font-family: "helvetica neue" , "segoe ui" , "helvetica" , "arial" , "lucida grande" , sans-serif; font-size: 13px;"><br /></span>
<span style="background-color: white; font-family: "helvetica neue" , "segoe ui" , "helvetica" , "arial" , "lucida grande" , sans-serif; font-size: 13px;">Νεκταρία Καραντζή</span></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-50562649317356507622014-05-10T08:05:00.000-07:002014-05-10T08:05:06.533-07:00Από τη Βυζαντινή Υμνωδία στον Επιτάφιο του Μ. Θεοδωράκη<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEipEs95cg98_Da90xwIrgDO2Rsyi1v4tuEdoTAQ5dvs0jMVai-gGsZP6Il9kVXmPySo2unL0VCH3EfGnioMg4W8GgsWpL_idWfrAyW56VD3kgOz0_UqqRJnnXvQNmlnUwjlrzO2y4b2_X0/s1600/10254008_483469225114026_1820484592197206641_n.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEipEs95cg98_Da90xwIrgDO2Rsyi1v4tuEdoTAQ5dvs0jMVai-gGsZP6Il9kVXmPySo2unL0VCH3EfGnioMg4W8GgsWpL_idWfrAyW56VD3kgOz0_UqqRJnnXvQNmlnUwjlrzO2y4b2_X0/s1600/10254008_483469225114026_1820484592197206641_n.jpg" height="320" width="320" /></a></div>
Η Μουσική που πλάθεται με τα υλικά ενος λαού εχει ηχηρό παρόν μόνο
οταν αποθησαυρίζει το παρελθόν της. Οχι το αντιγράφει. Οχι το μιμείται.
Οχι το αποστειρώνει και το αποστεώνει. Αλλα το "φέρει" ως κομμάτι μιας
αδιάσπαστης πολιτισμικής συνεχειας, με την ίδια φυσικοτητα που
καθένας μας κουβαλάει τη γενιά του.<br />
<br />
Η βυζαντινή υμνωδία και το δημοτικό τραγούδι είναι οι δυο όψεις της
ελληνικής μουσικής κληρονομιάς, που επιβίωσαν διαιωνίζοντας τους
απόηχους της λησμονημένης και μακράς αρχαιοελληνικής μουσικής
παράδοσης. Ό,τι μας εχει σημερα παραδοθεί, δεν είναι παρα το απόσταγμα
του καλύτερου προϊόντος απο το φίλτρο του χρόνου. Γιατί αυτό σημαίνει
παράδοση. Να απομένει το καλύτερο, το πιο αληθινό, το πιο ουσιαστικό.
Αυτό είναι το μυστικό της αντοχής της.<br />
<br />
Η αλήθεια που φέρει το "Σημερον κρεμάται", το "Αξιόν εστι" ή τα
"Εγκώμια" είναι φτιαγμένη απο την ίδια ύλη με τον λαϊκό θρήνο της Μ.
Παρασκευής, με ενα ψαλτοτράγουδο της Ανατολικής Θράκης ή με ενα
πολυφωνικό της Ηπείρου. Ακούς τον δημοτικό θρήνο της Παναγίας της
Κύπρου και νιώθεις πως ανασταίνεται ο Κορυφαίος ενός αρχαίου τραγικού
χορού.<br />
Αυτό είναι το μυστικό της αντοχής τους. Πλάστηκαν το ενα μέσα στο άλλο.<br />
<br />
Γι' αυτο τα εργα της συγχρονης ελληνικης μουσικής που εχουν
αναδειχθεί και αντεξει στο χρόνο, όπως του Μίκη Θεοδωράκη, δεν είναι
παρα όσα ακολούθησαν αυτή την αδιάσπαστη ενότητα. Δεν είναι απλώς οι
κοινοί μουσικοί δρόμοι, η ποικιλία των μουσικών χρωμάτων, το ύφος, η
γλώσσα ή οι ρυθμοί της αρχέγονης ελληνικής μουσικής, τα συνθετικά
στοιχεία αυτης της ενότητας. Το να "φέρεις", είναι κάτι πιο βαθύ... Και
η αλήθεια του μιλά χωρίς ανάγκη μουσικολογικών παραλληλισμών. Απλώς το
νιώθεις στην ψυχή σου να ανασαίνει, ακούγοντας το "Ω γλυκύ μου έαρ"
πλάι στο στίχο του Ρίτσου: "Γιέ μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, καρδούλα
της καρδιάς μου..."<br />
<br />
Νεκταρία Καραντζή<br />
<br />
<i>(Κείμενο που περιλήφθηκε στο Πρόγραμμα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών
για τον μουσικο κύκλο "Adagio: Μουσικές για τις ημέρες του Πάσχα", ο
οποίος εγκαινιάστηκε το Πάσχα του 2014. Στο πλαίσιο των 4 συναυλιών του
κύκλου περιλήφθηκε η συναυλία υπό τον τίτλο: "Η Υμνωδία του Πάσχα
συναντά τον Επιτάφιο του Μίκη Θεοδωράκη" (15.4.2014) με σολίστ τη
Νεκταρία Καραντζή στην ερμηνεία βυζαντινών εκκλησιαστικών ύμνων a
cappella και τον Τάσο Αποστόλου στο έργο Επιτάφιος του Γιάννη Ρίτσου και
του Μίκη Θεοδωράκη, σε μεταγραφή και μικρό μουσικό σύνολο από τον
Γιάννη Σαμπροβαλάκη.</i><br />
<i>Σημείωση για τη φωτογραφία: <span class="fbPhotosPhotoCaption" id="fbPhotoSnowliftCaption" tabindex="0"><span class="hasCaption">Λήψη
από την πρόσοψη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, κατά τις ημέρες του
Απριλίου του 2014, ενόψει της διαφήμισης του νέου μουσικού κύκλου που
για πρώτη φορά στην ιστορία του εγκαινίασε το Μέγαρο με τίτλο: "Adagio:
Μουσικές για τις μέρες του Πάσχα")</span></span></i> <br />
<br />
<br />
<br /></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-11966958397757015472014-03-30T01:57:00.003-07:002014-08-28T10:18:03.405-07:00Τα τραγούδια της Παναγιάς<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhW800B55mu7ilndzm7yEzSQTPJ26cu8-QKZR58aDj95w2VmEuqZgWUcbXhdh-LhlN351quxlmNGVJm7S_3XZbPReBm5wHg4mTVkFPBpEArSIv5ba3KjyAT-YEBQ8mpKpGa66gnMl1n028/s1600/10394867_642836022475170_7794743032448816569_n.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhW800B55mu7ilndzm7yEzSQTPJ26cu8-QKZR58aDj95w2VmEuqZgWUcbXhdh-LhlN351quxlmNGVJm7S_3XZbPReBm5wHg4mTVkFPBpEArSIv5ba3KjyAT-YEBQ8mpKpGa66gnMl1n028/s1600/10394867_642836022475170_7794743032448816569_n.jpg" height="320" width="277" /></a></div>
Άρθρο της Νεκταρίας Καραντζή "Η Παναγία στη Δημοτική Μουσική Παράδοση",
στο τεύχος Ιουλίου - Αυγούστου 2013 του περιοδικού της Ιεράς Συνόδου της
Εκκλησίας της Ελλάδος "Εφημέριος"<br />
<br />
<span id="yui_3_13_0_1_1396169738841_7004" style="font-weight: bold;">Τα τραγούδια της Παναγιάς</span><br />
<br />
Επιχειρώντας
να προσεγγίσουμε με τρόπο
λαογραφικό το περιεχόμενο των παραδοσιακών τραγουδιών που αφορούν,
απευθύνονται ή περικλείουν το όνομα της Θεοτόκου, θα μπορούσαμε να
διακρίνουμε τις ακόλουθες κατηγορίες: <br />
<br />
1. <span id="yui_3_13_0_1_1396169738841_7007" style="font-weight: bold;">Του Γάμου</span>.
Πρόκειται ίσως για τη μεγαλύτερη κατηγορία τραγουδιών, με αναφορά στην
Παναγιά. Σε κάθε περιοχή της Ελλάδας, μα κυρίως στα Δωδεκάνησα, ο λαϊκός
ποιητής ξεκινά τα παινέματα για τους νιόνυμφους, μόνο αφού ζητήσει από
την Παναγιά να κατέβει και να δώσει την ευχή Της. Άλλοτε την ώρα που
στολίζεται η νύφη, άλλοτε μετά τη
Στέψη, στο γλέντι έξω από την αυλή της Εκκλησιάς, κι άλλοτε την ώρα που
ετοιμάζουν τα κουλούρια του γάμου, κάθε τραγούδι της γαμήλιας τελετής
εισάγεται με την επίκληση της Θεοτόκου:<br />
<span id="yui_3_13_0_1_1396169738841_7008" style="font-style: italic;"> "Κατέβα Κυρά Παναγιά με το Μονογεννή σου, στ' αντρόυνον που γίνηκε να δώσεις την ευχήν σού" (Κως)<br />"Έλα Παναγιά μου σώσε, νουν και λογισμόν μου δώσε / να παινέσω την κυρά μας και την χρυσοπέρτικά μας" (Ρόδος, Σύμη)<br />"Ω Παναγιά, Κυρά Ψηλή, με την χρυσή κορώνα / Έλα να δώσεις την ευκήν σ' αυτόν τον αρρεβώνα" (Κάλυμνος)<br />"Έλα Θεέ τζαι
Πανα(γ)ιά με το Μονο(γ)ενή σου / τζι ευλόα μας του 'ην την δουλειάν, που 'ναι που την βουλή σου" (Κύπρος)</span><br />
<br />
2. <span style="font-weight: bold;">Της Θάλασσας</span>.
Πρόκειται για τραγούδια-προσευχές στην Παναγιά, που λένε οι γυναίκες
και οι μανάδες των ναυτικών, περιμένοντάς τους να γυρίσουν από το
ταξίδι. Τάματα και παρακλήσεις πλέκονται με αληθινές ιστορίες και
κινδύνους της θάλασσας. Συχνά τα τραγούδια αυτά λειτούργησαν ως η
"εφημερίδα" της εποχής, περιγράφοντας και διαδίδοντας, από στόμα σε
στόμα, τραγουδισμένα, κάποια πραγματικά
περιστατικά ναυαγίων και ανθρώπινου πόνου:<br />
<span id="yui_3_13_0_1_1396169738841_7009" style="font-style: italic;">"Ω Παναγιά Γαλατζανή, βλέπε τα τα ναυτάκια / γιατ' έχει η θάλασσα χαρές, μα πιο πολλά φαρμάκια" (Δωδ/σα)<br />"Παναγιά μας, Παναγιά μας, φύλαγέ τα παιδιά μας" (Κάλυμνος)<br />"Ανάμεσα Τσιρίγο και σε Καβο-Μαλιά /καράβι κινδυνεύει μ' όλη τη σιρμαγιά […]/<br />Βοήθα Παναγιά μου για να γλυτώσουμε / κι όσα καντήλια έχεις θα σ' τα ασημώσουμε" (Λακωνία)</span><br />
<br />
3.<span style="font-weight: bold;"> Νανουρίσματα</span>. Σπάνια βρίσκει κανείς παραδοσιακά νανουρίσματα και κανακίσματα, χωρίς το όνομα της
Παναγιάς:<br />
<span id="yui_3_13_0_1_1396169738841_7010" style="font-style: italic;">"Κοιμήσου με την Παναγιά και με τον Άγιο Γιάννη / Με τον αφέντη τον Χριστό κι ο πόνος σου να γειάνει" (Μ. Ασία)<br />"Παναγιά
μου 'που το Σκιάδι, βλέπε το πρωί και βράδυ / Παναγιά μου ' που το
Βάτι, βλέπε το κι εσύ κομμάτι / Παναγιά μου 'που το Θάρρι, κόρην όμορφη
να πάρει" (Ασκληπειό Ρόδου)</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjLK-ZGs2DQzzJ_XEoNT-r9nmjHtu7FV-9Lx6u1yCbOmxfy9pdA4OmmsrNoiM8Ke1nPOzpTW2roeZhRFiMfX8XfCwUZ5dExCfWqU4OgM0C5xNKf2_XY457A9qs6x49O8wXkzpP-Ruod7A/s1600/Afisa+Tsabropoulos-Karantzi+_Tinos(2).jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjLK-ZGs2DQzzJ_XEoNT-r9nmjHtu7FV-9Lx6u1yCbOmxfy9pdA4OmmsrNoiM8Ke1nPOzpTW2roeZhRFiMfX8XfCwUZ5dExCfWqU4OgM0C5xNKf2_XY457A9qs6x49O8wXkzpP-Ruod7A/s1600/Afisa+Tsabropoulos-Karantzi+_Tinos(2).jpg" height="320" width="224" /></a></div>
<br />
4.<span style="font-weight: bold;"> Της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης</span>.
Στα τραγούδια αυτά περιγράφεται ο πόνος της Θεοτόκου, ως προστάτιδας
της Βασιλεύουσας, για την άλωσή της. Η Παναγιά "κλαίγει πικρά" που
"τούρκεψεν" η Πόλη, αλλά
και εκφράζει την κοινή προσδοκία του υπόδουλου ελληνισμού, ότι κάποτε
τα πράγματα θα αλλάξουν. Στέκεται στην πόρτα της Αγια - Σοφιάς, λέγοντας
στους τούρκους: "Πάψτε μαστόροι τη δουλειά, μη χάνετε καιρό σας. Εδώ
τζαμί δεν γίνεται για να λαλούν χοτζάδες. Εδώ θα μένει Αγια-Σοφιά"
(Μακεδονία)<br />
Κι άλλοτε πάλι, συμπάσχοντας με τους ανθρώπους, θρηνεί σα μάνα για τον χαμό της:<br />
<span style="font-style: italic;">"Μας πήρανε την Πόλη μας και την Αγια Σοφιά μας /Κλαίγει πικράν η Παναγιά" (Ανατ. Θράκη)<br />"Η Παναγιά αναστέναξε και δάκρυσαν οι 'κόνες" (Ανατ.
Θράκη)<br />"Βοήθα Άη Γιώργη, βοήθα Παναγιά /να πάρουμε την Πόλη και την Αγια Σοφιά" (Ανατ. Θράκη)</span><br />
<br />
5.<span style="font-weight: bold;"> Ιστορικά</span>.
Πέραν από όσα ειδικώς αναφέρονται στην Άλωση της Πόλης, η Παναγία
εμφανίζεται και σε μία ακόμα σειρά τραγουδιών που περιγράφουν άλλα
ιστορικά γεγονότα, συνήθως καταστροφές, όπως της Μ. Ασίας, της
γενοκτονίας του Πόντου ή του ολοκαυτώματος των Ανωγείων της Κρήτης, από
τους Γερμανούς το 1944:<br />
<span style="font-style: italic;">"Ω Παναγιά μου Ανωγειανή, που 'σουν αυτή την ώρα / όντεν εβάναν την φωθιά στα ξακουσμένα
Ανώγεια" (Κρήτη)<br />"Η Παναγία λειτουργά Τα σήμαντρα κτυπούνε /
Βροντούνε τα καμπανας άτ'ς, Τ’ Ορμάνα αντιβροούναι /Της Σουμελάς το
μόναστηρ Εβζήεν κ' εχαλάεν" (Πόντος)</span><br />
6. <span style="font-weight: bold;">Αφιερωμένα αποκλειστικά στη Χάρη της Παναγίας. </span>Πρόκειται
για τραγούδια που περιέχουν στίχους εγκωμιαστικούς και παρακλητικούς
προς την Θεοτόκο και κυρίως αναφέρονται σε "Παναγίες" πολύ ονομαστών
προσκυνημάτων (Πορταϊτισσα, Τήνου κ.ο.κ.). Αυτά δημιουργήθηκαν, ως επί
το πλείστον, για να τιμήσουν και να υμνήσουν αποκλειστικά την
Παναγιά κάθε τόπου:<br />
<span style="font-style: italic;">"Κυρά μου Πορταϊτισσα, με το μεγάλο δρόμο, να μ' αξιώνει η χάρη σου να 'ρχομαι κάθε χρόνο" (Αστυπάλαια)<br />"Ω
Παναγιά μου Τηνιακιά με το χρυσό τσεμπέρι, κρατάεις τον Μονογενή με το
δεξί σου χέρι /Όλος ο κόσμος προσκυνά την εδική σου εικόνα, Ω Παναγιά
μου Τηνιακιά με τη χρυσή κορώνα" (……..)</span><br />
<br />
7. <span style="font-weight: bold;">Θρήνοι Παναγιάς. </span>Ένα
πολύ μεγάλο τμήμα των παραδοσιακών τραγουδιών περιλαμβάνει τους λαϊκούς
θρήνους της Μεγάλης Παρασκευής, στους οποίους η Θεοτόκος θρηνεί για τον
Μονογενή
της. Στα τραγούδια αυτά, περισσότερο από κάθε άλλο, ο λαϊκός ποιητής,
ταυτίζει τη συμπεριφορά της με εκείνη της απλής μάνας που θρηνεί για το
παιδί της, λιποθυμά στο χαμό, χάνει τα λογικά της, ελπίζει να ξαναδεί
ζωντανό το σπλάχνο της. Γι' αυτό οι θρήνοι της Παναγιάς αποτελούσαν
πάντα τα πιο παρηγορητικά τραγούδια για τις μητέρες εκείνες που έχουν
ζήσει θάνατο παιδιού. <br />
<span style="font-style: italic;">"Άρκοντες αφικράστε μου της Δέσποινας τον θρήνον / πώς κλαίει τον Μονογενή εις τον Σταυρόν εκείνον" (Κύπρος)<br />"Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα
μαύρη μέρα […] /<br />Η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν μοναχή της την προσευχή της έκαμνε για τον Μονογενή της"/[…]<br />Η Παναγιά σαν τ' άκουσε πέφτει λιπιθυμάει / σταμνιά νερό της ρίχνουνε, τρία κανάτια μόσχο /<br />και σαν της ήρθε ο λογισμός και σαν της ήρθε ο νους της / ζητεί μαχαίρι να σφαγεί, φωτιά να πάει να πέσει […]" (Θράκη)</span><br />
<br />
8. <span style="font-weight: bold;">Με τη μορφή Τσακισμάτων.</span>
Υπάρχουν επίσης πολλά τραγούδια, οπου η αναφορά στην Παναγιά γίνεται
μέσω "τσακισμάτων", δηλαδή επαναλαμβανόμενων φράσεων, παρένθετων κατά τη
διάρκεια των
στίχων, όπως λ.χ. <span style="font-style: italic;">"βόηθα Παναγιά μου", "Παναγιά μου", "βλέπε μας Παναγιά μου".</span>
Αυτά, άλλοτε έχουν θέμα σχετικό με την Παναγία (οπότε μπορεί να ανήκουν
θεματολογικά σε κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες), άλλοτε όχι:<br />
<span style="font-style: italic;">"Μια Λυγερή -βόηθα Παναγιά- μια Λυγερή τραγούδαγε" (Βάτικα Λακωνίας)<br />"Τρία καράβια -βόηθα Παναγιά- τρία καράβια φεύγουνε" (Ανατ. Θράκη)<br />"Ελάτε όλα τα πουλιά να κάνουμε ζυμάρι -βοήθα Παναγιά μου" (Δωδ/σα)<br />"Ω Παναγιά Κυ -βλέπε μας Παναγιά μου- ω Παναγιά Κυρά Ψηλή" (Κάλυμνος)<br />"Δώδεκα
ευζωνάκια τ' αποφασίσανε / στην Πόλη για να πάνε -Παναγιά μου- να πολεμίσουνε" (Ανατ. Θράκη)</span><br />
<br />
9. <span style="font-weight: bold;">Λοιπά, γενικού περιεχομένου.</span>
Εδώ θα μπορούσαμε να κατατάξουμε όλα τα υπόλοιπα, σε θεματολογία,
τραγούδια (της ξενιτιάς, της αγάπης κ.ο.κ.) που δεν μπορούν να ενταχθούν
σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες. Σε αυτά, η αναφορά στην Παναγιά
συνήθως γίνεται ως παράκληση να εκπληρώσει μια επιθυμία, αλλά το πρόσωπό
Της δεν είναι αυτό που κατέχει εν τέλει τον πρωταρχικό ρόλο στους
στίχους:<br />
<span style="font-style: italic;">"Καλέ
Συ Παναγιά μου κι Άγια μου Φωτεινή / βοήθα με και 'μένα όπου 'μαι ορφανή […]<br />Άγια μου Παναγιά μου κι Άγιε Γρηγόρη μου / βοήθα το πουλί μου να 'ρθει στη γνώμη μου" (Μ. Ασία)<br />"Παναγιά του Μανταλάκη βλέπέ μας το νησάκι" (Πάτμος)<br />"Συληβριανή μου Παναγιά, στο μπόι του λαμπάδα /<br />Φύλαγε την αγάπη μου, που 'ναι μακριά στα ξένα" (Σινασός Καππαδοκίας)</span><br />
<br />
Άλλοτε επίσης το όνομά Της χρησιμοποιείται για να αποδείξει το μέγεθος της αγάπης:<br />
<span style="font-style: italic;">"Μαρία λεν την Παναγιά, Μαρία λεν΄ κι εσένα /<br />κι αν αρνηθώ την Παναγιά, θα αρνηθώ
κι εσένα" (Ήπειρος)</span><br />
<br />
Εδώ συναντάμε επίσης και κάποια
τραγούδια με ιδιαίτερο περιεχόμενο. Το ένα από αυτά είναι ο πολύ γνωστός
χασάπικος της Κωνσταντινούπολης: "Έχε γεια Παναγιά", όπως τουλάχιστον
έχει καταγραφεί έως σήμερα. Κατ' άλλη εκδοχή, οι στίχοι του τραγουδιού
απαντώνται και ως: "Έχει γεια, πάντα γεια". Όπως και να έχει, η Παναγία
ως προστάτιδα της Πόλης, μπορεί να δικαιολογήσει την ύπαρξή της σε αυτό
το τραγούδι, έστω και αν γεννώνται απορίες για το νόημα των στίχων: <span id="yui_3_13_0_1_1396169738841_7016" style="font-style: italic;">"Έχε γεια Παναγιά, τα μιλήσαμε /
όνειρο ήτανε, τα λησμονήσαμε"...</span><br />
Το δεύτερο είναι ένα
καθιστικό της Ανατολικής Θράκης, που συνηθιζόταν να λέγεται την ώρα του
τραπεζιού, από τον οικοδεσπότη προς τους καλεσμένους του, στο οποίο
περιγράφεται ένα όνειρο με την Παναγιά:<br />
<span id="yui_3_13_0_1_1396169738841_7015" style="font-style: italic;">"Εψές είδα στον ύπνο μου και στο γλυκό ονειρό μου / τους Αποστόλους φίλευα και τον Χριστό κερνούσα /<br />και την γλυκιά μας Παναγιά θερμοπαρακαλούσα / για να μου δώσει τα κλεδιά, κλειδιά του Παραδείσου"</span><br />
<br />
Τα
δημοτικά τραγούδια της Παναγιάς, αναρίθμητα στο πέρασμα
του χρόνου, θα θυμίζουν πάντα τη ζώσα αγάπη στο πρόσωπό Της από τις
γενιές που τα δημιούργησαν, τα διέδωσαν, τα διέσωσαν και μας τα
παρέδωσαν. Αγάπη που κανένα άλλο ιερό πρόσωπο της Ορθοδοξίας δεν έχει
δεχθεί, σε αυτόν τον βαθμό. Η Παναγιά θα αποτελεί πάντα στην ψυχή του
πιστού, σε κάθε εποχή, το οικείο ανθρώπινο πρόσωπο του δημοτικού
τραγουδιού, που παρότι ξεπέρασε σε δόξα τους Αγγέλους και τους
Αρχεγγέλους, τα Σεραφίμ, τα Χερουβίμ και κάθε τάγμα αγγελικό, παραμένει
στην καρδιά του ως η Μητέρα του και η Μητέρα του
κόσμου.</div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-54025303843107397802010-04-15T13:53:00.000-07:002014-03-29T12:03:33.263-07:00Κάτσε καλά γιατί θα γίνεις ...τραγούδι<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi4O1aTWuxt2wYBKESuYpLTfR2DyFXu2t5XU_BjA4XNUwvGfYkijCXQOP8PIfCHeK5vrkY_UvFzb43moMTSbA-K_h4ysZlmS1mQ7uMgFmGtxligPP-e7Vcsz6cIDPGy84Q65rUwsgFB8_4/s1600/p.txt.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi4O1aTWuxt2wYBKESuYpLTfR2DyFXu2t5XU_BjA4XNUwvGfYkijCXQOP8PIfCHeK5vrkY_UvFzb43moMTSbA-K_h4ysZlmS1mQ7uMgFmGtxligPP-e7Vcsz6cIDPGy84Q65rUwsgFB8_4/s1600/p.txt.jpg" /></a></div>
<span style="color: black;"><b>Μια φορά κι έναν καιρό... </b>σε μια εποχή που ζει πια μέσα από παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες ή απ' τις διηγήσεις και τις μνήμες των παππούδων μας, κάποιοι σπουδαίοι ...άσημοι, με αγνή και αληθινή ποίηση στην ψυχή τους, σκάρωναν δίστιχα και τραγούδια. Η μουσική τους, χωρίς ταμπέλες, χωρίς δικαιώματα πνευματικά, χωρίς ούτε τόση δα ματαιοδοξία στο γράψιμό της, έχει διαβεί και κνισαριστεί ανά τους αιώνες, μένοντας ως τα σήμερα, ως το "καλό που επέλεξε η ιστορία" για εμάς... Αυτή ήταν και είναι η μουσική του ανώνυμου λαϊκού ποιητή. Στο όνομά του αγκαλιάζει ολόκληρες γενιές ανθρώπων που έφτιαξαν, επεξεργάστηκαν, πρόσθεσαν και αφαίρεσαν, ομόρφυναν και ένιωσαν στην ψυχή τους αυτά τα αιώνια τραγούδια και μας τα παρέδωσαν με το αποτύπωμα, με τη αξία και με την ενέργεια μιας προσευχής...Πίσω από οποιοδήποτε νοσταλγικό ή ρομαντικό συναίσθημα μπορεί να γεννιέται πλέον στις ψυχές μας, ακούγοντάς τα σήμερα και πέραν από οποιαδήποτε πραγματική αξία που μπορούμε να αντλήσουμε απ' αυτά για να "σταθούμε καλύτερα στα πόδια μας" και να προσδιορίσουμε την ταυτότητά μας στο σήμερα, τα τραγούδια αυτά είχαν, μεταξύ άλλων (κι ίσως, πριν απ' όλα) μια πέρα για πέρα πρακτική και χρηστική αξία την εποχή που δημιουργήθηκαν. Ένα αξιοσημείωτο γεγονός που θα συνέβαινε σε ένα χωριό, όπως ένα έγκλημα, ένας απρόοπτος θάνατος ή μια σκανδαλώδης ιστορία για τα ήθη της εποχής, ο λαϊκός ποιητής την μετέτρεπε σε τραγούδι, με την ίδια λογική που ο δημοσιογράφος καταγράφει σήμερα ένα σημαντικό γεγονός και το διαδίδει. Όταν μαζεύονταν ο κόσμος στα μεγάλα πανηγύρια, όπου πολλά χωριά μαζί έπαιρναν μέρος με τις ορχήστρες και τα χορευτικά τους, καθένα χωριό, παίζοντας τα δικά του τραγούδια, πληροφορούσε τα υπόλοιπα χωριά για τις αξιοσημείωτες ιστορίες του τόπου του… και κάπως έτσι το νέο διαδιδόταν από τόπο σε τόπο αλλά και από γενιά σε γενιά…, μα όχι πλέον απλώς σαν είδηση, αλλά με την αγνή και αληθινή ευαισθησία μιας καλλιτεχνικής έκφρασης που ήταν ζήτημα ζωής να βρίσκει τρόπο να εκτονώνεται... Καλλιτεχνία ακόμα και στην είδηση! Δεν είναι εντυπωσιακό;</span><br />
<br />
<br />
<span style="color: black;">Αυτός ο τρόπος καταγραφής της ιστορίας είχε και μια άλλη χαριτωμένη πτυχή τότε. Όταν οι μεγαλύτεροι, οι γιαγιάδες κι οι παππούδες ή οι γονείς ήθελαν να συνεφέρουν τα ..."άμυαλα" εγγόνια και παιδιά τους, που "παρασυρμένα" από το πάθος της νιότης ήθελαν να δοκιμάζουν τα πάντα, χρησιμοποιούσαν κάτι τέτοια τραγούδια ως φόβητρο και τους έλεγαν... "κάτσε καλά γιατί θα γίνεις τραγούδι..."... Θα κάνουν στίχους δηλαδή τα παθήματά σου και θα γίνεις ρεζίλι σε όλο το χωριό και τα περίχωρα...</span><br />
<span style="color: black;"><br />
</span><br />
<span style="color: black;">Μερικές τέτοιες ιστορίες σκανδαλώδεις, εγκληματικές, περίεργες, μα πέρα για πέρα αληθινές της εποχής, έψαξα, σιγοτραγουδώντας τον σκοπό τους ,και σας τις χαρίζω...</span><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<div>
<span style="color: black;"><b>ΜΙΑ ΣΥΝΝΕΦΙΑΣΜΕΝΗ ΜΕΡΑ</b></span></div>
<div>
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiY-YRJFcijmJrYwj6yV2Olo4N5VtLVonRKfI0VG80KgsSuVP1pDYq37XL-wvOCVvHIs-QKTkiue0Tzn3wvuLecs0fCXmvKPLpCs9lrxwKbZvjaHtaIDV0mpxy-fYP1ZA-hHBfhnopMkTc/s1600/%CE%9C%CE%99%CE%91+%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%9D%CE%95%CE%A6%CE%99%CE%91%CE%A3%CE%9C%CE%95%CE%9D%CE%97+%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiY-YRJFcijmJrYwj6yV2Olo4N5VtLVonRKfI0VG80KgsSuVP1pDYq37XL-wvOCVvHIs-QKTkiue0Tzn3wvuLecs0fCXmvKPLpCs9lrxwKbZvjaHtaIDV0mpxy-fYP1ZA-hHBfhnopMkTc/s200/%CE%9C%CE%99%CE%91+%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%9D%CE%95%CE%A6%CE%99%CE%91%CE%A3%CE%9C%CE%95%CE%9D%CE%97+%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91.jpg" height="150" width="200" /></a><span style="color: black;">Το τραγούδι περιγράφει ένα τραγικό περιστατικό που φέρεται να συνέβη μάλλον στην Κωνσταντινούπολη. Βέβαια πολλές περιοχές έχουν τραγουδήσει παραλλαγές του τραγουδιού και έχουν ισχυριστεί ότι το περιστατικό αυτό συνέβη στον τόπο τους. Μάλιστα σε κάποιες από αυτές τις παραλλαγές, συναντάμε τα ονόματα της ιστορίας παραλλαγμένα και προσαρμοσμένα σε δικά τους παρόμοια γεγονότα. Ωστόσο, η επικρατέστερη θέση θέλει ως τόπο του τραγουδιού την Κωνσταντινούπολη. Η ιστορία είναι η εξής: Δύο παιδιά, ο Νίκος ο γιος του Αθηνόδωρου μαζί με ένα παλικάρι αρμενικής καταγωγής, μπήκαν σε μια βάρκα, για μια βόλτα στη θάλασσα. Όσο βρίσκονταν μεσοπέλαγα, μια δυνατή φουρτούνα τους χτύπησε και αναποδογύρισε τη βάρκα τους, με αποτέλεσμα τα παιδιά να πνιγούν και να μην μπορέσει κανείς να βρει τα άψυχα κορμιά τους. Κι ενώ ο πατέρας του Νίκου ο Αθηνόδωρος φωνάζει και αγωνιά για να βρεθεί το παιδί του ζωντανό και τάζει εκατό λίρες σε όποιον το βρει, ο ανώνυμος λαός, σαν ο πάλαι ποτέ αρχαίος τραγικός χορός, μονολογά και αποκρίνεται στο τέλος με μια γλυκιά ποιητική μελαγχολία και σα να κουνά συγκαταβατικά το κεφάλι στη ματαιότητα: «Θάλασσα δε θελ’ παράδες, θάλασσα δε θελ’ φλουριά/ θάλασσα θέλει τον Νίκο να τον έχει συντροφιά». Η τραγική ειρωνία υπάρχει ήδη από τους πρώτους στίχους, όταν ο ποιητής συστήνει τα δυο παιδιά: ο ένας ο γιός του Αθηνόδωρου, ο "έχων όνομα και φήμη" κι ο άλλος το ανώνυμο αρμενάκι... Μα για τον θάνατοι όλοι είναι ίσοι... Και 'κείνο το "μόν' το Νίκο μου να βγάλτε" πόσο αριστοτεχνικά φανερώνει τη δική του ..."ειρωνεία"...</span><br />
<span style="color: black;">Η παραλλαγή που ακολουθεί προέρχεται από την Ανατολική Θράκη, όπου, σύμφωνα με την παράδοση, συνηθιζόταν να τραγουδιέται, μεταξύ άλλων, και σε κηδείες ως μοιρολόι.</span></div>
<i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><br />
<div>
<b><br />
</b><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ </b>(παραλλαγή της Ανατολικής Θράκης):</span></i><br />
<i><span style="color: black;"> </span></i><i><span style="color: black;">Μια συννεφιασμένη μέρα και μια σκοτεινή βραδιά</span></i></div>
<div>
<i><span style="color: black;">βάρκα γύρισ' άνω κάτω και πνιγήκαν δυο παιδιά</span></i><i><span style="color: black;"> </span></i></div>
<div>
<i><span style="color: black;">Το 'να ήτανε ο Νίκος τ' Αθηνόδωρου ο γιος</span></i><i><span style="color: black;"> </span></i></div>
<div>
<i><span style="color: black;">τ' άλλο ήταν αρμενάκι μες στην πόλη ξακουστός</span></i><i><span style="color: black;"> </span></i></div>
<div>
<i><span style="color: black;">Αθηνόδωρος φωνάζει τάζει λίρες εκατό-</span></i><i><span style="color: black;"> </span></i></div>
<div>
<i><span style="color: black;">μον' το Νίκο μου να βγάλτε ζωντανό απ' το γιαλό</span></i></div>
<div>
<i><span style="color: black;">Θάλασσα δε θέλει παράδες, θάλασσα δε θελ' φλουριά</span></i></div>
<i><span style="color: black;"> </span></i><br />
<div>
<i><span style="color: black;">Θάλασσα θέλει το Νίκο να τον έχει συντροφιά</span></i></div>
<i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><br />
<i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><br />
<div>
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><span style="color: black;"><b> </b></span></div>
<span style="color: black;"><b> </b></span><span style="color: black;"><b>ΤΟΥ ΜΑΒΗ ΑΦΕΝΤΗ</b></span><br />
<span style="color: black;"><b> </b></span><span style="color: black;">Μια ακόμη τραγική ιστορία μας περιγράφει το επόμενο τραγούδι της Ανατολικής Θράκης. Είναι η ιστορία του Μαβή Αφέντη. Ένα από τα πιο συνήθη φαινόμενα της εποχής εκείνης που τροφοδότησε τα δημοτικά τραγούδια ήταν η ληστεία. Συχνά ο λαϊκός ποιητής μιλούσε για τις ληστρικές επιθέσεις και τον αντίκτυπο που είχαν στις κοινωνίες της εποχής. Ο ρόλος των ληστών, αν και αμφισβητούμενος, ήταν περίπου ως ρόλος προστάτη των φτωχών. Απελπισμένοι από την ανέχεια, οι ληστές έκλεβαν μόνο τους πλούσιους τσιφλικάδες, ενώ τους φτωχούς όχι μόνο δεν τους πείραζαν αλλά πολλές φορές τους προστάτευαν και τους βοηθούσαν, δίνοντας του χρήματα από τη λεία τους. Η κλοπή όμως δεν τους έφτανε, αλλά πολύ συχνά έφταναν ακόμα και στο σημείο να σκοτώνουν τον πλούσιο άρχοντα που έπεφτε θύμα των επιθέσεών τους. Ένα τέτοιο θύμα υπήρξε ο αφέντης Μαβής, ο οποίος ζούσε μαζί με την ψυχοκόρη του τη Νερατζούλα. Μια νύχτα λοιπόν, τα σκυλιά έξω από το σπίτι του Μαβή άρχισαν να ουρλιάζουν. Ο Μαβής αναστατωμένος, φωνάζει στη Νερατζούλα να δει τι γίνεται….Η συνέχεια ζωντανή στους στίχους…:</span><br />
<b><br />
</b><br />
<span style="color: black;"><b> </b></span><i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<div>
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoYM9Nd1rovE0lVF-Wy2VpbyQiLXSueod2IwAZj1xnRBWfy848R2qB2Tv3cwEBubWl1VqIcC74zEYTjwnHIy5WS41nzOhQHqUVAJEPxtmH1WBPlCuYWx1LQ-1urX6nIPH966W0uYNp9uU/s1600/%CE%A4%CE%9F%CE%A5+%CE%9C%CE%91%CE%92%CE%97+%CE%91%CE%A6%CE%95%CE%9D%CE%A4%CE%97.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoYM9Nd1rovE0lVF-Wy2VpbyQiLXSueod2IwAZj1xnRBWfy848R2qB2Tv3cwEBubWl1VqIcC74zEYTjwnHIy5WS41nzOhQHqUVAJEPxtmH1WBPlCuYWx1LQ-1urX6nIPH966W0uYNp9uU/s200/%CE%A4%CE%9F%CE%A5+%CE%9C%CE%91%CE%92%CE%97+%CE%91%CE%A6%CE%95%CE%9D%CE%A4%CE%97.jpg" height="200" width="123" /></a><i><span style="color: black;">Έβγα κόρη μ' κι αφουγκράσου τι αλυχτούν τα σκλιά</span></i><br />
<i><span style="color: black;">μη να ήρθαν προξεντάδες για 'σένα νερατζιά</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Έβγα ν' έβγα Μαβή μ' αφέντη μ', τρεις φίλοι σε ζητούν</span></i><br />
<i><span style="color: black;">στο χαγιάτι καρτερούνε δύο λόγια να σου πουν</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Τέτοια ώρα μες στη νύχτα, φίλοι δεν έρχουντι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">μα σαν είνι φουκαράδες ας ορίσουνε</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Καλώς ήρθατε μπρε ξένοι, τι γυρεύετε </span></i><br />
<i><span style="color: black;">μη πεινάτε, μη διψάτε, μην κρυώνετε;</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Δεν πεινάμε, δε διψάμε, δεν κρυώνουμε</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Τα φλουριά σου, τα χρυσά σου ή σε σκοτώνουμε</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Τα ρουβόλια τους 'τοιμάζουν, τα μαχαίρια τους</span></i><br />
<i><span style="color: black;">όλη νύχτα τουν παιδεύουν κι τον τυραγνούν</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Έλα, έλα νερατζούλα, δωσ' τους τα φλουριά</span></i><br />
<i><span style="color: black;">να γλυτώσω τη ζωή μου που ΄ναι πιο γλυκιά</span></i><br />
<i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><br />
<span style="color: black;"><b>ΒΑΣΙΛΚΟΥΔΑ</b></span><span style="color: black;"><b> </b></span><br />
<span style="color: black;">Μια πιο πικάντικη ιστορία των αρχών του 20ου αιώνα σχετίζεται με τα ήθη της εποχής και τον τρόπο που στιγμάτιζε η τοπική κοινωνία ο,τιδήποτε αποτελούσε σκάνδαλο για τα ηθικά μέτρα της και αντικείμενο της κριτικής της. Στο τραγούδι της Δυτικής Θράκης «Βασιλκούδα», ο λαϊκός ποιητής περιγράφει τη ζωή του Γιάννη Μαντά ή Μαντούδη, του Δημάρχου του χωριού "Μεταξάδες" κατά την περίοδο 1920-1923. Ο Δήμαρχος σκανδάλισε την κοινωνία του χωριού, αφού, έχοντας ήδη παντρευτεί και χωρίσει τρεις φορές κατά το παρελθόν, αποφασίζει να πάρει και τέταρτη γυναίκα, την Βασιλκούδα. Όπως ήταν ευνόητο, η Εκκλησία, η οποία επιτρέπει το πολύ τρεις γάμους, δεν νομιμοποίησε ποτέ το σμίξιμο του Δημάρχου με τη Βασιλκούδα, με αποτέλεσμα η συμβίωσή τους να γίνει αντικείμενο έντονης κριτικής από την τοπική κοινωνία.</span><i><span style="color: black;"> </span></i><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDGfSBkxLgRdqBtM3UaNA-NTwd5l22-fp_vRs1j4U7hYSoCoclPBAHPFsDHap5P5KILyzXptSqni5cmRfvtI1CUyOOvOTN3ZQvs3U-kEt-2e5zd83W32z_zZu29Nlte7htD5NJuyGLnxA/s1600/%CE%92%CE%91%CE%A3%CE%99%CE%9B%CE%9A%CE%9F%CE%A5%CE%94%CE%91.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDGfSBkxLgRdqBtM3UaNA-NTwd5l22-fp_vRs1j4U7hYSoCoclPBAHPFsDHap5P5KILyzXptSqni5cmRfvtI1CUyOOvOTN3ZQvs3U-kEt-2e5zd83W32z_zZu29Nlte7htD5NJuyGLnxA/s320/%CE%92%CE%91%CE%A3%CE%99%CE%9B%CE%9A%CE%9F%CE%A5%CE%94%CE%91.jpg" /></a><i><span style="color: black;">Στου Τουκμάκι* τσ’ Μεταξάδις Γιάννης Δήμαρχους </span></i><br />
<i><span style="color: black;">Γιάννης έχει τρεις γυναίκις κι άλλην αγαπάει</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Θα χουρίσει τη Θουδώρα θα παρ’ τη Βασιλκή</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Μάνα της την ορμηνεύει την παρακαλεί</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Μη τουν πάρ’ ς πιδί μ’ του Γιάννη </span></i><br />
<i><span style="color: black;">αυτούν τουν μασκαρά (ή «τουν Γιανν’ του χουβαρντά»)</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Γω του Γιάννη σα δεν πάρου δεν παντρεύουμι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Γιάννης είν’ μανά μ' σαρμπέζης** </span></i><i><span style="color: black;">είναι Δήμαρχους</span></i><br />
<b><br />
</b><br />
<span style="color: black;"><b>Σημειώσεις</b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b>* Τοκμάκιοϊ</b></span></i><span style="color: black;"><b>= </b></span><span style="color: black;">η ονομασία του χωριού Μεταξάδες, επί τουρκοκρατίας., όταν ήταν ακόμα Δήμος, περιλαμβάνοντας τους οικισμούς Παλιούρι, Αβδέλα, Αλεποχώρι και Κόρυμβο</span><br />
<i><span style="color: black;"><b>** σαρμπέζης</b></span></i><span style="color: black;"><b>= </b>όμορφος, λεβέντης (τουρκ.)</span><br />
<span style="color: black;">(Η φωτογραφία είναι του Δημάρχου και της Βασιλκούδας, αληθινή...)</span><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<span style="color: black;"><b>ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ</b></span><br />
<span style="color: black;">Ένα ακόμη τραγούδι που σχετίζεται με τα αυστηρά ήθη της εποχής των αρχών κυρίως του 19ου αιώνα είναι το τραγούδι της Ελένης από την Ρόδο. Παρόμοιο περιστατικό με αναφορά σε διαφορετικά ονόματα της πρωταγωνίστριας του τραγουδιού, συναντάμε και σε άλλες περιοχές, γεγονός που σημαίνει ότι, επειδή το βασικό θέμα της ιστορίας του τραγουδιού συμφωνεί με τον κοινό ηθικό κώδικα, ο λαός προσάρμοζε το ίδιο τραγούδι σε παρόμοια περιστατικά του τόπου του. Στην παραλλαγή αυτή από τη Νότια Ρόδο, η πρωταγωνίστριά μας είναι ένα νέο κορίτσι, η Ελένη που άρχισε να έχει συνήθειες απρεπείς για την εποχή, να ντύνεται ευρωπαϊκά, να συχνάζει σε καφενεία, ακόμα και να καπνίζει ναργιλέ. Δυο φίλοι του αδερφού της, του Βαγγέλη, του μεταφέρουν τα καμώματά της κι εκείνος για να περισώσει την τιμή της οικογένειάς του, την σκοτώνει. … Ένας φόνος που για την εποχή ήταν απόλυτα δικαιολογημένος και συχνά επιβεβλημένος, καθ' ότι η προσβολή της τιμής, κατ' έθος, απαιτούσε αίμα για να αποκατασταθεί</span><span style="color: black;"><b>.</b></span><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXv6rhq90lAKv79DcCi0kmUHmlWYZzUKGlq_G7zoEKD0Z6w335HGJrxkNcwSadnDAmE5DCZSUKPKEzHlZeB8po733QzL_iD3JnTW8oTU_eld6RoWqpkvxTYmmD0YcCcDj5DdN3lNXGVRU/s1600/%CE%A4%CE%97%CE%A3+%CE%95%CE%9B%CE%95%CE%9D%CE%97%CE%A3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXv6rhq90lAKv79DcCi0kmUHmlWYZzUKGlq_G7zoEKD0Z6w335HGJrxkNcwSadnDAmE5DCZSUKPKEzHlZeB8po733QzL_iD3JnTW8oTU_eld6RoWqpkvxTYmmD0YcCcDj5DdN3lNXGVRU/s200/%CE%A4%CE%97%CE%A3+%CE%95%CE%9B%CE%95%CE%9D%CE%97%CE%A3.jpg" height="200" width="161" /></a></div>
<i><span style="color: black;">Μάθετε τα νέα στης Κρήτης τα χωριά που ‘βαλεν η Ελένη ρούχα ευρωπαϊκά</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Με τον ‘γαπητικόν της πάει στον καφενέ, τον καφετζήν διατάσσε: καφέ και ναργελέ</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Δυο φίλοι τ’ αδερφού της την εγνωρίσανε, πηγαίνουν στον Βαγγέλη, την ‘μολογήσανε</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Τι κάθεσαι Βαγγέλη και ‘εν πας στον καφενέ, να δεις την αδερφή σου που πίνει ναργελέ;</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Σηκώνετ’ ο Βαγγέλης και πάει στον καφενέ, βλέπει την αδερφήν του να πίνει ναργελέ</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κρίμας σε σε Ελένη, κρίμας στο μπόι σου κι εντρόπιασες κι εμένα κι όλον το σόι σου</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Μιαν κουμπουριάν της παίζει στη δεξιά πλευρά και σκίσαν τα συκώτια κι όλα τα σωτικά</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Τι σου ‘καμα Βαγγέλη και με σκοτώσετε, στου καφενέ την πόρτα και με ξαπλώσετε;</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κάτω στην κρύα βρύση θέλω το μνήμα μου κι οι φίλοι τ’ αερφού μου να ‘χουν το κρίμα μου</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Όταν την επερνούσαν από τον καφενέ, εσπούσαν τα ποτήρια και χύνανε καφέ</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Όταν την επερνούσαν από τα μαγαζιά, Τούρκοι, Ρωμιοί εκλάφταν τα μαύρα της μαλλιά</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Όταν την κατεβάσαν στην Άγια Φωτεινή, έρριξεν η μαμά της μίαν ψιλή φωνή»</span></i><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<span style="color: black;"><b>ΤΗΣ ΣΟΥΣΑΣ </b></span><br />
<span style="color: black;">Το τραγούδι αυτό ανήκει στην ίδια θεματική ενότητα με τα τραγούδια «Της οβραιοπούλας» και «Κάτω στη Ρόδο» που θα δούμε στη συνέχεια. Αναφέρεται στο σκάνδαλο των σχέσεων και των γάμων μεταξύ αλλοθρήσκων. Γενικότερα για ζητήματα που είχαν σχέση με τους κώδικες ηθικές τάξης και της τιμής, οι άνθρωποι της εποχής και ειδικά σε περιοχές όπως η Κρήτη ή η Πελοπόννησος, ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητοι. Πόσο μάλλον όταν επρόκειτο για περιπτώσεις που μια χριστιανή αγαπούσε έναν μουσουλμάνο, όπως στο τραγούδι αυτό της Σούσας, ή ένας Εβραίος αγαπούσε μια χριστιανή, όπως στο γνωστό τραγούδι της Οβραιοπούλας. Τέτοια γεγονότα υπήρξαν πολλά στον Ελλαδικό χώρο και ο λαϊκός ποιητής δεν έχανε ευκαιρία είτε να φτιάχνει τραγούδια είτε να παραλλάσσει τους στίχους και τη μουσική από ήδη υπάρχοντα και να τα προσαρμόζει στα δεδομένα καθεμιάς τοπικής ιστορίας.</span><br />
<span style="color: black;"> Οι παραλλαγές διαφέρουν συνήθως ως προς το τέλος της ιστορίας, το οποίο, ανάλογα με τις τοπικές σχέσεις των δύο κοινοτήτων (χριστιανών – εβραίων, ρωμιών – τούρκων κ.ο.κ.) είναι αίσιο ή ατυχές. Σε μερικές περιπτώσεις, αναφέρονται και κάποια ονόματα, πιθανόν πραγματικά, από τους ελάχιστους μικτούς γάμους που φαίνεται ότι έγιναν:</span><i><span style="color: black;"> </span></i><i><span style="color: black;">«Καμιά Ρουμιά δεν τούρκεψε, καμία δεν το κάνει, Χατζούδα Δέσπω τούρκεψε και πήρε Τούρκον άντρα» </span></i><span style="color: black;">ακούμε, για παράδειγμα, στο τραγούδι της Θράκης </span><i><span style="color: black;">"Είν’ το Σουφλί τρανό χωριό".</span></i><br />
<span style="color: black;">Έτσι και το τραγούδι της Σούσας θα το βρούμε σε πάμπολλες παραλλαγές σε όλη της Ελλάδα, στις οποίες οι ντόπιοι διεκδικούν την καταγωγή της Σούσας: άλλοτε είναι της Κρήτης το καμάρι, άλλοτε της Λακωνιάς καμάρι, άλλοτε της Προύσας, της Πόλης ή της Σμύρνης. Η επικρατέστερη εκδοχή θέλει η Σούσα να είναι από την Κρήτη και το περιστατικό να διαδραματίζεται στη Χώρα, δηλαδή στο Ηράκλειο. Η πρώτη γραπτή αναφορά του τραγουδιού χρονολογείται στα 1679. Η Σούσα, η νέα και όμορφη κοπέλα είναι ερωτευμένη με τον Σερίφ-Μπεή, τον τούρκο κι έχουν έρωτα κρυφό. Όταν το μαθαίνει ο αγαπημένος αδερφός της, που βρίσκεται στα ξένα, επιστρέφει για να αποκαταστήσει την τιμή της οικογένειας…</span><br />
<span style="color: black;">Η παραλλαγή που ακολουθεί προέρχεται από την Ανατολική Θράκη</span><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIWHpp4BRZt7nYqdaeRiNj86dkV6P9Ano00chOxTqYaREQ6LyKXnjdNCq2LCGIJHOH6YFZ-Kg-NoPVJTIbyp-yoc9iQwu1BHL0o9ZRG4KnYhjPCwJ5Yd9xmrQKLy0PQGcURX6-fPYn23w/s1600/%CE%A4%CE%97%CE%A3+%CE%A3%CE%9F%CE%A5%CE%A3%CE%91%CE%A3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIWHpp4BRZt7nYqdaeRiNj86dkV6P9Ano00chOxTqYaREQ6LyKXnjdNCq2LCGIJHOH6YFZ-Kg-NoPVJTIbyp-yoc9iQwu1BHL0o9ZRG4KnYhjPCwJ5Yd9xmrQKLy0PQGcURX6-fPYn23w/s200/%CE%A4%CE%97%CE%A3+%CE%A3%CE%9F%CE%A5%CE%A3%CE%91%CE%A3.jpg" height="200" width="146" /></a><i><span style="color: black;">Είκοσι πέντε του Μαρτιού π’ ανθίζει το ζουμπούλι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Ν’ ακούσατε τι θα σας πω, της Σούσας το τραγούδι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Η Σούσα ήταν όμορφη, της Χώρας το καμάρι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κι αγάπα τον Σερίφ Μπέη το τουρκοπαλληκάρι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Ένα πρωί καθότανε χρυσό μαντήλ’ κεντούσε</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Τον αδερφό της έκλαιγε και τον μοιριολογούσε</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κι η μάνα της την ρώτησε κι την παρηγορούσ</span></i><i><span style="color: black;">ε</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Τι έχεις Σούσα μου μικρή κι είσαι βαλαντωμένη</span></i><br />
<i><span style="color: black;">κλαμένα τα ματάκια σου και πολυπικραμένη;</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Όνειρο είδα, μάνα μου, πικρό φαρμακωμένο</span></i><br />
<i><span style="color: black;">πως ήταν τ’ αδερφάκι μου στο αίμα βουτηγμένο</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Όνειρο ήταν Σούσα μου, όνειρο θα περάσει</span></i><br />
<i><span style="color: black;">κι εσένα τ’ αδερφάκι σου στα ξένα στα γεράσει.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κοντά στα ξημερώματα που πετεινοί λαλούσαν</span></i><br />
<i><span style="color: black;">ξένος εμπήκε στην αυλή την πόρτα της βροντούσε</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Άνοιξε Σούσα, άνοιξε εγώ είμαι, ο αδερφός σου</span></i><br />
<i><span style="color: black;">από τα ξένα γύρισα, να σε καλοπαντρέψω</span></i><br />
<i><span style="color: black;"> Χρυσό ποτήρι έπαιρνε, κρασί να τον κεράσει</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Δεν θέλω Σούσα μου κρασί δεν είμαι διψασμένος</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Μ</span></i><i><span style="color: black;">ον’ είμαι απ’ τον Σερίφ-Μπεή, βαριά βαλαντωμένος</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Απ’ τα μαλλιά την άρπαξε και σαν αρνί την σφάζει</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Κι ας έρθει κι ο Σερίφ Μπέης αν είναι παλληκάρι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">για να στολίσ’ το μνήμα σου όλο μαργαριτάρι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">και πάνω από την κεφαλή μια μαρμαρένια βρύση</span></i><br />
<i><span style="color: black;">όποιος έχει αγάπη στην καρδιά να πει νερό να σβήσει</span></i><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<span style="color: black;"><b>ΤΗΣ ΟΒΡΑΙΟΠΟΥΛΑΣ </b></span><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjutlJj1HzcgeQ9SMcLApHRMn6B5oJbkJeESCObOmuI2GFXHK-CpHJm-ENwbPlrxqHZmhgiGKCI0NDE-i_N9hDBAmJ3-Ozsb_xTPBhgLCKqAxy__w3x-vtJJQ2gwEPxxhNTXMNfPA5q9qs/s1600/%CE%A4%CE%97%CE%A3+%CE%9F%CE%92%CE%A1%CE%91%CE%99%CE%9F%CE%A0%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%91%CE%A3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjutlJj1HzcgeQ9SMcLApHRMn6B5oJbkJeESCObOmuI2GFXHK-CpHJm-ENwbPlrxqHZmhgiGKCI0NDE-i_N9hDBAmJ3-Ozsb_xTPBhgLCKqAxy__w3x-vtJJQ2gwEPxxhNTXMNfPA5q9qs/s200/%CE%A4%CE%97%CE%A3+%CE%9F%CE%92%CE%A1%CE%91%CE%99%CE%9F%CE%A0%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%91%CE%A3.jpg" height="200" width="163" /></a><span style="color: black;">Το τραγούδι της Οβραιοπούλας, όπως αναγράφεται στη συνέχεια, αποτελεί μια παραλλαγή Απολλωνιάδος και Προύσης σε μουσική καταγραφή του Γ. Παχτίκου.</span><br />
<span style="color: black;"><br />
<b> </b><b> </b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<i><span style="color: black;">Ένα Σαββάτο βράδυ, μια Κυριακή πρωί</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Βγήκα να σεργιανήσω, μες στην Οβραϊκή</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Βλέπω μια Εβραιοπούλα, όπου χτενίζετο</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Και μ’ αργυρό καθρέφτη εφακιολίζετο</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Γυρίζω τριγυρίζω να της το πω στ’ αυτί</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Μωρή Εβραιοπούλα να γένεις Χριστιανή</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Να λούεσαι Σαββάτο, ν’ αλλάζεις Κεριακή</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Και να μεταλαβαίνεις Χριστούγεννα, Λαμπρή</span></i><br />
<i><span style="color: black;">– Στασ’ να το πω στη μάνα μ’ να διω τι θα με πει</span></i><br />
<i><span style="color: black;">– Μάνα, Ρωμιός με θέλει να γένω Χριστιανή</span></i><br />
<i><span style="color: black;">– Κάλλιο ‘χω θυγατέρα μου σε τούρκικο σπαθί</span></i><br />
<i><span style="color: black;">παρά Ρωμιό να πάρεις, να γένεις Χριστιανή</span></i><br />
<i><span style="color: black;">– Καρτέρα με Ρωμιέ μου να πα’ να στολιστώ</span></i><br />
<i><span style="color: black;">να βάλω τα χρυσά μου, να σε στεφανωθώ</span></i><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><span style="color: black;"><b>ΚΑΤΩ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΣΤΟ ΡΟΔΟΝΗΣΙ </b></span><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0i3HGhZmN9-Icc8XrSt19LbDYjgCREtriGfnZk9QYR-KMgp1wUHt6dvfu253IMh_0iRz1PvDr93LUFogxOw8rM_FsuYpCCNiZlj7DZtGs7sA1dEVgg4cMo5fnhR__0cDcY4HJz7DMiZQ/s1600/%CE%9A%CE%91%CE%A4%CE%A9+%CE%A3%CE%A4%CE%97+%CE%A1%CE%9F%CE%94%CE%9F.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0i3HGhZmN9-Icc8XrSt19LbDYjgCREtriGfnZk9QYR-KMgp1wUHt6dvfu253IMh_0iRz1PvDr93LUFogxOw8rM_FsuYpCCNiZlj7DZtGs7sA1dEVgg4cMo5fnhR__0cDcY4HJz7DMiZQ/s200/%CE%9A%CE%91%CE%A4%CE%A9+%CE%A3%CE%A4%CE%97+%CE%A1%CE%9F%CE%94%CE%9F.jpg" height="200" width="115" /></a><span style="color: black;">Το τραγούδι αυτό, που επίσης συναντάμε σε διάφορες παραλλαγές σε όλη την Ελλάδα (και με δημοφιλείς τις παραλλαγές με τίτλο: "Κάτω στη Ρόδο, τη Ροδοπούλα), ανήκει στην ίδια θεματική ενότητα με τα προηγούμενα τραγούδια, ωστόσο διαφέρει ως προς ένα σημείο. Στο τραγούδι αυτό, η πρωταγωνίστριά μας, που είναι ελληνίδα, σεβόμενη τα ήθη της εποχής και την πίστη της, αρνείται να πάρει ως άντρα της έναν Τούρκο, παρότι –κι εδώ είναι το παράδοξο της ιστορίας- η ίδια της η μάνα την προτρέπει, με το σκεπτικό ότι επειδή είναι πλούσιος, κοντά του θα ευτυχίσει: «Πάρτονε κόρη μου τον Τούρκο γι’ άντρα θα σε φορέσει παπούτσια μαύρα» ακούγεται σε μια παραλλαγή του τραγουδιού που βρέθηκε καταγεγραμμένη από τον Νικόλαο Φαρδύ στην Σαμοθράκη, κατά τον 19ο αι.</span><br />
<span style="color: black;">Ακολουθούν δύο παραλλαγές: η πρώτη βρέθηκε καταγεγραμμένη από τον Νικόλαο Φαρδύ στην Σαμοθράκη, κατά τον 19ο αι (Κάτω στη Ρόδο στο Ροδονήσι) και η δεύτερη προέρχεται από τη Νότια Ρόδο (Κάτω στη Ρόδο, τη Ροδοπούλα)</span><br />
<b><br />
</b><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<i><span style="color: black;"><b>Α'</b></span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κάτω στη Ρόδο, στο Ροδονήσι, Τούρκος εβγήκε να κυνηγήσει </span></i><br />
<i><span style="color: black;">Δεν κυνηγάει λαγούς και ‘λάφια, μον’ κυνηγάει τα μαύρα μάτια</span></i><br />
<i><span style="color: black;">«Μαύρα μου μάτια κόκκινα χείλη, έβγα πουλάκι μου στο παναθύρι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Να δεις τον ήλιο και το φεγγάρι, να δεις το νέο που θα σε πάρει» </span></i><br />
<i><span style="color: black;">Η σκύλα η μάνα της τον Τούρκο θέλει και καθημέρα τον προξενεύει</span></i><br />
<i><span style="color: black;">«Πάρτονε κόρη μου τον Τούρκο γι’ άντρα, να σε φορέσει παπούτσια μαύρα</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Πάρτονε κόρη μου κι έχει βαπόρι, θα σε πηγαίνει Σμύρνη και Πόλη»</span></i><br />
<i><span style="color: black;">«Δεν τόνε θέλω δεν τόνε παίρνω, πέρδικα γίνομαι στα όρη φεύγω»</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Η κόρη φεύγει δεν τόνε θέλει, τα μάτια παίρνει στα όρη φεύγει.</span></i><br />
<i><span style="color: black;"><b>Β' </b></span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κάτω στη Ρόδο, στη Ροδοπούλα, Τούρκος αγάπησε μια Ρωμιοπούλα</span></i><br />
<i><span style="color: black;">κι η Ρωμιοπούλα δεν τονε θέλει, κι η σκύλα η μάνα της την προξενεύγει:</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Πάρ' τονε, κόρη μου, τον Τούρκο άντρα, να σε γεμίσει φλουριά και χάντρα.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Δεν τονε θέλω, δεν τον επαίρνω, πέρδικα γίνουμαι στα όρη βγαίνω</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Πάρ' τονε κόρη μου, κι έχει παπόρι και θα σε παίρνει Σμύρνη και Πόλη</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Δεν τονε θέλω, δεν τονε παίρνω, παπίτσα γίνουμε, στη λίμνη μπαίνω</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Πάρ' τονε κόρη μου κι έχει καΐκι, θα σε πηγαίνει στη Σαλονίκη</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Πάρ' τονε κόρη μου κι ειν' για καλό σου</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Χτύπα τον, μάνα μου, στο καύκαλό σου</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Πάρ' τονε κόρη μου τον Τούρκο άντρα και θα σε παίρνει στην Αλεξάντρα</span></i><br />
<i><span style="color: black;">- Δεν τονε θέλω, δεν τον επαίρνω πέρδικα γίνουμαι, στα όρη βγαίνω. </span></i><br />
<i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<span style="color: black;"><b>ΑΡΧΟΝΤΟΓΙΟΣ ΠΑΝΤΡΕΥΕΤΑΙ (ή ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΟΥΛΑΣ)</b></span><span style="color: black;"><b> </b></span><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgtfEDjRzpBNO19WiJKpRCgCBYweC3Z-Xe67siop8f0Ur5YzQPUFDLK0aP_Lc2vfwygttKSn-TNHlNBxkflJgmb0FttY6we99sx_aNy7381uTPJYR0WBxtYFysPCuXvM5FndNdS1lZo8dg/s1600/%CE%A0%CE%A1%CE%9F%CE%A3%CE%A6%CE%A5%CE%93%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%91.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgtfEDjRzpBNO19WiJKpRCgCBYweC3Z-Xe67siop8f0Ur5YzQPUFDLK0aP_Lc2vfwygttKSn-TNHlNBxkflJgmb0FttY6we99sx_aNy7381uTPJYR0WBxtYFysPCuXvM5FndNdS1lZo8dg/s200/%CE%A0%CE%A1%CE%9F%CE%A3%CE%A6%CE%A5%CE%93%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%91.jpg" height="200" width="125" /></a><span style="color: black;">Το τραγούδι απηχεί τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζαν τα πρώτα χρόνια της μικρασιατικής προσφυγιάς του Έλληνες της Μ. Ασίας, τους οποίους συχνά στον κυρίως ελλαδικό χώρο, τους χαρακτήριζαν υποτιμητικά ως «τουρκόσπορους». Βασίζεται σε ένα πολύ παλαιότερο τραγούδι για μια "ορφανούλα" που δεν την ήθελε για νύφη η πεθερά της, γι' αυτό και τη δηλητηρίασε, μαγειρεύοντάς της τα κεφάλια τριών φιδιών: της όχεντρας, της γαλιάς και της μονομερίδας. Στην μεταγενέστερη παραλλαγή της Προσφυγούλας, η πεθερά της δίνει φίδια, αντί για χέλια.</span><br />
<span style="color: black;">Ακολουθεί η παραλλαγή της Δυτικής Θράκης.</span><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<i><span style="color: black;">Αρχόντου γιος παντρεύεται και παίρνει προσφυγούλα</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Η μάνα του σαν τ' άκουσε πολύ της κακοφάνη</span></i><br />
<i><span style="color: black;">πιάνει δυο φίδια ζωντανά, τα ξεροτηγανίζει</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Έλα νυφούλα μου να φας ψάρια τηγανισμένα</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Και με την πρώτη πιρουνιά η κόρη φαμακώθκι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Δω’ μ' πεθερά μ' λίγο νερό τ' αχείλι μ' φαρμακώθκι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Εδώ νερό δεν έχουμε, ούτε κρασί πουλιέται...</span></i><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<span style="color: black;"><b>Η ΜΑΤΕΪΝΙΑ</b></span><span style="color: black;"><b> </b></span><i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDIZNbYo6oAW8g843FtDQvfhBKeAdYSPz5SUUygIMW3O6KYSP56XAiOqsejejQQb213EAVtcQ0cZsA2WiZUGFxuE7U9stgch-OXOGBtNO_ta_eeYYzINGy83WKURjMIBU5rXiN2X-E_co/s1600/%CE%97+%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%95%CE%99%CE%9D%CE%99%CE%91.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDIZNbYo6oAW8g843FtDQvfhBKeAdYSPz5SUUygIMW3O6KYSP56XAiOqsejejQQb213EAVtcQ0cZsA2WiZUGFxuE7U9stgch-OXOGBtNO_ta_eeYYzINGy83WKURjMIBU5rXiN2X-E_co/s200/%CE%97+%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%95%CE%99%CE%9D%CE%99%CE%91.jpg" height="200" width="123" /></a><span style="color: black;">Το τραγούδι αυτό είναι αφιερωμένο στη Ματέινια, που είναι υποκοριστικό του ονόματος Μαλαματέινια. Ο λαϊκός ποιητής στιγματίζει εδώ με σκωπτικό τρόπο την ιστορία μιας δωδεκάχρονης, της Ματέινιας, που φαίνεται πως «πλανεύθηκε» νωρίς από τον έρωτα και έγινε, από κορίτσι, μάνα. Είναι τραγούδι της Ανατολικής Θράκης που χορεύεται σε καρσιλαμά και συνηθίζεται να τραγουδιέται κατά την περίοδο των Αποκρεών, ως σκωπτικό τραγούδι.</span><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<i><span style="color: black;">Η Ματέινια τρώει ψάρι, πίνει και γλυκό κρασί</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Για να κατεβάσει γάλα να βυζάξει το παιδί</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Δώδεκα χρονώ Ματέινα που το βρήκες το παιδί και γυρίζεις </span></i><br />
<i><span style="color: black;">και το δείχνεις και δεν το ‘χεις για ντροπή;</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Σώπα ‘συ μικρή μου κόρη, μη μου παραπονευθείς </span></i><br />
<i><span style="color: black;">Είσαι νέα και ωραία και θα καλοπαντρευτείς</span></i><br />
<span style="color: black;"><br />
<b> </b><b> </b></span><br />
<span style="color: black;"><b>ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΛΠΑΖΑΝΟΥ</b></span><span style="color: black;"><b> </b></span><i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi326gXP-l2PxkXNfpshH23zIRNhI-Cnbbrwx-gwfeZhxLkTe7YqbS-L4jR_suA05BEDxJ-Bsm2S5UJBsSKPfH0sUZDsjFX9BiP6mVwRLynWRUMjOAsIUhxKPEUSv3azAjL4ahjPlQq2Ns/s1600/%CE%9A%CE%91%CE%A4%CE%95%CE%A1%CE%99%CE%9D%CE%91+%CE%9A%CE%91%CE%9B%CE%A0%CE%91%CE%96%CE%91%CE%9D%CE%9F%CE%A5.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi326gXP-l2PxkXNfpshH23zIRNhI-Cnbbrwx-gwfeZhxLkTe7YqbS-L4jR_suA05BEDxJ-Bsm2S5UJBsSKPfH0sUZDsjFX9BiP6mVwRLynWRUMjOAsIUhxKPEUSv3azAjL4ahjPlQq2Ns/s200/%CE%9A%CE%91%CE%A4%CE%95%CE%A1%CE%99%CE%9D%CE%91+%CE%9A%CE%91%CE%9B%CE%A0%CE%91%CE%96%CE%91%CE%9D%CE%9F%CE%A5.jpg" height="200" width="113" /></a><span style="color: black;">Ένα από τα πιο αξιοκατάκριτα στις μικρές κοινωνίες των χωριών γεγονότα ήταν επίσης να κλεφτούν δυο νέοι άνθρωποι που αγαπιούνται…, να επιλέξουν να ζήσουν δηλαδή χωρίς τις ευλογίες των γονιών τους. Ένα τέτοιο περιστατικό συνέβη στην Θράκη με την Κατερίνα την Καλπαζάνου, όπου «καλαπαζάνω» στην τοπική ιδιόλεκτο σημαίνει τεμπέλα. Η Κατερίνα λοιπόν πήγε μια μέρα στου Κούκου το ρουμάνι -το βουνό δηλαδή- για να μαζέψει δήθεν ρέτσαλα -δηλαδή προσανάματα. Αντί γι’ αυτό όμως εκεί, την περίμενε ο καλός της ο Θανάσης για να την κλέψει και να φύγουνε μαζί για την Ιντιρέ, δηλαδή την Ανδριανούπολη.</span><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<i><span style="color: black;">Στ’ Κούκου του ρ’μαν’ πααίνει, Ρέτσαλα παίν’ να μάσει, </span></i><i><span style="color: black;">Κατιρίνα μου, </span></i><br />
<i><span style="color: black;">Ρέτσαλα παίν’ να μάσει, Καλαπαζάνου μου</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Να κι Θανάης την καρτηράει, νερ μες του βυθού του ρέμα</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Θανάης την καμει με του μάτ’Κατιρίν’ με του κιφάλ’ </span></i><br />
<i><span style="color: black;">Άιντι Θανάσ’ να φύγουμι, νερ στην Ιντιρέ να πάμι</span></i><br />
<span style="color: black;"><br />
</span><br />
<span style="color: black;">Το μεγαλύτερο κομμάτι των τραγουδιών που περιγράφουν γεγονότα από την καθημερινότητα των ανθρώπων της εποχής περιλαμβάνει τραγούδια με ιστορίες από άγρια εγκλήματα. Τα δύο τραγούδια της Θράκης που ακολουθούν περιγράφουν τέτοιες ιστορίες.</span><br />
<span style="color: black;">Το πρώτο αφορά στην ιστορία ενός παλικαριού, του Δημήτρη Καραμπελιώτη που σκοτώθηκε από έναν Αρβανίτη</span><br />
<span style="color: black;"><br />
<b> </b><b> </b></span><br />
<span style="color: black;"><b>ΤΟΥΝ ΔΗΜΗΤΡΟ ΤΟΥΝ ΒΑΡΕΣΑΝ </b></span><br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFWPg-52zpopJps2m5UK2dhUltydLNg-O_0fXfhum1h3ZZOZkEwQpKCjuurPulrUtqeOgJ7Tv1siZKzhh2fGjE252ax_sBXRQAYvNC8xb2Fu1iLfpXj4rTi7WdopHPA5XMGAExrYPl-0M/s1600/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%B7%CF%84%CF%81%CE%BF.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFWPg-52zpopJps2m5UK2dhUltydLNg-O_0fXfhum1h3ZZOZkEwQpKCjuurPulrUtqeOgJ7Tv1siZKzhh2fGjE252ax_sBXRQAYvNC8xb2Fu1iLfpXj4rTi7WdopHPA5XMGAExrYPl-0M/s200/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%B7%CF%84%CF%81%CE%BF.jpg" height="200" width="161" /></a><br />
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<i><span style="color: black;">Του Δημητρό τουν βάρεσαν ανάμεσα στα στήθια</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Γέμ'σι του στόμα τ' αίματα, τ’ αχείλι του φαρμάκι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Γλωσσίτσα του βιλβίλιαξι σαν του χιλιδουνάκι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Χυθήκαν τα δοντάκια του σαν του λιανό του ρύζι</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Μαύρα πουλιά τουν έτρουγαν, άσπρα τουν λουγυρνούσαν</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κι ένα πουλί καλό πουλί ψηλά χαμ'λά πιτάζει</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Μαύρο χαμπέρι έφερε στη δόλια του τη μάνα</span></i><br />
<span style="color: black;"><br />
<b> </b><b> </b></span><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<b><br />
</b><br />
<b><br />
</b><br />
<span style="color: black;"><b>ΚΑΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΣΠΡΗ ΠΕΤΡΑ</b></span><br />
<span style="color: black;">Το δεύτερο αναφέρεται στη δολοφονία από τους Τούρκους του Γιαννάκη του μοναχογιού. Το τραγούδι αυτό ωστόσο ανήκει περισσότερο στην ευρύτερη κατηγορία των ακριτικών τραγουδιών, που η ιστορία τους ανάγεται σε βάθος χρόνου, ώστε η </span><span style="color: black;">πραγματικότητα να συγχέεται συχνά με το μύθο. Ο Γιάννης, όπως ο Κωνσταντίνος ή Διγενής είναι συνήθη ονόματα στα Ακρτικά τραγούδια, την απαρχή δηλαδή των δημοτικών τραγουδιών μας. Το όνομα "Γιάννης" των ακριτικών τραγουδιών προέρχεται από το Ιγιαννής που όπως σημειώνει και ο Ν. Πολίτης είναι παραφθορά του "Διγενής". Σε άλλη παραλλαγή του ίδιου τραγουδιού, που ο διασώζει ο Ν. Πολίτης, φέρεται ο Γιάννος να είναι ο γιος του Ακρίτα Ανδρόνικου που πολέμησε ηρωικά στην τελευταία του μάχη εφτά χιλιάδες εχθρούς, απ' τους οποίους μόνο ο ένας γλύτωσε, αυτός που τον σκότωσε με σαϊτιά στην καρδιά.</span><br />
<span style="color: black;"> Ακολουθούν δύο παραλλαγές. Η παραλλαγή που προέρχεται από τη Θράκη και εκείνη που διασώζει ο Ν. Πολίτης, όπου αναδεικνύεται εντονότερα η ακριτική καταγωγή του τραγουδιού</span><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8RfP9PV5m05cIB6zl42ANA7kD6r2brr8qwYBTAzoYyyt1Ysv6yFhxSbo0kjCjOfUV0YvbdpYL8TJt59JyqzumRR-Q2Zz66lnzIvbFMU_yozl56B-HwmtWXIbysyj7K6ZBKF1-I0i6L2Y/s1600/%CE%93%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%BF%CF%82.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg8RfP9PV5m05cIB6zl42ANA7kD6r2brr8qwYBTAzoYyyt1Ysv6yFhxSbo0kjCjOfUV0YvbdpYL8TJt59JyqzumRR-Q2Zz66lnzIvbFMU_yozl56B-HwmtWXIbysyj7K6ZBKF1-I0i6L2Y/s200/%CE%93%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%BF%CF%82.jpg" height="200" width="111" /></a></div>
<i><span style="color: black;"><b>ΣΤΙΧΟΙ:</b></span></i><br />
<i><span style="color: black;"><b>Α' </b></span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κάτου στην άσπρη πέτρα, στου κρύου νιρό</span></i><br />
<i><span style="color: black;">βαρέσαν του Γιαννάκη, το μοναχογιό</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Τούρκοι τουν ιβαρέσαν κι Ρουμιοί τουν κλαιν</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Και μιαν αρχοντοπούλα, τουν μοιρολουγεί</span></i><br />
<span style="color: black;"><b><br />
</b><b> </b></span><br />
<i><span style="color: black;"><b>Β'</b></span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κάτου στην άσπρη πέτρα και στο κρύο νερό,</span></i><br />
<i><span style="color: black;">εκεί κείτεται ο Γιάννος, τ' Ανδρόνικου ο γιος,</span></i><br />
<i><span style="color: black;">κομμένος και σφαμένος κι ανεγνώριστος.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Το αίμα του σα βρύση χύνονταν στη γη</span></i><br />
<i><span style="color: black;">και γιατρεμό δεν είχεν η βαθιά πληγή.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Τούρκοι τον παραστέκουν και Ρωμιοί τον κλαιν</span></i><br />
<i><span style="color: black;">κι απάρθενα κοράσια τον μοιρολογούν:</span></i><br />
<i><span style="color: black;">"Γιάννο μ' δεν είχες μάνα, μάνα κι αδερφή</span></i><br />
<i><span style="color: black;">δεν είχες και γυναίκα για να σ' έκλαιγεν;"</span></i><br />
<i><span style="color: black;">"Θαρρώ πως είχα μάνα, μάνα κι αδερφή</span></i><br />
<i><span style="color: black;">κι η δόλια μου η γυναίκα νά την πό 'ρχεται.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">με δυο μαύρα λιθάρια στηθοδέρνοντας"</span></i><br />
<i><span style="color: black;">"Γιάννο μου, δε σου το είπα, δε σ' αρμήνευα,</span></i><br />
<i><span style="color: black;">με χίλιους μην τα βάνεις και μην πολεμάς;"</span></i><br />
<i><span style="color: black;">"Σώπα καλέ γυναίκα και ντροπιάζεις με.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Εγώ είμαι ο αντριωμένος τ' Ανδρόνικου ο γιος,</span></i><br />
<i><span style="color: black;">που τρέμει ο κόσμος όλος κι όλας τα χωριά</span></i><br />
<i><span style="color: black;">και τρέμουν τρεις πασάδες που πολέμαγα.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Δεν ήσαν μήτε πέντε μήτε δεκοχτώ</span></i><br />
<i><span style="color: black;">εφτά χιλιάδες ήσαν κι εγώ αμοναχός.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Κι απ' τις εφτά χιλιάδες, ένας γλίτωσε,</span></i><br />
<i><span style="color: black;">που 'χε λαγού πιλάλα, δράκου δύναμη,</span></i><br />
<i><span style="color: black;">και της αγριολαφίνας τα πηδήματα.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Στα νέφια νέφια πάει, στα νέφια περπατεί,</span></i><br />
<i><span style="color: black;">στον ουρανό πετούσε, στ' άστρη εχάνονταν.</span></i><br />
<i><span style="color: black;">Μια σαϊτιά μου παίζει μέσα στην καρδιά</span></i><br />
<i><span style="color: black;">τη δύναμη μού κόβει κι όλη την αντρειά" </span></i><br />
<i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><i><span style="color: black;"><b></b></span></i><br />
<i><span style="color: black;"><b> </b></span></i><i><span style="color: black;"><b>Σημείωση: Ο τίτλος του άρθρου αυτού είναι εμπνευσμένος από μια προσωπική ιστορία που μου παρέδωσε ο δάσκαλός μου Χρόνης Αηδονίδης, από τα παιδικά του χρόνια, όπου, κάθε φορά που έκανε αταξίες, η γιαγιά του τον μάλωνε μ' αυτά τα λόγια: "Κάτσε καλά γιατί θα γίνεις τραγούδι"...</b></span></i><br />
<b><br />
</b><br />
<b><br />
</b><br />
<b>ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΝΤΖΗ</b><br />
<b>2005<br />
</b><br />
<b><br />
</b><br />
<b><span style="font-size: small;">Ενδεικτική Βιβλιογραφία:</span></b><br />
<b><span style="font-size: small;">1. </span></b><b><span style="font-size: small;"> </span></b><i><span style="font-size: small;">Ν. Πολίτη, </span></i><span style="font-size: small;">"Δημοτικά Τραγούδια", εκδ. Γράμματα</span><br />
<b><span style="font-size: small;">2.</span></b><span style="font-size: small;"> </span><i><span style="font-size: small;">Ν. Πολίτη, </span></i><span style="font-size: small;"> "Παραδόσεις" τ. Β, εκδ. Γράμματα</span><br />
<b><span style="font-size: small;">3. </span></b><i><span style="font-size: small;">Γ. Παχτικου </span></i><span style="font-size: small;">"260 Δημώδη Ελληνικά Άσματα" (Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών, Βιβλιοθήκη Μαρασλη)</span><br />
<b><span style="font-size: small;">4. </span></b><i><span style="font-size: small;">Claude Fauriel, </span></i><span style="font-size: small;">"Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια" τ. Α΄, Β', έκδ. Πανεπιστημίου Κρήτης </span><br />
<b><span style="font-size: small;">5. </span></b><i><span style="font-size: small;">S. Baud-Bovi, </span></i><span style="font-size: small;">"Τραγούδια των Δωδεκανήσων", τ. Α', Β', έκδ. Συλλόγου Προς διάδοσιν ωφέλιμων βιβλίων - Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Ρόδου</span><br />
<b><span style="font-size: small;">6. </span></b><i><span style="font-size: small;">Ευαγγέλου Στάθη, </span></i><span style="font-size: small;">"Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια", εκδ. Σιδέρης</span><span style="font-size: small;"> </span><br />
<br />
<b><br />
</b></div>
<i> </i><br />
<i> </i></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-1591465557122829282010-01-13T13:33:00.000-08:002016-12-24T10:59:36.508-08:00Σχέση Βυζαντινής Εκκλησιαστικής και Δημοτικής Μουσικής<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEipQWxBgWl-Z1fusDTJOOyJBYP6ashkiWFFcgoggn_zLOaAEme2JvKF7MagK-BSi87so5d0hhBaEB5HaPjG22pOzVQ-SfLHOCKulRCva47nvIwNSkqAwdsJ131Gn2pWxDFLV_o8wJ9L-YM/s1600/3.+DAVID.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEipQWxBgWl-Z1fusDTJOOyJBYP6ashkiWFFcgoggn_zLOaAEme2JvKF7MagK-BSi87so5d0hhBaEB5HaPjG22pOzVQ-SfLHOCKulRCva47nvIwNSkqAwdsJ131Gn2pWxDFLV_o8wJ9L-YM/s1600/3.+DAVID.jpg" height="246" width="320"></a></div>
Η μουσική κληρονομιά της Ελλάδας είναι ένας θησαυρός για τον παγκόσμιο πολιτισμό και όχι μόνο για τους Έλληνες. Δυστυχώς βέβαια είναι η μειοψηφία σήμερα όσοι ασχολούνται συστηματικά και με σεβασμό και αγάπη –όπως της πρέπει- με αυτήν. Οι περισσότεροι μάλιστα δεν γνωρίζουμε τι σημαίνει ακριβώς ελληνική μουσική. Πολύ φοβάμαι πως αν γινόταν κάποια σχετική δημοσκόπηση, οι πιο πολλοί ίσως απαντούσαν ότι σημαίνει «μπουζούκι» και «Ζορμπάς». Ας είναι όμως! Στην ουσία, αυτό που μετράει δεν είναι πόσοι ασχολούνται με την ελληνική μουσική αλλά πώς. Κι απ’ αυτό το «πώς» κρίνεται η ποιότητα της διαδοχής…<br>
<br>
Είχα την ευκαιρία και την ευλογία να μαθητεύσω κοντά σε δασκάλους όχι μόνο με γνώση και εμπειρία αλλά και με πολλή αγάπη γι’ αυτό που κάνουν. Για την ακρίβεια, με τέτοια αγάπη δυνατή και όμορφη που στάθηκε ικανή να με συμπαρασύρει και να τραβήξει όλο το ενδιαφέρον μου. Η βυζαντινή μουσική υπήρξε ο πρώτος μουσικός σταθμός μου και βασικός δάσκαλός μου ο Δημήτρης Βερύκιος. Η δημοτική μουσική προέκυψε αργότερα, χάρη στον Χρόνη Αηδονίδη. Στην πορεία αυτή, από σταθμό σε σταθμό και χάρη στους δασκάλους μου, έμαθα και μαθαίνω την αξία αυτού του πολιτισμικού θησαυρού μας που ονομάζεται «ελληνική μουσική». Με τη λαχτάρα του …πάντα νεοφώτιστου και μόνο, θα ήθελα να σας μεταφέρω εδώ ό,τι κι εγώ έμαθα από τους δασκάλους μου για τη σχέση και την αλληλοεξάρτηση αυτών των δύο μουσικών ειδών που συνθέτουν τη βάση της ελληνικής μας μουσικής.<br>
<a href="http://www.musicheaven.gr/html/images/stories/584.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://www.musicheaven.gr/html/images/stories/584.jpg" height="200" ps="true" width="145"></a><br>
Ο Χρόνης Αηδονίδης συνηθίζει να μιλά για την σχέση αυτή με δύο συμβολισμούς. Λέει πως η ελληνική μας μουσική μοιάζει με ένα δέντρο που έχει δυο μεγάλα κλαδιά: το ένα είναι η δημοτική μας λαϊκή μουσική και το άλλο η βυζαντινή ή αλλιώς πως τα δύο αυτά είδη της μουσικής μας παράδοσης μοιάζουν με δίδυμες αδελφές, που έχουν σίγουρα πολλές ομοιότητες αλλά όμως και κάποιες διαφορές.<br>
<br>
Δεν είναι τυχαίο που στα λίγο παλαιότερα χρόνια, την εποχή που η ζωή στο χωριό ήταν το βασικό κοινωνικό μοντέλο, τα γλέντια και τα πανηγύρια γίνονταν στο προαύλιο της εκκλησίας, αμέσως μόλις ολοκληρωνόταν κάποια σχετική Ακολουθία (λ.χ. γάμου ή βάπτισης) ή η Θεία Λειτουργία. Οι μουσικές των ανθρώπων αντιγράφουν τις ζωές τους. Και στην Ελλάδα, με τέτοια άρρηκτη σχέση ελληνισμού και ορθοδοξίας ή, πιο απτά, καθημερινής και λατρευτικής ζωής, δε θα ήταν επόμενο παρά οι δύο αυτές μουσικές να έχουν πορείες, αν μη τι άλλο, παράλληλες και να αλληλοεπηρεάζονται στο διάβα τους.<br>
<a href="http://www.parembasis.gr/2002/im/02_08_17_aineite.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://www.parembasis.gr/2002/im/02_08_17_aineite.jpg" height="158" ps="true" width="200"></a><br>
Ας προσπαθήσουμε όμως να ρίξουμε μια πιο συστηματική ματιά (αλλά όχι πάντως λεπτομερή, γιατί ο χώρος δε μας περισσεύει)* στις γενικές ομοιότητες και διαφορές αυτών των δύο ειδών που συνθέτουν την ελληνική μας μουσική παράδοση ή …«σκέτο» την ελληνική μας μουσική.<br>
<br>
<b>ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ</b><br>
<br>
<b>1.</b>Έχουν κοινή καταγωγή: την αρχαία ελληνική μουσική.<br>
Το δημοτικό τραγούδι μάς έρχεται αρκετά αργότερα από τη βυζαντινή μουσική, στη μορφή που το γνωρίζουμε ως σήμερα. Οι απαρχές του χρονολογούνται στον 8ο με 9ο αι. μ.Χ., δηλαδή τότε που δημιουργήθηκαν τα πρώτα ακριτικά τραγούδια. Απ’ την άλλη, η βυζαντινή παρουσιάστηκε, με πρωτόλεια μορφή, ήδη στους αποστολικούς χρόνους, αλλά συστηματοποιήθηκε ως τέχνη σταδιακά τα επόμενα χρόνια. Η μορφή βέβαια με την οποία την γνωρίζουμε σήμερα, τουλάχιστον στη γραφή της, είναι αυτή με την οποία μας την παρέδωσαν οι τρεις διδάσκαλοι: Χρύσανθος, Γρηγόριος ο Λαμπαδάριος και Χουρμούζιος, το 1814 μ. Χ.<br>
Και τα δύο είδη όμως έλκουν την καταγωγή τους από την αρχαία ελληνική μουσική. Πριν απ’ όλα, ως προγενέστερο είδος, η βυζαντινή και κατόπιν η δημοτική μουσική ως γνήσιο τέκνο της πρώτης. Πολλά σημεία είναι αυτά που δείχνουν την κοινή αυτή ρίζα τους, τα οποία θα αναφέρουμε επιγραμματικά, με τη διευκρίνιση ότι τα σημεία αυτά ανταποκρίνονται καταρχάς στη σχέση βυζαντινής και αρχαίας ελληνικής μουσικής και κατ’ επέκταση στη σχέση δημοτικής και αρχαίας.<br>
Τα σημεία αυτά είναι σκόπιμο να τα διακρίνουμε σε δύο κατηγορίες.<br>
<br>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<a href="http://www.ypapanti-patrida.gr/clip_image001.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://www.ypapanti-patrida.gr/clip_image001.jpg" height="200" ps="true" width="138"></a>Η μία έχει να κάνει με την αδιαμφισβήτητη ιστορικά επιρροή του ελληνικού πολιτισμού στη διαμόρφωση του πολιτισμού της βυζαντινής αυτοκρατορίας (της περιόδου δηλαδή κατά την οποία ήκμασε η βυζαντινή μουσική) γεγονός το οποίο δε θα μπορούσε παρά να επηρεάσει και τον μουσικό πολιτισμό της περιόδου.</div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
Στο Βυζάντιο, στο οποίο συνεχίζεται πληθυσμιακά η δομή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ζούσαν, όπως γνωρίζουμε, δεκάδες εθνότητες, όπως Έλληνες, Σύριοι, Αιγύπτιοι, Ιλλύριοι, Σκύθες, Ασιάτες, Αρμένιοι, Εβραίοι κ.α. Η εθνότητα όμως των Ελλήνων (1) είχε τον κυρίαρχο ρόλο και ο πολιτισμός τους αφομοιώθηκε από τους υπόλοιπους λαούς του Βυζαντίου, σε βαθμό τέτοιο ώστε οι Έλληνες ταυτίστηκαν ολοένα και περισσότερο με το βυζαντινό κράτος, το οποίο σιγά-σιγά έγινε ελληνικό, «όχι μόνο κατά τη γλώσσα και τον πολιτισμό αλλά και κατά τη συνείδηση» (2), όπως χαρακτηριστικά γράφεται από τους ιστορικούς. Είναι λογικό επομένως η μουσική που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του βυζαντινού κόσμου να έλκει στοιχεία και να βρίσκει τις ρίζες της στον πολιτισμό των Ελλήνων, οι οποίοι εξάλλου ήταν από τις πρώτες εθνότητες που ασπάστηκαν τον χριστιανισμό.</div>
<br>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
Τα άλλα σημεία που αποδεικνύουν την καταγωγή της βυζαντινής και κατ’ επέκταση της δημοτικής μας μουσικής από την αρχαία ελληνική βασίζονται στο καθαρά μουσικοτεχνικό κομμάτι, που είναι άλλωστε ένας πολύ ασφαλής τρόπος για να βγάλεις συμπεράσματα για την καταγωγή ενός μουσικού είδους:</div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<br></div>
<b>α</b>. Η παρασημαντική (δηλαδή η σημειογραφία ή αντίστοιχα, στην Ευρωπαϊκή Μουσική, ή καταγραφή των φθόγγων) της Βυζαντινής Μουσική -και κατ' επέκταση της παραδοσιακής, όταν αργότερα άρχισε να καταγράφεται- βασίζεται στην αρχαία μουσική σημειογραφία. Πρόκειται για τη λεγόμενη αλφαβητική σημειογραφία, που στηρίζεται στα γράμματα της Αλφαβήτου. Οι αρχαίοι έλληνες χρησιμοποιούσαν την αλφάβητο, παραποιώντας την ελαφρώς, μαζί με άλλα περίπου 1.500 σημεία, για να αποτυπώσουν τη μουσική κι αυτό φαίνεται στα έργα του Αλύπιου, του Αριστείδου Κουϊντιλιανού, του Γαυδεντίου και άλλων. Στη βυζαντινή μουσική η αλφαβητική σημειογραφία ήκμασε ήδη από τους πρώτους αποστολικούς χρόνους μέχρι να αντικατασταθεί τον 4ο αι. περίπου από άλλα σύμβολα.<br>
<br>
<div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: center;">
<a href="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/el/thumb/3/3e/%CE%9A%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A0%CF%85%CE%B8%CE%B1%CE%B3%CF%8C%CF%81%CE%B1.jpg/250px-%CE%9A%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A0%CF%85%CE%B8%CE%B1%CE%B3%CF%8C%CF%81%CE%B1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/el/thumb/3/3e/%CE%9A%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A0%CF%85%CE%B8%CE%B1%CE%B3%CF%8C%CF%81%CE%B1.jpg/250px-%CE%9A%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A0%CF%85%CE%B8%CE%B1%CE%B3%CF%8C%CF%81%CE%B1.jpg" ps="true"></a></div>
<b>β.</b> Στη Βυζαντινή Μουσική ακολουθείται, με κάποιες παραλλαγές, για κάποια μέλη, η λεγόμενη Πυθαγορική Οκτάχορδος, την οποία, όπως φανερώνει και το όνομά της, εφηύρε ο αρχαίος φιλόσοφος, μαθηματικός και μουσικός Πυθαγόρας.<br>
<br>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<a href="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/el/thumb/1/13/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%94%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B7%CE%BD%CF%8C%CF%82.jpg/200px-%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%94%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B7%CE%BD%CF%8C%CF%82.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; cssfloat: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><b><img border="0" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/el/thumb/1/13/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%94%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B7%CE%BD%CF%8C%CF%82.jpg/200px-%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%94%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B7%CE%BD%CF%8C%CF%82.jpg" height="200" ps="true" width="137"></b></a><b>γ.</b> Οι 8 ήχοι της Βυζαντινής Μουσικής (τους οποίους, με κάποιες παραλλαγές ανάλογα με την περιοχή, ακολουθούν και τα δημοτικά τραγούδια) συστηματοποιήθηκαν, κατά βάση από τον Αγ. Ιωάννη το Δαμασκηνό, μετά από αναμόρφωση των αρχαίων ήχων: Δώριο, Φρύγιο, Λύδιο, Μιξολύδιο, Υποδώριο, Υποφρύγιο, Υπολύδιο, Υπομιξολύδιο.</div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<br></div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<b>δ.</b> Οι πρώτοι χριστιανικοί ύμνοι, που γράφηκαν, την εποχή της «κατακόμβης», εμπνέονταν από τους «τύπους» της αρχαίας ελληνικής μουσικής. Είναι χαρακτηριστικό πως εμπνευσμένοι από τις λεγόμενες «ελληνικές ωδές», αλλά και προς αντικατάστασή τους, οι πρώτοι χριστιανοί έψαλλαν τις λεγόμενες «πνευματικές ωδές». Απ’ την άλλη, στο δημοτικό τραγούδι υπάρχει μια σχετική αντιστοιχία. Ο πρώτος εκδότης ελληνικών δημοτικών τραγουδιών Claude Fauriel επισημαίνει (και τεκμηριώνει) πως φτάσαμε στα γνωστά δημώδη άσματα από μια βαθμιαία και αργή μεταβολή της αρχαίας λαϊκής ποίησης των Ελλήνων και παραθέτει μια σειρά μαρτυριών περί δημωδών ασμάτων κατά την αρχαιότητα, όπως εργατικών, γαμηλίων, συμποτικών, αγερμικών κ.ο.κ. με τις ονομασίες: «επιμύλιος ωδή, έλινος, Λιτύερσης, βουκολιασμός, καταβαυκάλισις, ολοφυρμός, άνθεμα, χεολιδόνισμα, κορώνισμα». Εξάλλου οι ίδιες οι λέξεις μας δείχνουν τον …δρόμο: «τραγούδι» λέμε σήμερα για τη δημοτική μας μουσική, «τραγώδιον» (από την τραγωδία) έλεγαν οι αρχαίοι. Ως προς τη θεματολογία δε αλλά και την τεχνική των δημοτικών τραγουδιών υπάρχουν πολλές μελέτες που βεβαιώνουν την άμεση σχέση πολλών εξ αυτών με τα ομηρικά έπη αλλά και την Ησιόδεια ποίηση. Ούτε επίσης είναι τυχαίο ότι ο δεκαπεντασύλλαβος δημοτικός στίχος αποτελεί εξέλιξη του αρχαίου ιαμβικού καταληκτικού τετραμέτρου. Κι αυτά είναι μόνο ενδεικτικές αναφορές…(3)</div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<br></div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<b>ε.</b> Τα στροφάρια των αρχαίων, δηλαδή ποιήματα που δέχονταν την ίδια μουσική επένδυση, ενέπνευσαν τη δημιουργία των Προσομοίων στη Βυζαντινή Μουσική, που έχουν ακριβώς την ίδια έννοια, αλλά και των διστίχων ή τετραστίχων της δημοτικής μας μουσικής, όπως οι γνωστές μαντινάδες, που ντύνονται πάντα με το ίδιο μουσικό μοτίβο.</div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<br></div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<b>στ.</b> Η αρχή της αδιάσπαστης ενότητας ποιητή και μουσικού, ιδιότητες που θα πρέπει να συγκεντρώνονται δηλαδή, σύμφωνα με την αρχή αυτή της αρχαίας ελληνικής μουσικής, σε ένα πρόσωπο, εμφορούσε, τουλάχιστον έως τον 8ο αι. μ.Χ. και τη Βυζαντινή. Όσο για το δημοτικό, όπου την πρωτοβουλία είχε ο «άγνωστος» λαϊκός ποιητής, τα πράγματα γίνονταν τόσο φυσικά και αυθόρμητα που δε θα μπορούσε άλλος να γράφει μουσική και άλλος στίχους –σε πρώτη φάση τουλάχιστον- παρά να προκύπτουν και τα δύο αυθόρμητα από τους καημούς και τα πάθη της ψυχής αυτής της σοφής «άγνωστης» λαϊκής πένας, που μας είναι ωστόσο …τόσο πολύ γνωστή και οικεία…</div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<br></div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<b>η.</b> Εξάλλου ήταν λογικό να έχει τα ουσιώδη στοιχεία ελληνικότητας η Βυζαντινή Μουσική, καθώς οι μεγάλοι πατέρες και δάσκαλοι που δημιούργησαν τα μέλη της, ήταν Έλληνες ή έστω κατείχαν την ελληνική παιδεία. Πολλοί μάλιστα από αυτούς, συνέθεταν, ως μουσικοί, με πρότυπο την αρχαία δραματική και λυρική ποίηση, ενώ αντίστοιχα και οι περισσότεροι από όσους προσέρχονταν στο Χριστιανισμό ήταν Έλληνες και ελληνίζοντες.</div>
<br>
<b>θ.</b> Τέλος ακόμα και ο τρόπος οργάνωσης του χορού των ψαλτών καθώς και το όλο τελετουργικό της θείας λειτουργίας και της χωροθέτησης θύμιζε αρχαίο ελληνικό θέατρο. Ο «ποδοψόφος» των αρχαίων Ελλήνων, δηλαδή ο μαέστρος, που είχε ένα κρόταλο στο πόδι για να χτυπά τη «θέση» στο ρυθμό, βρήκε τη μετεξέλιξή του στο «χειρονόμο» της Βυζαντινής Μουσικής . Ο χορός εξάλλου των ψαλτών χωρίστηκε (τον 1ο αι. από τον Αγ. Διονύσιο τον Αεροπαγίτη) σε δύο χορούς, τον αριστερό και τον δεξιό, κατά μίμηση των ημιχορίων των αρχαίων ελλήνων. Ως προς τη χωροθέτηση χρήσιμο είναι να επισημάνουμε τη σχέση μεταξύ μερών του αρχαίου θεάτρου και της εκκλησίας: το τέμπλο της εκκλησίας αντιστοιχεί στο Προσκήνιο, ο Σολέας, αντιστοιχεί στην Ορχήστρα, οι χοροί των ψαλτών αντιστοιχούν στο χορό και ο άμβωνας αντιστοιχεί στη θυμέλη.<br>
Θα άξιζε να αναφερθεί εδώ κάτι που είχε τόσο ποιητικά επισημάνει στο "De profundis" ο <b>Oscar Wilde</b>: <i><b>"Με γεμίζει αγαλλίαση και δέος η σκέψη ότι η ύστατη επιβίωση του ελληνικού τραγικού χορού, χαμένου από κάθε άλλη τέχνη, συναντάται στη θεία λειτουργία, όταν ο ψάλτης απαντά στον ιερέα".</b></i><br>
<br>
<b>2.</b> Χρησιμοποιούν κοινούς ήχους, δηλαδή κοινές μουσικές κλίμακες και κοινές υφεσοδιέσεις και κατ' επέκταση ακολουθούν την κοινή διάκριση των Γενών των ήχων που είναι κοινή και για την αρχαία ελληνική μουσική (Διατονικό, Χρωματικό, Εναρμόνιο), με ελάχιστες, κατά περίπτωση και περιοχή, αποκλίσεις. Την ομοιότητα αυτή βέβαια θα την δει κάποιος ιδιαιτέρως στα τραγούδια της Ανατολικής Θράκης, που έχουν περισσότερη σχέση και γεωγραφική με το παλαιό Βυζάντιο. Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο ότι πολλά από τα τραγούδια αυτής της περιοχής είναι ψαλτοτράγουδα (π.χ. Αηδόνια μου γλυκόλαλα, Σήμερα ψάλλουν εκκλησιές κ.α.). Πέραν όμως απ’ αυτά, χαρακτηριστικά είναι και τα τραγούδια της Καλύμνου, στα οποία μπορεί να συναντήσει κανείς όλα τα γένη και όλους τους τρόπους της βυζαντινής μουσικής (4).<br>
<br>
<b>3.</b> Κοινή σημειογραφία. Η παραδοσιακή μουσική βέβαια είναι προφορική μουσική. Έτσι μας διασώθηκε. Τώρα πια όμως που μπορούμε να τη γράφουμε, χρησιμοποιούμε, ως επί το πλείστον, βυζαντινή σημειογραφία, για όσα τραγούδια μπορούν να γραφούν. Περισσότερα, όμως σε αυτό το θέμα, θα εξηγήσουμε στη συνέχεια, όταν θα αναφερθούμε στις διαφορές βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής.<br>
<br>
<b>4.</b> Στα παραδοσιακά τραγούδια θα δούμε επίσης τα λεγόμενα τσακίσματα. Αυτά είναι:<br>
- κάποιες μικρές λέξεις ή επαναλήψεις συλλαβών π.χ. τα: ωρέ, μωρέ, βρε, άιντε κ.α.<br>
- ή τα "ν" που προσθέτουμε σε λέξεις: π.χ. "ν' ήλιος πααίν' στη μάνα του", "ν' εσείς ψηλα πετάτε", - ή οι επαναλήψεις: "λάλει καλό μου αηδόνι μ' λάλει", "το καραβάκι - σανταλέινια μ' άιντε - το καραβάκι που 'ρχεται", "Κυρ Κωστάκη έλα κοντά"<br>
- ή τα κοψίματα στο λόγο: "Ήρθε κο-νο-σμους, ήρθ' ασκέ-νε-ρι.." κ.α.<br>
<br>
Παρόμοια φαινόμενα μπορούμε να βρούμε και στη βυζαντινή μουσική, με προεξάρχοντα τα απηχήματα: νενανώ, ανεανες, νε, άγια, λέγετος. Επίσης, ας θυμηθούμε τα κρατήματα ή τερετίσματα, τα γνωστά τεριρέμ, συνθέσεις χωρίς καθόλου λόγια αλλά με μικρές μουσικές λέξεις χωρίς νόημα, κάτι που χρησιμοποιεί συχνά και το παραδοσιακό τραγούδι (5).<br>
<br>
<b>5.</b> Χρησιμοποιουν τέλος ίδιους τρόπους εκτέλεσης, δηλαδή μονοφωνικό και αντιφωνικό, με εξαίρεση, ως προς τα δημοτικά, τα πολυφωνικά τραγούδια της Ηπείρου. Ο μονοφωνικός τρόπος σημαίνει ότι τραγουδά ή ψάλλει ένας μόνος ή έστω κι αν ψάλλουν πολλοί μαζί, ερμηνεύουν την ίδια μελωδική γραμμή, ενώ στον αντιφωνικό, το τραγούδι ή η ψαλμωδία εκτελείται με απαντήσεις. Συνήθως δηλαδή εδώ ψάλλει ή τραγουδά ένας σόλο και μια χορωδία, μια ομάδα ανθρώπων απαντά στις μουσικές φράσεις, είτε επαναλαμβάνοντας είτε αποδίδοντας άλλους στίχους. Στην ψαλμωδία σήμερα το βλέπουμε αυτό στα "Αντίφωνα".<br>
<br>
<b>ΔΙΑΦΟΡΕΣ:</b><br>
<br>
<b>1.</b> Διαφέρουν ως προς την ερμηνεία, το ύφος.<br>
Το παραδοσιακό τραγούδι δεν δεσμεύεται από τους πατροπαράδοτους και πατριαρχικούς κανόνες που ισχύουν για το βυζαντινό μέλος και σχετίζονται με το ύφος της ψαλτικής. Στην ερμηνεία του, ο παραδοσιακός τραγουδιστής μπορεί να εκτελέσει ποικίλους και αυθόρμητους λαρυγγισμούς, ανάλογα με τις φωνητικές του ικανότητες, να αυτοσχεδιάσει, να συμμετέχει και με το σώμα του ελεύθερα, με κινήσεις ερμηνευτικές κ.ο.κ.<br>
<br>
<b>2.</b> Διαφέρουν επίσης ως προς το σκοπό που υπηρετούν:<br>
Η παραδοσιακή έχει περισσότερο κοσμικό χαρακτήρα. Αναφέρεται στις κοινωνικές εκδηλώσεις του ανθρώπου: γάμους, θανατικά, γλέντια, ιστορίες καθημερινές… Γι’ αυτό και έχουμε - σύμφωνα με τη διάκριση του Νικολάου Πολίτη - τραγούδια της τάβλας, του χορού, ιστορικά, παραλογές (δηλαδή τραγούδια που περιγράφουν μια ψεύτικη, φανταστική ιστορία), ερωτικά, γαμήλια, κάλαντα, της ξενιτιάς κ.α. Η Βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική αντίθετα έχει, ευλόγως, καθαρά λατρευτικό και πνευματικό χαρακτήρα. Είναι μουσική της ψυχής, με προορισμό να συμπαρασύρει τους ανθρώπους σε προσευχή και τίποτε άλλο περιττό και κοσμικό.<br>
<br>
<b>3.</b> Διαφέρουν επίσης ως προς το ότι η παραδοσιακή μουσική είναι προφορική μουσική. Διασώθηκε από στόμα σε στόμα, αλλά και γι' αυτό αλλοιώθηκε χρόνο με το χρόνο σημαντικά η αρχική της μορφή, ενώ η βυζαντινή μας μουσική ήδη από τους πρώτους αποστολικούς χρόνους είναι γραπτή μουσική, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι η προφορικότητα δεν έχει πάρα πολύ μεγάλη αξία στην πορεία διαμόρφωσής της. Εξάλλου ειδικά, πριν την καθιέρωση της αναλυτικής σημειογραφίας από τους τρεις διδασκάλους, ήταν πολύ παραπάνω από αναγκαία η εκμάθηση της βυζαντινής κοντά σε δάσκαλο, και άρα με προφορική διαδικασία, λόγω των δυσνόητων και μακράς ερμηνευτικής ανάλυσης συμβόλων, όπως ήταν τα σημαδόφωνα που αντιπροσώπευαν συχνά ολόκληρες μουσικές φράσεις, τις οποίες ο ψάλτης θα έπρεπε να αποστηθίζει.<br>
Η παραδοσιακή μουσική βέβαια, σήμερα πλέον μπορεί να γραφτεί κι αν όχι στην πληρότητά της, τουλάχιστον ως προς τα χορευτικά της τραγούδια. Γιατί είναι αλήθεια πως τα ιδιόμορφα ποικίλματα και μελίσματα των αργών τραγουδιών δεν μπορούν να αποδοθούν πιστά στη γραφή. Και πάλι όμως, ακόμα και για τα χορευτικά τραγούδια, το μόνο που μπορεί να επιτύχει η καταγραφή είναι η διάσωση της βασικής μελωδίας και ποτέ του τοπικού χρώματος. Το χρώμα μόνο το αυτί μπορεί να το καταγράψει, κατά τον ίδιο τρόπο που μόνο το αυτί μπορεί να αποτυπώσει το ύφος της ψαλτικής τέχνης.<br>
<br>
<div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: center;">
<a href="http://gym-ritin.pie.sch.gr/xoros_tragoudi.files/image023.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://gym-ritin.pie.sch.gr/xoros_tragoudi.files/image023.jpg" height="151" ps="true" width="200"></a></div>
<b>4.</b> Επίσης τα παραδοσιακά μας τραγούδια ανέκαθεν χρησιμοποιούσαν μουσικά όργανα, σε αντίθεση με τη βυζαντινή μουσική, στην οποία η χρήση οργάνων είναι απαγορευμένη, παρότι «ψάλλω», με την αρχαία έννοια, σημαίνει «παίζω διά των δακτύλων χορδότονον όργανον και ουχί διά του πλήκτρου» (6). Αυτή όμως η έννοια του όρου χάνεται πλέον στην παλαιοδιαθηκική εποχή, όπου πράγματι οι ψαλμοί του Δαβίδ αποδίδονταν με συνοδεία οργάνου και «ψαλμός» σήμαινε, κατ’ επέκταση, άσμα με συνοδεία οργάνου.<br>
Ως προς το παραδοσιακό λαϊκό τραγούδι, ήδη από τις απαρχές της καταρχήν διαμόρφωσής του, δηλαδή τα χρόνια της λεγόμενης "αστικής" ή "κοσμικής μουσικής" η χρήση των οργάνων ήταν επιβεβλημένη. Τα περισσότερα δε από τα όργανα ήταν απευθείας απόγονοι των αρχαίων μουσικών οργάνων, όπως η λύρα (απόγονος της αρχαίας λύρας που μυθολογείται ότι την εφηύρε ο Ερμής), το κανονάκι (απόγονος των αρχαίων οργάνων της κατηγορίας του "ψαλτηρίου", όπως το επιγόνειο, η μάγαδις, το σιμίκιον, ο νάβλας, το τρίγωνο), ο ταμπουράς (απόγονος της αρχαίας "πανδούρας". Μάλιστα πολλοί μουσικολόγοι θεωρούν την πανδούρα ως τον πρόγονο και του μπουζουκιού), η φλογέρα και το κλαρίνο (απόγονοι του αρχαίου "αυλού") κ.α.<br>
<br>
Απ’ όλα τα παραπάνω που γράφηκαν με πολλή συντομία και περιεκτικότητα -μιας και το θέμα είναι αρκετά μεγάλο στην ανάλυσή του- μπορεί πάντως κάποιος να πάρει έστω μία γεύση για την αρραγή σχέση των δύο μουσικών ειδών που πορεύονται παράλληλα στην ιστορία και τις συνειδήσεις μας, συνθέτοντας τον θησαυρό της Ελληνικής μας Μουσικής. Η μαγεία της βέβαια, τα μυστικά περάσματα του ενός είδους προς το άλλο και η αλληλοεξάρτησή τους, μόνο από την ανθρώπινη λαλιά θα μπορούσαν να γίνουν εύγλωττα και όχι από θεωρίες και άρθρα. Ωστόσο, έστω κι αυτός ο τρόπος είναι κάτι…, περισσότερο ως έναυσμα για να ασχοληθεί λίγο παραπάνω ο καλόπιστος αναγνώστης, με δική του πρωτοβουλία… Γιατί πράγματι, μόνο όταν ακούσει κανείς «Τ’ Αηδόνια της Ανατολής» μπορεί να νιώσει τον ήχο του Χερουβικού και μόνο όταν ακούσει τον 50ο Ψαλμό σε βαρύ διατονικό να θυμηθεί η ψυχή του τη γλυκύτητα και τη δύναμη του ήχου στο «Όσο βαριά είν’ τα σίδερα» και «Το Μικρό Βλαχόπουλο». Επιλέγω να κλείσω λοιπόν αυτό το άρθρο με την ευχή και την ελπίδα ότι ίσως και ένας αναγνώστης, μετά απ’ αυτό, να «κάνει θέληση» -όπως έλεγε (κατά την έκφραση του) ο Γέροντας Πορφύριος- να αναζητήσει σε …ήχους την ωραία αυτή σχέση δημοτικού τραγουδιού και βυζαντινής μουσικής και να νιώσει ο ίδιος όσα εγώ δεν μπορούσα να γράψω...<br>
<br>
<b>ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΝΤΖΗ</b><br>
<br>
*(Το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό "ΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙ" - ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΚΟ - ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ-ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ, τεύχος Μαϊου 2009)<br>
<br>
<b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">Σημειώσεις:<br>
</span></i> </b><br>
<b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">1 </span></i></b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">Όταν λέμε «Έλληνες», εννοούμε τους συνεχιστές του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, γιατί, όπως ως γνωστόν, κατά τους βυζαντινούς χρόνους το παλιό εθνικό όνομα «έλληνες» έμεινε σε αχρηστία. Αντ’ αυτού λοιπόν, σε αυτήν την περίοδο, χρησιμοποιούσαν κυρίως το όνομα «Ρωμιός» ή «Ρωμαίος», το οποίο, η αλήθεια είναι πάντως, ότι στην πορεία, πριν από τις διάφορες θετικές ή αρνητικές φορτίσεις που υπέστη, περιέλαβε στους κόλπους του όχι μόνο τους «έλληνες», τους φορείς του αρχαίου ελληνικού πνεύματος αλλά και καθεμιά λαότητα που, μετά την αφομοίωσή της από τον βυζαντινό πολιτισμό – ο οποίος διαμορφώθηκε από την επιρροή ορισμένων κυρίως από τις εθνότητες που τον αποτελούσαν, και όχι από όλες, και κυρίως από την εθνότητα των «ελλήνων»– είχε γίνει πλέον ελληνόφωνη και έφερε σε μεγάλο βαθμό την ελληνική παιδεία και τον πολιτισμό που επικρατούσε στο Βυζάντιο</span></i><br>
<b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">2 </span></i></b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">Εγκυκλοπαίδεια Δομή, λήμμα: «Βυζάντιο».</span></i><br>
<b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">3</span></i></b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;"> βλ. σχετικά και Ευαγγέλου Θ. Στάθη, «Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια» εκδ. Ι. Σιδέρης, 2004, σελ. 11-21.</span></i><br>
<b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">4</span></i></b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;"> βλ. σχετικά τη μουσικολογική ανακοίνωση του Γεωργίου Ι. Χατζηθεοδώρου με τίτλο «Το καλύμνικο τραγούδι», στο πλαίσιο «Μουσικολογικής Συνάξεως» που πραγματοποιήθηκε στις 10 και 11 Νοεμβρίου του 2000, με αφορμή την συμπλήρωση δύο χρόνων από την εκδημία του αείμνηστου μουσικοδιδασκάλου Σπυρίδωνος Δ. Περιστέρη, από το Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών και δημοσιεύθηκε σε σχετικό τόμο της με τίτλο: «Οι δύο όψεις της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς», σελ. 229 επ. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική η αναφορά του στην καταπληκτική ομοιότητα μουσικών γραμμών μεταξύ του γνωστού τραγουδιού «Μέρα Μέρωσε» (ειδικά η γραμμή: «μέρα μέρωσε») με το Δοξαστικό της Κυριακής Απόκρεω του Νικολάου Σμύρνης (ειδικά η γραμμή: «τω Δεσπότη»).</span></i><br>
<b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">5</span></i></b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;"> βλ. σχετικά τη μουσικολογική ανακοίνωση της Διδ. Παν/μίου Βιέννης Gerda Wolfram με τίτλο «Τα τσακίσματα στο δημοτικό τραγούδι και ανάλογα φαινόμενα στη βυζαντινή μουσική», στο πλαίσιο της υπό σημ. 4 «Μουσικολογικής Συνάξεως».</span></i><br>
<b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">6 </span></i></b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">H. G. Liddell – R. Scott, «Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης», τ. IV, σελ. 675</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;"><br>
</span></i><br>
<b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">Ενδεικτική</span></i></b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;"> βιβλιογραφία:</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">1. "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους", Κ. Παπαρρηγόπουλου</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">2. «Οι δύο όψεις της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς», Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών 2000 </span></i><b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">και ειδικότερα την κεντρική ομιλία με τίτλο: "Βυζαντινή μουσική - Δημοτικό Τραγούδι: Οι δύο όψεις της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς" του καθηγητή Γεώργιου Στ. Αμαργιανάκη, από την οποία είναι εμπνευσμένο αυτό το άρθρο.</span></i></b><i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;"> </span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">3. "Παρεμβάσεις", π. Γεώργιου Μεταλληνού</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">4. "Έλξεις - Η Αρμονία της Φυσικής Κλίμακας", Βασ. Κατσιφή</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">5. H. G. Liddell – R. Scott, «Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης»</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">6. "Σύντομη ιστορία εκκλησιαστικής βυζαντινής μουσικής", Διαμαντή Μαυραγάνη 1996</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">7. "Σύντομη ιστορία της Υμνολογίας", Διαμαντή Μαυραγάνη 1996</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">8. "Η καταγωγή της Βυζαντινής Μουσικής" Απόστολου Βαλληνδρά</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">9. "Ιστορική Επισκόπησις της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής", Γ. Παπαδόπουλου</span></i><br>
<i><span class="Apple-style-span" style="font-size: small;">10. "Συμβολαί εις την Ιστορίαν της παρ' ημίν Εκκλησιαστικής Μουσικής", Γ. Παπαδόπουλου</span></i><br>
<br></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-7051827805537274612009-12-28T11:16:00.000-08:002016-12-24T09:27:44.647-08:00Καλικαντζαράκια!<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxDVy3lXCY3QAN77B51ryLfIdCBe9HKK2B4VpkJctqh9IjER09xPGHvSL-61pU6KaV1KMAegmRT3vMc2lWGXJDCoq9yIimjwvfI-vFmXqNPmQcg2in5Efc6sl6FFmPojSWfJM3GjfZ_B0/s1600-h/768_4.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxDVy3lXCY3QAN77B51ryLfIdCBe9HKK2B4VpkJctqh9IjER09xPGHvSL-61pU6KaV1KMAegmRT3vMc2lWGXJDCoq9yIimjwvfI-vFmXqNPmQcg2in5Efc6sl6FFmPojSWfJM3GjfZ_B0/s320/768_4.jpg" ps="true"></a></div>
Αν ακούσετε ποτέ για λυκοκατζαραίους, σκαλικατζέρια, καρκαντσέλια, κωλοβελόνηδες, βερβελούδες, παγανά, πλανήταρους, καλλισπούδηδες, ζούζουλα και άλλα περίεργα ονόματα, να ξέρετε πως ανήκουν όλα σε αυτά τα περίεργα πλάσματα του κάτω κόσμου που συνηθίζουμε να αποκαλούμε καλικάντζαρους (1).<br>
Μέρες Χριστουγέννων, αυτά τα «<i>κακανθρωπίσματα</i>» της Παράδοσης αφήνουν τη δουλειά τους στον κάτω κόσμο και ξεχύνονται στη γη, για να παιδέψουν τους ανθρώπους. Όλον τον χρόνο, με τα σκυλόδοντά τους, ροκανίζουν, κάθε μέρα ασταμάτητα, τον χοντρό κορμό του δέντρου που στηρίζεται η γη. Δαγκώνουν, ξύνονται πάνω του, τον γδέρνουν με τα νύχια τους και προσπαθούν με μανία να τον κόψουν, <i>«να πέσει η γης να ψιχουλιαστεί, στάχτη και πούλμπερη να σκορπίσει στους τέσσερους αγέρηδες» </i>(2).<br>
<br>
Από του Χριστού όμως ως τα Φώτα, για δώδεκα ημέρες ακριβώς, όλος ο συρφετός <span style="-webkit-text-size-adjust: auto; background-color: rgba(255, 255, 255, 0);">ξεχύνεται στη γη με στριγκλιές και ξεφωνητά και </span><i style="-webkit-text-size-adjust: auto; background-color: rgba(255, 255, 255, 0);">«</i><span style="font-family: 'Helvetica Neue Light', HelveticaNeue-Light, helvetica, arial, sans-serif; -webkit-text-size-adjust: auto; background-color: rgba(255, 255, 255, 0);"><i>αρχίζει το πανηγύρι»</i>… </span><span style="font-family: 'Helvetica Neue Light', HelveticaNeue-Light, helvetica, arial, sans-serif;"> Ανάμεσά τους σέρνουν τις πιο «</span><i style="font-family: 'Helvetica Neue Light', HelveticaNeue-Light, helvetica, arial, sans-serif;">διάσημες προσωπικότητές</i><span style="font-family: 'Helvetica Neue Light', HelveticaNeue-Light, helvetica, arial, sans-serif;">» του είδους τους: τον Κωλοβελόνη, ψηλόλιγνο σα μακαρόνι, τον Μαντρακούκο, φοβερό αρχηγό, τον Κοψαχείλη, με τα τεράστια κοφτερά δόντια, τον Παρωρίτη, με μύτη μακριά σαν προβοσκίδα, τον Παγάνα, με τα κουνελίσια αυτιά, τον Τρικλοπόδη, με το χταποδίσιο χέρι του που κάνει τον κόσμο να περδικλώνεται επάνω του, τον Σιφώτη, με τη στρογγυλή μούρη, τον Καταχανά, που «βρωμάει και ζέχνει», τον Τρικέρη και τον Μαλαγάνα, που ξεγελούν τα παιδιά και τους αρπάζουν τις λιχουδιές, τον Βατρακούκο, που μοιάζει με γιγαντιαίο βάτραχο, τον Μαγάρα, με την τουμπανισμένη κοιλιά, τον Κατσιπόδη ή Κατσιποδιάρη, με το τραγίσιο πόδι, τον Γουρλό, με τα γουρλωμένα μάτια, τον Στραβολαίμη, τον κουτσό και καμπούρη Κοψομεσίτη, τον Περίδρομο, τον Βραχνά και τον Ξεφτέρη (3).</span></div><div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br>
Χώνονται στις καμινάδες και τρώνε τα γλυκίσματα των νοικοκυραίων, κατατρομάζουν τις μαμές που νυχτώνονται στις ερημιές, πειράζουν τους μυλωνάδες και τις μυλωνούδες, το ρίχνουν σε ξέφρενο χορό και αρπάζουν τους περαστικούς μαζί τους, μέχρι να τους εξουθενώσουν και να πέσουν σκασμένοι κάτω, μαγαρίζουν το σιτάρι και το αλεύρι, τρώνε φίδια, σαύρες, χελώνες και βατράχους, ρίχνουν τσιγκέλια από τα τζάκια, για να αρπάξουν κανένα λουκάνικο ή καμιά τηγανίτα, ενώ κάποιοι είπαν ότι κυνηγούν και πνίγουν τα αβάπτιστα μωρά.</div><div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br>
Άλλοι πανύψηλοι και άλλοι μικροσκοπικοί, άλλοι κουτσοί, στραβοχέρηδες, μονόφλθαμοι ή με κόκκινα μάτια, με μαλλιά αγκαθωτά και λιγδιασμένα και άλλοτε φαλακροί, με τεράστια γαμψά νύχια και θεόστραβα πόδια τραγίσια που τρεκλίζουν και μπερδεύονται μεταξύ τους, ντυμένοι με κουρέλια ή θεόγυμνοι, άλλοτε γυναίκες σα μαϊμούδες (οι λεγόμενες βερβελούδες), το γένος τον καλικάντζαρων ζει και βασιλεύει! Τρυπώνει στις ζωές μας κάθε παραμονή Χριστουγέννων, σωσμένο από τη μακραίωνη Παράδοση διηγήσεων και εθίμων, και δεν φεύγει παρά μόνο όταν βαφτιστούν τα νερά, στα "Φώτα"...<br>
<br>
Γι’ αυτό και φεύγοντας, στις 6 του Γενάρη, κλαψουρίζουν:<br>
<i><br></i>
<i>«Φεύγετε να φεύγουμε, </i><br>
<i>γιατί έρχεται ο τρελόπαπας</i><br>
<i>με την αγιαστούρα του</i><br>
<i>και με τη βρεκτούρα του </i><br>
<i>και θα μας αγιάσει</i><br>
<i>και θα μας μαγαρίσει»</i><br>
<div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2BR-aGEAVRcRK3n-Z8jZQRVbYloQZ5PjApqLiSW6X25xrWLpDFjKxX_cbUVOSVBWLeLbpkDjTrpbKSbW42HLKs77-mCUKGob4YbNYVcCoPynXvjXV3BIIltYmQReJXRoMwdk8NIcOi3A/s1600-h/768_3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2BR-aGEAVRcRK3n-Z8jZQRVbYloQZ5PjApqLiSW6X25xrWLpDFjKxX_cbUVOSVBWLeLbpkDjTrpbKSbW42HLKs77-mCUKGob4YbNYVcCoPynXvjXV3BIIltYmQReJXRoMwdk8NIcOi3A/s320/768_3.jpg" ps="true"></a></div>
<br>
Στις παλιές ιστορίες λένε πως κάποιοι τους είδαν καβάλα σε γαϊδάρους να τριγυρνούν σε πόλεις και χωριά και άλλοι να αναρριχώνται με απίστευτη ευκολία στα παράθυρα και να πηδούν από στέγη σε στέγη. Αποκρουστικά στη όψη, με ασχήμια που σου <i>"κόβει τη χολή"</i>, στην πραγματικότητα είναι ανόητα και εύκολα ξεγελιούνται.<br>
Αν θέλετε λοιπόν να τα εμποδίσετε να μπουν στο σπίτι σας και να σας τα κάνουν <i>«γης Μαδιάμ»</i>, η Παράδοση λέει:<br>
Βάλτε ένα κόσκινο έξω απ’ την πόρτα σας. Μόλις το δουν θα θελήσουν να μετρήσουν τις τρύπες του. Μοναδικό πρόβλημά τους ότι δεν μπορούν να πουν το 3, λόγω της ιερότητας του αριθμού. Ετσι θα μείνουν εκεί με τις ώρες και με τις μέρες, μετρώντας και φτάνοντας μέχρι το δύο και ξεκινώντας από την αρχή. Μόνο ένας δεν ξεγελιέται: ο Κωλοβελόνης…<br>
Ο Κωλοβελόνης, λένε οι δοξασίες, είναι λεπτός και ψηλός σα μακαρόνι, τόσο λεπτός μάλιστα που μπορεί να τρυπώνει από τις κλειδαριές αλλά και να περνά μέσα απ’ τις τρύπες του κόσκινου. Είναι ο μόνος λοιπόν που δε χάνει την ώρα του μετρώντας. Έτσι σουβλερός όπως είναι, περνά μέσα από το κόσκινο και ύστερα από την κλειδαριά και εμφανίζεται μπροστά μας!<br>
<br>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
</div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjFKGkOinwgESCPO8YZZLccmrM36q_dDCVMNpvErBX4P3tgXD2x9mEMxzEOUd9xux0HJ2dL_-PhfcF9p61qMAAtCGkzOAWgZsKDK2W2u9Vxrp_nH-2-y22YD5p0kFuOqy6ZZyE66C04YEo/s1600-h/768_2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjFKGkOinwgESCPO8YZZLccmrM36q_dDCVMNpvErBX4P3tgXD2x9mEMxzEOUd9xux0HJ2dL_-PhfcF9p61qMAAtCGkzOAWgZsKDK2W2u9Vxrp_nH-2-y22YD5p0kFuOqy6ZZyE66C04YEo/s320/768_2.jpg" ps="true"></a>Ο πιο επικίνδυνος από όλη την ομάδα δεν είναι παρά ο Μαντρακούκος. <i>«Κουτσός, κοντόχοντρος, τραγοπόδαρος, με καραφλό κεφάλι κι ασκημομούρης»</i> (4), αυτός είναι ο Αρχηγός. Μάλλον συγγενεύει με τον βυζαντινό <i>«Βαβουτζικάριο»</i> (5). Για όλους τους Καλικατζάρους της Παράδοσης γενικότερα, λέγεται ότι κρατούν από αρχαίες δοξασίες, όπως οι<i> "κύρες"</i>, οι ψυχές δηλαδή που ανέβαιναν στη γη, όσο διαρκούσαν τα Ανθεστήρια, προς τιμήν του Διονύσου, φέρνοντας μπελάδες στους ανθρώπους (6).</div>
Λέγεται επίσης ότι συμβολίζουν τις ψυχές των πεθαμένων που έρχονται και βασανίζουν τους ζωντανούς (7), λαϊκή δοξασία πράγματι τόσο ισχυρή, ώστε οι άνθρωποι, ήδη από τα αρχαία χρόνια, προκειμένου να εξευμενίσουν αυτές τις ψυχές, ετοίμαζαν, ως προσφορά,<i> "μελιτόεσσες",</i> μικρές μελόπιτες, πιθανοί πρόγονοι των <i>"μελομακάρονων"</i> (8). Άλλοι πάλι λένε ότι τα μωρά που γεννήθηκαν ανήμερα τα Χριστούγεννα ή τη βδομάδα μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς είναι καταραμένα και γι’ αυτό παίρνουν τη μορφή καλικάντζαρου. Τα παλαιότερα χρόνια μάλιστα, εξ αιτίας αυτής της δοξασίας, οι άνθρωποι έφταναν σε βιαιότητες καίγοντας τα πέλματα των ποδιών των μικρών αυτών παιδιών, λέγοντας πως <i>«όταν από τη φλόγα της φωτιάς καψαλιστούν και καούν τα νύχια του, δεν μπορεί να γίνει καλικάντζαρος»</i> (9).<br>
Παρόμοια δοξασία είναι και αυτή του γερμανικού λαού για την <i>Perchta</i>, η οποία εμφανίζεται το δωδεκαήμερο να ακολουθείται από ένα πλήθος αβάπτιστων νηπίων και θεωρείται ως ο οδηγός της φάλαγγας των ψυχών, τις οποίες βοηθά στην επάνοδο τους στη γη (10).<br>
<br>
Πάντως, αν ποτέ υποψιαστείτε ότι κάποιο καλικατζαράκι <i>"χαρχαλεύει"</i> έξω απ’ το σπίτι σας, θυμηθείτε τους παλιούς που προτείνουν:<br>
-<i> "βάλτε στην πόρτα σας καλούδια για να το γλυκάνετε και κόσκινο, για να το καθυστερήσετε"..!</i><br>
<i>- θυμιατίστε ή ζωγραφίστε σταυρό στην πόρτα!</i><br>
<i>- "κρεμάστε στο τζάκι γουρουνοσάγονο ή κάψτε ξύλο από αχλαδιά ή αγριοκερασιά" </i>- καθώς λένε ότι τα αγκαθωτά δέντρα απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα (πρβλ. με το χριστόξυλο)<br>
<i>- μην ξεχνάτε πως φοβάται πολύ τον πετεινό και ειδικά όταν αυτός λαλήσει 3 φορές </i><br>
<i>- κάψτε παλιά ρούχα και παπούτσια δερμάτινα. Δεν αντέχουν τη μυρωδιά του καμένου δέρματος.</i><br>
<br>
Τέτοια και άλλα τεχνάσματα - που η Παράδοση περισώζει (11) - μας θυμίζουν παρόμοια των αρχαίων Ελλήνων που περιέζωναν με κόκκινο νήμα τα ιερά τους ή άλειφαν με πίσσα τις πόρτες των σπιτιών τους, για να εμποδίσουν την είσοδο των ψυχών στους ναούς (12).<br>
<br>
Λένε πάντως ότι όποιος καταφέρει να δέσει με λινή κόκκινη κλωστή από το πόδι έναν καλικάντζαρο, τότε θα τον έχει δούλο του για πάντα. Αλήθεια ή ψέμματα δεν μας αφορά. Η Παράδοση έχει πάντα τους λόγους της και τις δικές της αγνές αλήθειες ακόμα και μέσα στους μύθους της.<br>
<br>
<br>
ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΝΤΖΗ<br>
<br>
<br>
<i><b>Υποσημειώσεις:</b><br>
</i><br>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<i>1. κατά τον Φ.Κουκουλέ,"Καλλικάντζαροι"Λ.,τ.Ζ',1923,σελ.315επ. το όνομα προέρχεται από τη λέξη "κάνθαρος"(=σκαθάρι) που το Μεσαίωνα ονομαζόταν και "κάντζαρος". Οι γεωργοί παρομοίαζαν τα σκαθάρια με δαιμονικά όντα, επειδή έβλαπταν τη σοδειά τους. Για άλλες απόψεις βλ.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", εκδ. Γράμματα, 1994, σελ324επ.</i></div>
<i>2. Στρατή Μυριβήλη, «Τα Παγανά» (1944)</i><br>
<i>3. Βλ. σελ77 επ., Στρατή Μολίνου, «Οι Καλλικάντζαροι», εκδ.Φιλιππότη, 1996</i><br>
<i>4. σελ.251, Ν.Πολίτη, «Παραδόσεις Α΄», εκδ. Γράμματα, 1994</i><br>
<i>5. βλ. πάντως Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", ο.α., σελ.333</i><br>
<i>6. βλ. Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 53, 59-60, ο οποίος πιστεύει ότι αυτές τις ψυχές του Κάτω Κόσμου συμβολίζουν οι καλικάντζαροι, σε αντίθεση με τον Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", ο.α., σελ.332, ο οποίος πίστευε ότι οφείλουν οι καλλικάντζαροι την ύπαρξή τους στις μεταμφιέσεις του Δωδεκαημέρου, που φόβιζαν τον κόσμο και είναι επομένως νεότερα λαϊκά δημιουργήματα. Βλ. επίσης Κ.Θρακιώτη, "Λαϊκή Πίστη &Λατρεία στη Θράκη",εκδ.Ρήσος,1991,σελ.222</i><br>
<i>7. σχετική η δοξασία των Φαρασιωτών της Καππαδοκίας για τους "μνημοράτους", Γ.Μ.Μέγα,ο.α,σελ.53,59-60</i><br>
<i>8. βλ. σχετικά και στο άρθρο: «Να τα πούμε;» στη στήλη «Αλόη» του MusicHeaven.</i><br>
<i>9. βλ. Ν.Πολίτη, «Παραδοσεις Α΄», ο.α., σελ. 243</i><br>
<i>10. βλ. Γ.Μ.Μέγα, ο.α., σελ. 59 Πρβλ. έθιμο της Βοιωτίας που λέει πως τα μωρά που πεθαίνουν αβάπτιστα "τρώνε τη μάνα τους", αν ταφούν, πριν σαραντίσει η λεχώνα, ενώ σε άλλες χώρες λένε πως γίνονται νάνοι, λύκοι, στρίγκλες κ.α. βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", ο.α., σελ.345 και επίσης Μέγα, ο.α., σελ59</i><br>
<i>11. βλ. Ν.Πολίτη,"ΠαραδόσειςΑ', ο.α.,σελ.242 επ.</i><br>
<i>12. βλ. Γ.Μ.Μέγα, ο.α., σελ. 53</i><br>
<br>
<br>
<br>
(To άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, ελαφρώς διαφοροποιημένο, στην ιστοσελίδα <a href="http://www.musicheaven.gr/">http://www.musicheaven.gr/</a>)<br>
<br></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-16613988955228313412009-12-15T00:45:00.000-08:002014-03-29T11:34:52.592-07:00Όταν η Θράκη γέννησε τη μουσική<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<i>"Από δε του μέλους και του ρυθμού και η μουσική πάσα θρακία νενόμισται..."</i> (Στράβων)<br />
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<br /></div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
Όταν ο Ωκεανός παντρεύτηκε την Παρθενόπη απέκτησε δύο κόρες: την Ευρώπη και τη Θράκη... Στην έμπνευση του μύθου, οι δυο αδερφές δεν φάνταζαν τα αρχαία εκείνα χρόνια, «παράταιρες» όπως μπορεί σήμερα να μοιάζει ο «αδερφικός» συνδυασμός τους. Η πάλαι ποτέ Θράκη κάλυπτε μια τεράστια έκταση, που κατά τον Θουκυδίδη άγγιζε τον Δούναβη στο βορρά, τον Εύξεινο Πόντο στην Ανατολή, τον Στρυμόνα στη Δύση και το Αιγαίο πέλαγος στον Νότο. Με μια τέτοια γεωγραφική παρουσία, η μεταφορά της στο μύθο, μπορεί κάλλιστα, επάξια και σοφά να παίρνει τον ρόλο της αδερφής της γηραιάς Ηπείρου… </div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqLbtyXm2tkSTWlR_pdGUs2rVy2Y5-gLGELjaOl5PZF5mVSybixhjNmR068gj6UcgFmyvUir1cWN7t89kowQ_1kVYmTe-ytetOnyJLjxfSWOGvCVLXmNvIp5ZzjsOm71jFUHj4rxb5fSM/s1600/300px-R%25C3%25B6mischer_Meister_um_50_001.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqLbtyXm2tkSTWlR_pdGUs2rVy2Y5-gLGELjaOl5PZF5mVSybixhjNmR068gj6UcgFmyvUir1cWN7t89kowQ_1kVYmTe-ytetOnyJLjxfSWOGvCVLXmNvIp5ZzjsOm71jFUHj4rxb5fSM/s200/300px-R%25C3%25B6mischer_Meister_um_50_001.jpg" ps="true" /></a>Μα το μεγαλείο της Θράκης, που υπονοείται καταρχάς από τη μυθική τιτανική καταγωγή της, έχει ένα πιο σημαντικό ιστορικό έρεισμα για να αποκαλυφθεί. Μέσα από την αλάθητη ματιά των μύθων, η Θράκη υπήρξε η μάνα της μουσικής. Της «μουσικής» με όλη την αληθινή σημασία της. Συνώνυμη με την ιερότητα και το μυστήριο και πιστή γλωσσική «απόγονος» του «μω». <br />
<br />
Νομίζω ότι μια παρένθεση εδώ επιβάλλεται, γιατί "αρχή παιδεύσεως η των ονομάτων επίσκεψις" όπως έλεγε και ο Αντισθένης: Η λέξη «μουσική» γεννήθηκε από τη «Μώσα», την δωρική λέξη για τη Μούσα, που προέρχεται με τη σειρά της από το αρχαιοελληνικό ρήμα «Μω» το οποίο σημαίνει «ζητώ, εξερευνώ». Αξίζει να αναρωτηθεί κανείς πόσοι άραγε μουσικοί σήμερα γνωρίζουν τη σημασία αυτή, της τέχνης που υπηρετούν; Τυχαία, νομίζετε, οι αρχαίοι μας παππούδες ονόμασαν αυτήν την τέχνη «μουσική»; Τυχαία «μουσικός» γι’ αυτούς σήμαινε «ο μορφωμένος άνθρωπος», ο πεπαιδευμένος και ο καλλιεργημένος, αυτός δηλαδή που «ζητούσε», που «εξερευνούσε»; Και δεν νοούνταν η μουσική, τουλάχιστον ως τον 4ο αι. π.Χ. ως τέχνη ξεχωριστή από την ποίηση και την στιχουργική. Να πώς οι λέξεις των αρχαίων μας προγόνων μας δείχνουν τον δρόμο και το νόημα… Κι αν θέλαμε να το πάμε ακόμα πιο μακριά, θυμάστε εκείνη τη λέξη που καμιά φορά, που και που, ίσως και τυχαία πλέον ακούγεται; Εννοώ το «μεράκι», ο "μερακλής". Το μεράκι είναι λέξη τουρκική. Είναι η λέξη «μεράκ» (merak) που σημαίνει «περιέργεια και αναζήτηση»… Κι όντως οι γείτονές μας, διατήρησαν το «μεράκ» όχι μόνο στο λεξιλόγιό τους αλλά και στην ψυχή τους, στα μουσικά. Την μουσική τους -που επί της ουσίας θεμελιώθηκε ως επί το πλείστον πάνω στην ελληνική μουσική παράδοση, όπως διαμορφώθηκε κατά το βυζάντιο και έχοντας τις βάσεις της στην αρχαία ελληνική μουσική – την τιμούν και την αναδεικνύουν τόσο στην καθημερινότητά τους όσο και σε κρατικό επίπεδο, σε αντίθεση μ' εμάς. Αυτό όμως είναι ένα άλλο κεφάλαιο, όχι της παρούσης… κι η παρένθεση κλείνει. </div>
<br />
Η Θράκη έμελλε να φιλοξενήσει, στους όμορφους τόπους της, τους πρώτους και σημαντικότερους έλληνες μουσικούς και υμνωδούς. <br />
<br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHPs51EH9UhjTJaG2mp0Yz3V7tQoIoCL-HMTdIj4acKaCMmsdIzVe4EI3jDUw3vD4zoHH_lUI05-E7NFJiwuU_hVQl8LBKa1USzS57kp_TzdzxCM4UTV8Y9Iz7rGmlh9rJjBFgJVJCbjQ/s1600-h/orfeus2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHPs51EH9UhjTJaG2mp0Yz3V7tQoIoCL-HMTdIj4acKaCMmsdIzVe4EI3jDUw3vD4zoHH_lUI05-E7NFJiwuU_hVQl8LBKa1USzS57kp_TzdzxCM4UTV8Y9Iz7rGmlh9rJjBFgJVJCbjQ/s200/orfeus2.jpg" ps="true" /></a>Η Δήλος μπορεί να έδωσε καταφύγιο στη γέννηση του θεού της μουσικής και να έγινε το αγαπημένο νησί του Απόλλωνα, την τέχνη του όμως αυτός θέλησε να την παραδώσει σε ένα παιδί της Θράκης, τον <b><span style="color: #cc0000;">ΟΡΦΕΑ.</span></b> Ο μύθος λέει πως ο Απόλλωνας χάρισε στον Ορφέα τόσο την απαράμιλλη τέχνη του στο παίξιμο της λύρας όσο και μαντικές δυνάμεις. Του έδωσε ακόμα και την πεντάχορδη λύρα του (το όργανο που εφηύρε ο Ερμής, απ' τον οποίο το πήρε επίσης ως δώρο ο Απόλλωνας). Σ’ αυτήν αργότερα ο Ορφέας πρόσθεσε δύο ακόμα χορδές. Γιος του πρίγκιπα της Θράκης Οίαγρου και της Μούσας Καλλιόπης, προστάτιδας της Επικής Ποίησης, ο Ορφέας υπήρξε ο πρώτος και ο μεγαλύτερος σε ικανότητα και τέχνη μουσικός. Ο Πίνδαρος τον ονόμασε "πατέρα των τραγουδιών". Με δασκάλες τις Mούσες, το παίξιμο και η φωνή του μάγευε ανθρώπους και ζώα, ημέρευε ακόμα και τους "θυμούς" της φύσης και μετακινούσε βουνά και δέντρα. Με τη σαγήνη της μουσικής του προσέλκυσε την Ευρυδίκη κι ο ίδιος γοητευμένος απ' τη δική της ομορφιά αποφάσισε σύντομα να την κάνει γυναίκα του. Οι μοίρες όμως άλλα είχαν ορίσει για τη ζωή τους. Λίγες μέρες μόλις μετά το γάμο τους, μια οχιά δάγκωσε την όμορφη Ευρυδίκη και την έστειλε στον κρύο κόσμο του Πλούτωνα. Ο Ορφέας, μη μπορώντας να αντέξει το χαμό της αγαπημένης του, αποφασίζει να κατέβει στον Άδη, για να την πάρει μαζί του στη ζωή. Στο παίξιμο της λύρας του, που κάποτε ακινητοποίησε τις συμπληγάδες πέτρες, δίνοντας την ευκαιρία να περάσουν ανάμεσά τους τα πλοία των αργοναυτών και νάρκωσε τον δράκοντα της Κολχίδας, που φυλούσε το "χρυσόμαλλο δέρας", ούτε ο Άδης μπορούσε να αντισταθεί. Ο φύλακας Κέρβερος χαλάρωσε στους θελκτικούς ήχους των χορδών και της φωνής του Ορφέα, ο Τάνταλος ξέχασε τη δίψα του, οι Ερινύες δάκρυσαν κι ο Πλούτωνας με την Περσεφόνη τόσο που συγκινήθηκαν ώστε του έδωσαν την άδειά τους να πάρει μαζί του την Ευρυδίκη και να γυρίσουν οι δυο τους στη ζωή. Υπό έναν όμως όρο.... Μέχρι να φτάσουν στον πάνω κόσμο, ο Ορφέας δεν έπρεπε να γυρίσει να αντικρίσει την Ευρυδίκη. Οι πύλες του Άδη άνοιξαν, μα πριν ακόμα προλάβουν να τις διαβούν, απ' τη μεγάλη του επιθυμία να αντικρίσει την αγαπημένη του, ο Ορφέας παραβίασε τον όρο, αφήνοντας την Ευρυδίκη για πάντα πλέον στον κόσμο των νεκρών.<br />
<br />
<br />
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxUKt78fiN9Vp4E7xfF-n82N0h78_Uj1HGQZV0_4TGLmYUJyHt2PhtD_-jwT_QPsPM3RDSPi4NSVCLOkrB0UYHjjivfA4Q8fsct5NyznGxnJtwQtzdh1yI2qEpK3SMv_7t61vP4R7I6jU/s1600-h/orfeas+%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%85%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B7.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; cssfloat: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhxUKt78fiN9Vp4E7xfF-n82N0h78_Uj1HGQZV0_4TGLmYUJyHt2PhtD_-jwT_QPsPM3RDSPi4NSVCLOkrB0UYHjjivfA4Q8fsct5NyznGxnJtwQtzdh1yI2qEpK3SMv_7t61vP4R7I6jU/s200/orfeas+%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%85%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B7.jpg" ps="true" /></a>Ο μύθος, για τον θάνατο του Ορφέα, λέει ότι κατασπαράχθηκε από τις Μαινάδες (ή "Βάκχες" ή "Θυιάδες", δηλαδή τις γυναίκες που έπαιρναν μέρος στους θιάσους των Διονυσιακών τελετών, γνωστές στη Θράκη ως "Βασσάρες" ή "Βασσαρίδες"), μετά από εντολή του θεού Διονύσου, επειδή περιφρονούσε τα μυστήριά του [Είναι γνωστό ότι ο ορφισμός καλούσε τον κόσμο σε μια ηθική ζωή, ενισχύοντας μέσα από νηστείες, αποχή από ζωικές τροφές και θρησκευτικούς καθαρμούς, το "θεϊκό" στοιχείο του ανθρώπου σε βάρος της τιτανικής φύσης του (δηλαδή των ζωικών, σωματικών του επιθυμιών), σε αντίθεση με την διονυσιακή λατρεία, στην οποία κυριαρχούσε η ωμοφαγία και η βακχική έκσταση στα διονυσιακά "όργια" (όργιο= θρησκευτική τελετή, έργο ιερό) που "έφερνε", σύμφωνα με τις θιασώτες του Διονύσου, "το θεό μέσα στον άνθρωπο"]. Κάποιες ακόμα εκδοχές σχετικά με το θάνατό του είναι πως αυτός οφείλεται στο Δία, ο οποίος τον σκότωσε με κεραυνό, γιατί αποκάλυπτε στον κόσμο, μέσα από τα μυστήριά του, μεταφυσικές αλήθειες ή ότι ο ίδιος αυτοκτόνησε, μην μπορώντας να αντέξει τον οριστικό πλέον χαμό της Ευρυδίκης. Σύμφωνα πάντως με τον μύθο του κατακερματισμού του από τις "μαινάδες", αρχικά του έριξαν πέτρες και κλαδιά, την ώρα που εκείνος έπαιζε τη λύρα του. Ήταν τόσο όμως μαγευτική η μελωδία του που ακόμα και τα κλαδιά κι οι πέτρες "αρνήθηκαν" να τον χτυπήσουν. Εξαγριωμένες οι μαινάδες όρμηξαν επάνω του και τον κατέσχισαν. Τα διαμελισμένα κομμάτια του τα πέταξαν στον Έβρο μαζί με τη λύρα του. Όταν το κεφάλι του συναντήθηκε με τη λύρα του, μας λέει ο Λουκιανός, στο ποτάμι, αυτή άρχισε να βγάζει πένθιμους ήχους. Οι Μούσες μάζεψαν τα μέρη του σώματός του και έθαψαν το κεφάλι του στο νησί της Σαπφούς και του Αλκαίου, στη Λέσβο (στο μέρος: "Αντισσα"), όπου το ξέβρασε το κύμα και το υπόλοιπο σώμα του στους πρόποδες του Ολύμπου, όπου η παράδοση λέει πως στο σημείο εκείνο τ' αηδόνια κελαηδούν πιο γλυκά από οπουδήποτε αλλού. Μετά από θερμή παράκληση του Απόλλωνα και των Μουσών, τη λύρα του την τοποθέτησε ο Δίας ανάμεσα στα άστρα.</div>
<br />
Τη λύρα αυτή, οι Νύμφες την πήραν και την παρέδωσαν σε έναν άλλο σπουδαίο μουσικό, γέννημα της Θράκης, στον <b><span style="color: #cc0000;">ΜΟΥΣΑΙΟ</span></b>, που σημαίνει το όνομά του: άνθρωπος των Μουσών. Γιος του Αντίφημου και της Σελήνης, αναφέρεται στις παραδόσεις και ως μαθητής του Ορφέα, ενώ κατ' άλλους γιος του. Ήταν εκτός από μουσικός, ιερέας και μάντης. Όπως παρατηρούμε το στοιχείο της μαντικής, ήδη από τον Απόλλωνα και στη συνέχεια τον Ορφέα, συνοδεύει τη μουσική...Με τη μουσική του, ο Μουσαίος θεράπευε ακόμα και αρρώστους. Έγραψε πολλούς ύμνους ενώ σε αυτόν αποδίδεται η επινόηση του δακτυλικού εξάμετρου στην ποίηση.Είχε επίσης συμβάλλει δυναμικά στην ίδρυση των ελευσινίων μυστηρίων.Σύζυγός του ήταν η Ελευσίνια Διηόπη, με την οποία, σύμφωνα με έναν μύθο, απέκτησε ένα γιο, έναν άλλο μεγάλο αρχαίο μουσικό, τον <b><span style="color: #cc0000;">ΕΥΜΟΛΠΟ</span></b>, γεννάρχη του γένους των ευμελπίδων. Αλλού ο Εύμολπος, ο ιεροφάντης με την γλυκύτατη φωνή, φέρεται ως γιος του Ποσειδώνα.<br />
<br />
Ακόμα ένας μυθικός μουσικός της Θράκης υπήρξε ο <b><span style="color: #cc0000;">ΘΑΜΥΡΙΣ</span></b>. Γιος του Φιλάμμωνα (ο οποίος ήταν γιος του Απόλλωνα και ιδρυτής μυστικών λατρειών, όπως της Λέρνας) και της νύμφης Αγριόπης, κατά τον Παυσανία, ή κατ' άλλους γιος του Αθλίου ή της Μούσας Μελπομένης, προστάτιδας της Τραγωδίας ή της Μούσας Ερατούς, προστάτιδας της Ερωτικής Ποίησης, ο Θάμυρις είχε μια δυσάρεστη ιστορία... Ο Παυσανίας μας λέει πως σπουδαίος μουσικός καθώς ήταν αλλά και πολύ ωραίος στη μορφή, καυχήθηκε μια μέρα πως ξεπερνούσε σε ικανότητα κι αυτές ακόμα τις Μούσες. Οι Μούσες, για να τον εκδικηθούν, εξοργισμένες από την οίηση, τον κάλεσαν σε αγώνα μουσικό. Στον αγώνα, οι Μούσες νίκησαν και ως τιμωρία στον Θάμυρη για την βλασφημία και την υπερηφάνειά του, τον καταδίκασαν σε τύφλωση και του αφαίρεσαν τις μουσικές του ικανότητες. Ο Θάμυρις, μην μπορώντας πλέον να παίξει, πέταξε τη λύρα του βόρεια της αρχαίας Μεσσήνης, στο ρέμα της Βαλύρας (ονομάστηκε έτσι γιατί στα νερά του ο Θάμυρις έβαλε τη λύρα του). <br />
<br />
Το όνομα των Θρακών είναι συνδεδεμένο από τα πανάρχαια χρόνια με την τέχνη της μουσικής. Ο Όμηρος αναφέρει ότι η λατρεία των Μουσών ξεκίνησε από τη Θράκη, ενώ ο θεός της μουσικής Απόλλωνας λατρευόταν ιδιαιτέρως στον τόπο αυτό, γεγονός που αποδεικνύουν και τα μαντεία και τα ιερά του που έχουν έρθει στο φως από έδαφος της Θράκης. Το ίδιο διαδομένη ήταν η λατρεία των θρακών προς τον άλλο δεινό μουσικό και ανταγωνιστή του Απόλλωνα, Πάνα, αλλά και τον Διόνυσο, προς τιμήν του οποίου εισηγήθηκαν τη διοργάνωση μεγάλων τελετών (των οργιαστικών διονυσιακών τελετών) και στον οποίο είχαν αφιερώσει και ιερά (βλ. Ναός Διονύσου στα Άβδηρα, όπου υπάρχει και μαντείο του Απόλλωνα και Μαντείο του Διονύσου στη Ροδόπη). Σύμφωνα με τον Στράβωνα, οι Θράκες μετέφεραν τη μουσική παντού: <i>"Μέχρι της Ινδικής εκείθεν και την πολλήν μουσικήν μεταφέρουσιν".</i> Τα όργανα δε που χρησιμοποιούσαν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ιστορικών αλλά και τις ζωγραφικές απεικονίσεις σε αναθηματικά πλακίδια, αγγεία κ.ο.κ. ήταν η λύρα, η κιθάρα , οι αυλοί, η σύριγξ, ο άσκαυλος (γκάιντα) ή ψαλτήρα, τα τύμπανα. τα κύμβαλα τα κρόταλα, ή βάρβιτος αλλά και ο ύδραυλος. Οι υπόλοιποι Έλληνες, πολλά από τα όργανα αυτά τα δανείστηκαν από τους Θράκες. Και στους νεότερους χρόνους όμως, οι Θράκες, διακρινόμενοι για την αγάπη, την έφεση αλλά και την ικανότητά τους στη μουσική, έπλασαν ήχους ιδιαίτερους, χρησιμοποιώντας, ειδικά από τους βυζαντινούς χρόνους και έπειτα, τα ηχοχρώματα των βυζαντινών μελών, όπως αυτά διαμορφώθηκαν την περίοδο εκείνη. Σήμερα τα είδη της μουσικής της είναι πολλά και ποικίλα. Ακούγοντας τα τοπικά παραδοσιακά της τραγούδια, διακρίνουμε αμέσως το χαρακτηριστικό της ιδιαιτερότητας των ήχων όχι μόνο σε σχέση με τις μουσικές των υπολοίπων περιοχών της Ελλάδας αλλά και μεταξύ των τριών της διαμερισμάτων. Η ποικιλία στους ήχους και στους ρυθμούς αλλά και στην ορχήστρα (η Ανατολική Θράκη χρησιμοποιεί κανονάκι, ούτι, λύρα πολίτικη και κρουστά. Εν ολίγοις, κατά βάση βυζαντινά όργανα. Η Βόρεια Θράκη χρησιμοποιεί: λύρα θρακιώτικη, γκάιντα, φλογέρα, καβάλ και η Δυτική: κλαρίνο, ούτι και γενικά ένα κράμα από τα όργανα της Ανατολικής και της Βόρειας) είναι βασικό στοιχείο της θρακιώτικης παραδοσιακής μουσικής, που ασφαλώς και αυτή με τη σειρά της έλκει την καταγωγή της από την αρχαία ελληνική μουσική. Το κοινό χαρακτηριστικό των μουσικών της πάντως, που της προσδίδει και το γενικότερο χρώμα της, είναι η ευγένεια του ήχου της και ο πλούτος των μελισμάτων που απαιτεί στην απόδοσή της.<br />
<br />
<i><b>Νεκταρία Καραντζή</b></i><br />
<i>(Το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, με κάποιες διαφοροποιήσεις σε ορισμένα σημεία, στο www.musicheaven.gr")</i><br />
<br />
<i><b><span style="font-size: x-small;">Ενδεικτική βιβλιογραφία:</span></b></i><br />
<i><span style="font-size: x-small;"></span></i><br />
<i><span style="font-size: x-small;">Απολλοδώρου, «Βιβλιοθήκη»</span></i><br />
<i><span style="font-size: x-small;">Απολλωνίου του Ροδίου, «Αργοναυτικά»</span></i><br />
<i><span style="font-size: x-small;">Παυσανία, «Αττικά»</span></i><br />
<i><span style="font-size: x-small;">Παυσανία, «Μεσσηνιακά»</span></i><br />
<i><span style="font-size: x-small;">Λουκιανού, «Προς τον απαίδευτον και πολλά βιβλία ωνούμενον»</span></i><br />
<i><span style="font-size: x-small;">Ομήρου, «Ιλιάδα»</span></i><br />
<i><span style="font-size: x-small;">Στράβωνα, «Γεωγραφικά» (βιβλίο Ζ΄)</span></i><br />
<br /></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7455930044851205849.post-21481440058859344122009-12-12T19:46:00.000-08:002016-12-24T11:21:58.870-08:00Να τα πούμε;<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQGQzxfOF9dHmPqpVpbAuFIKoWjLq9rq2ty5eFF79D3ZIIxYVu5ec6TYVqg2m3q0lVwVUg3W-jnzNuTiQS8Ll-oOaU78sctWSUScFKkYNY-3xXCZaNkJqYO9ELYJCi0emNn1mtSTDHfS0/s1600-h/kalanta.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQGQzxfOF9dHmPqpVpbAuFIKoWjLq9rq2ty5eFF79D3ZIIxYVu5ec6TYVqg2m3q0lVwVUg3W-jnzNuTiQS8Ll-oOaU78sctWSUScFKkYNY-3xXCZaNkJqYO9ELYJCi0emNn1mtSTDHfS0/s320/kalanta.jpg" ps="true"></a></div>
Η παράδοση που ζούμε...<br>
<br>
Όσο κι αν οι εποχές αλλάζουν και εκατομμύρια γενιές διαδέχονται η μία την άλλη, δημιουργώντας καινούριους πολιτισμούς και κοινωνίες, οι άνθρωποι επιμένουμε, κάποιες μέρες του χρόνου, να σταματάμε τα ρολόγια και να καταργούμε τον μεταξύ μας χρόνο. Έθιμα, με χιλιάδες χρόνια ζωής, που ζωντανεύουμε έστω για λίγο, κρατούν σφιχτή την μακραίωνη αλυσίδα του πολιτισμού μας.<br>
<br>
Ας πούμε πως αυτό είναι μέρος μιας σιωπηρής μας "συμφωνίας": να παραδίδουμε ο ένας στον άλλον τη σκυτάλη που, με φροντίδα, κάποιοι πρόγονοί μας κράτησαν, αλλά και να αφήνουμε σε αυτήν τα δικά μας δαχτυλικά αποτυπώματα...<br>
<br>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="color: #cc0000;">ΚΑΛΑΝΤΑ</span></b></div>
<br>
<br>
Ένα από τα ωραιότερα έθιμα είναι τα κάλαντα ή "άσματα Αγερμού", κατά τους βυζαντινούς (1) , η μαγευτική μελωδία των γιορτών του Δωδεκαημέρου. Η ιστορία τους, γεμάτη μυρωδιές και θύμησες από φρεσκοασβεστωμένες αυλές και λογιών λογιών παιδικές φωνές που ξεχύνονται στους δρόμους μπερδεμένες σε γλυκόηχα γιορτινά "τρίγωνα", φιλέματα, μποναμάδες και παινέματα, μπορεί να μας παρασύρει σε ένα νοσταλγικό και μακρινό ταξίδι... <br>
<br>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhU4J5I-iGQYWqBxCDS4veJnwAbWICxh973L7Qk6An59Ft9aCnNiQvoljCdhhVO1CWuoX_Dy9uRlzGriRGznSF-0SXacMRXh1N7yDZRfOzzF_V8xe3SwCzi-Jq8y7oMprNzFi1Uq5b4Hhw/s1600-h/%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B7.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhU4J5I-iGQYWqBxCDS4veJnwAbWICxh973L7Qk6An59Ft9aCnNiQvoljCdhhVO1CWuoX_Dy9uRlzGriRGznSF-0SXacMRXh1N7yDZRfOzzF_V8xe3SwCzi-Jq8y7oMprNzFi1Uq5b4Hhw/s320/%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B7.jpg" ps="true"></a><b><span style="color: #cc0000;">Στα χρόνια της "ειρεσιώνης"</span></b> </div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<br></div>
<br>
Στην αρχαία Ελλάδα, πολλούς αιώνες πριν τη γέννηση του Χριστού, κάποιοι "παίδες αμφιθαλείς"(2) , ξεχύνονταν στους δρόμους, δύο φορές το χρόνο, όταν γιόρταζαν τα Πυανέψια ή τα Θαργήλια (3) , με "ειρεσιώνες" στα χέρια, δηλαδή κλαδιά ελιάς ή δάφνης, στολισμένα με κομμάτια μαλλιού(4) και καρπούς και τα κρεμούσαν στην πόρτα τους (όπως ακριβώς θέλει ένα πανάρχαιο έθιμο του Πόντου(5) ή όπως κρεμάμε σήμερα τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια). Εκεί θα έμεναν μέχρι το επόμενο έτος, όποτε θα καίγονταν σε τελεστική φωτιά (όπως καίγονται έως και σήμερα τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια στις φωτιές του Αη-Γιάννη).<br>
<br>
Ως "ειρεσιώνη" ονομάστηκε και το τραγούδι που έλεγαν τα παιδιά, στη διαδρομή, από σπίτι σε σπίτι(6) . Παρατηρήστε τους επόμενους στίχους, που φέρεται ότι τραγούδησε στη Σάμο, κατά το έθιμο της ειρεσιώνης, ο Όμηρος:<br>
<br>
<i>"Δώμα προσετραπόμεσθ' ανδρός μέγα δυναμένοιο,</i><br>
<i>ος μέγα μεν δύναται, μέγα δε βρέμει, όλβιος αιεί.</i><br>
<i>Αυταί ανακλίνεσθαι θύραι πλούτος γαρ έσεισι πολλός,</i><br>
<i>συν πλούτω δε και ευφροσύνη τεθαλυία, ειρήνη τ'αγαθή...</i><br>
<i>Όσα δ' άγγεα, μεστά μεν είει κυρβαίη δ' αεί</i><br>
<i>κατά καρδόπου έρποι μάζα,</i><br>
<i>νυν μεν κριθαίην εώπιδα σησαμόεσσαν..."</i> (7) <br>
<br>
Δηλαδή:<br>
"Ερχόμαστε στο σπίτι ενός πλούσιου νοικοκύρη. <br>
Αφήστε τις πόρτες ανοιχτές, γιατί μπαίνει ο Πλούτος <br>
και μαζί του η Χαρά και η Ειρήνη<br>
Να 'ναι γεμάτα πάντα τα σταμνιά του<br>
και στη σκάφη του ζυμώματος το ζυμάρι να φουσκώνει ψηλά.." (8) <br>
<br>
Ευχές και παινέματα για το σπιτονοικοκύρη, όμοια των κατοπινών παραδοσιακών μας καλάντων:<br>
<br>
<i>"Στο σπίτι ετούτο πού' ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη </i><br>
<i>ν' ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα </i><br>
<i>να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη .."</i> (Θράκης)<br>
<br>
Στην αρχαία ελληνική γιορτή επίσης των Ανθεστηρίων, προς τιμήν του Διονύσου, του θεού της βλάστησης, οι τότε «καλαντιστές» που τριγυρνούσαν από πόρτα σε πόρτα και τραγουδούσαν ύμνους προς τιμήν του Διονύσου, κρατούσαν ένα χάρτινο ομοίωμα καραβιού στο χέρι, για να συμβολίσουν τον ερχομό του Διονύσου. Αυτό το «καραβάκι» θα το δούμε σε κατοπινές εποχές, όταν στα σπίτια στόλιζαν καραβάκια, αντί για δέντρα.<br>
<br>
<b><span style="color: #cc0000;">Από τις calendae στα κάλαντα</span> </b><br>
<br>
Μεχρίς ότου, ωστόσο, φτάσουμε από τις αρχαίες ειρεσιώνες στα σημερινά κάλαντα, μεσολάβησε μια ιδιαίτερα σημαντική περίοδος για τη σημερινή διαμόρφωση των καλάντων..., τόσο σημαντική ώστε κατόρθωσε να τους χαρίσει ακόμα και το όνομα που κατέχουν.<br>
<br>
Στα αρχαία ρωμαϊκά χρόνια, κάθε μήνας διαρκούσε όσο μία περίοδος περιφοράς της σελήνης γύρω από τη γη (σεληνιακοί μήνες). Στην αρχή καθενός από αυτούς τους μήνες, οι ρωμαίοι συνήθιζαν να γιορτάζουν τις λεγόμενες "calendae" ("νεομηνίες"). Οι πιο εντυπωσιακές από όλες τις γιορτές των νεομηνιών, ήταν οι Καλένδες του Ιανού, δηλαδή του μήνα Ιανουαρίου(9). Οι Καλένδες πήραν το όνομά τους από τη διακήρυξη που έκανε ο «ελάσσων ποντίφηξ», την calatio. Από το Καπιτώλιο στην Curia Calabra <span style="-webkit-text-size-adjust: auto; background-color: rgba(255, 255, 255, 0);">αναφωνούσε "Calo novella Luna" (=Καλώ τη νέα Σελήνη) </span><span style="font-family: 'Helvetica Neue Light', HelveticaNeue-Light, helvetica, arial, sans-serif;">και, στη συνέχεια, ανακοίνωνε πόσες μέρες υπολείπονταν ως το πρώτο τέταρτο της σελήνης, δηλαδή ως τις λεγόμενες «νόνες» και πόσες υπολείπονταν ως την πανσέληνο (τις «ειδούς»).</span></div><div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br>Για την προέλευση των ονομάτων «νόνες» και «ειδοί», κάποια παράδοση διασώζει την εξής ιστορία:<br>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgC8gx4Mgb9wGJQX3q__KsxKEfZ2gC48Y3JJQk8jCfEw7nGZf2yznrsgq8EtUpnvtJTdHFvPQWVAukkIOes7O2ZS9Znq9wr2-iJTFpUibe4JICApzr0wy9tDjvPMW_0PzguBxsibwg1YAs/s1600-h/calendae.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgC8gx4Mgb9wGJQX3q__KsxKEfZ2gC48Y3JJQk8jCfEw7nGZf2yznrsgq8EtUpnvtJTdHFvPQWVAukkIOes7O2ZS9Znq9wr2-iJTFpUibe4JICApzr0wy9tDjvPMW_0PzguBxsibwg1YAs/s320/calendae.jpg" ps="true"></a>Η Ρώμη λένε σώθηκε από 3 αδελφούς, τον Κάλανδο, τον Νόνο και τον Ειδό. Αυτοί ανέλαβαν να σιτίζουν τους κατοίκους της Ρώμης, καθένας τους για ορισμένο χρονικό διάστημα. Ο Κάλανδος για διάστημα 12 ημερών (Γι’ αυτό και οι ημέρες ονομάστηκαν Καλένδες, δηλαδή το κατοπινό δωδεκαήμερο, που γιορτάζουμε σήμερα, από την ημέρα των Χριστουγέννων έως την εορτή των Φώτων), ο Νόνος για διάστημα10 ημερών (οι αντίστοιχες ημέρες είναι οι «νόνες») και ο Ειδός για διάστημα 8 ημερών (οι αντίστοιχες ημέρες είναι οι «ειδοί»).</div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><br></div>
[Η φράση, σήμερα: "παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες" σημαίνει κάτι που διαρκώς αναβάλλεται, ώστε δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ποτέ κι αυτό γιατί, εφόσον στους Έλληνες δεν υπήρχαν καλένδες, όταν παραπέμπω κάποιον σε αυτές, τον παραπέμπω σε ημερομηνία που δεν υπάρχει (αλλιώς:στο "μήνα που δεν έχει Σάββατο")]<br>
<br>Ετυμολογικά τουλάχιστον, από εκει κρατούν λοιπόν τα "κάλαντα". Και δεν είναι να απορεί κανείς, καθώς είναι γνωστό ότι οι χριστιανοί, προκειμένου να εξοβελίσουν από τη ζωή τους κάθε τι που θύμιζε τον ρωμαϊκό κόσμο, από τον οποίον καταδιώχθηκαν κα βασανίστηκαν άγρια, χρησιμοποιούσαν με διαφορετική νοηματοδότηση λέξεις που σχετίζονταν με τελετουργίες ειδωλολατρικών ρωμαϊκών εορτών αλλά και επέλεγαν να εορτάζουν τις δικές τους, σε ημερομηνίες αντιστοίχων μεγάλων και λαμπρών ειδωλολατρικών. <br>
<br>
Ενόψει όμως του ότι οι προχριστιανικές τελετουργίες είχαν για τα καλά διεισδύσει στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων της εποχής των πρώτων ρωμαϊκών χρόνων, η χριστιανική εκκλησία έπρεπε να βρει μια συμβιβαστική λύση. Διατήρησε γι' αυτό τα περισσότερα λαοφιλή αρχαία έθιμα, υπό άλλη όμως μορφή...<br>
<br>
<b><span style="color: #cc0000;">25 Δεκεμβρίου-1η Ιανουαρίου</span></b> <br>
<div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKh0A8qDxz-zRByXHoM03Pn1K9qNmnwaaNPCx7cH_nsZ6tjgsDYqt4pecyExDv5JgmnMM9Y55g01lnOP8m6LPoeuQPMmgpLy1qcGmmeWN7lmEUfNgunBaR7Ns0V3IpBNOEHMK7F5DN_G8/s1600-h/satournalia.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKh0A8qDxz-zRByXHoM03Pn1K9qNmnwaaNPCx7cH_nsZ6tjgsDYqt4pecyExDv5JgmnMM9Y55g01lnOP8m6LPoeuQPMmgpLy1qcGmmeWN7lmEUfNgunBaR7Ns0V3IpBNOEHMK7F5DN_G8/s200/satournalia.jpg" ps="true"></a></div>
Προκειμένου λοιπόν η Εκκλησία να εξαλείψει την επίδραση της μιθραΐκής λατρείας του Ήλιου, που τελούνταν κάθε 25 Δεκεμβρίου, καθώς και των εορτών των Σατουρναλίων(10) και των Μπρουμαλίων, ενόψει της Bruma, δηλαδή του χειμερινού ηλιοτροπίου, η οποία εορταζόταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα από τους εκχριστιανισμένους Έλληνες του Βυζαντίου ως και τον 12ο αι.(11), καθιέρωσε, ήδη από το 354 μ.Χ, την ίδια ημέρα τον εορτασμό της Γέννησης του Χριστού, ο οποίος όχι τυχαία ονομάστηκε "<i>ο Ήλιος της Δικαιοσύνης,...ο δίδων το φως εις τον κόσμον".<br></i>
<br>
Προκειμένου επίσης να αποδυναμώσει τη γιορτή των Καλάνδων της Πρωτοχρονιάς αλλά και την αρχαία εορτή προς τιμήν του Πανός, τα Βοτά(12), προτίμησε να μεταθέσει την αρχή του χρόνου, από τις 25 Δεκέμβρη, όπου την είχε προσδιορίσει αρχικά, στην 1η Ιανουαρίου και όχι μόνο αυτό, αλλά, ενώ στην αρχή την καθιέρωσε ως ημέρα νηστείας, υποχρεώθηκε τελικά να υποκύψει στη δύναμη του εθίμου που απαιτούσε κάθε πρώτη του έτους "<i>τας ευωχίας και τους πότους, την κυβείαν και τ' αμοιβαία επί τω νέω έτει δώρα, τας μεταμφιέσεις, τους αγυρμούς ομάδων παίδων ή και ενηλίκων αδόντων τα κάλανδα..</i>"(13). <br>
<br>
<br>
<b><span style="color: #cc0000;">Βυζαντινό λόγιο και λαϊκό ύφος</span></b> <br>
<br>
Στο Βυζάντιο, οι ρωμαϊκές «καλένδες» πήραν το όνομα «<i>Άσματα Αγερμού</i>» και οι «καλαντιστές» - παιδιά και μεγάλοι - πήραν το όνομα «<i>Αγύρται ή Μηναγύρται</i>». Οι περιπλανώμενοι «αγύρτες», κρατώντας βάγια, κρόταλα ή κουδούνια, χελιδόνες αλλά και μουσικά όργανα λοιπόν γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, τραγουδώντας για τη γιορτή που έρχεται (όχι μόνο τις γιορτές του Δωδεκαημέρου. Το έθιμο είχε καθιερωθεί και για άλλες γιορτές, όπως του Πάσχα, της Αποκριάς, του Σταυρού, της Παναγίας, του «Αγιόγιαννου», του «Αη Γιωργιού» κ.α.) και περιμένοντας το φίλεμα του νοικοκύρη<br>
<br>
<br>
Κατά την περίοδο αυτή, σημαντικοί λόγιοι ανέλαβαν να δημιουργήσουν κάλαντα, με καθαρά χριστολογικό περιεχόμενο. Αυτό εξηγεί γιατί πολλά από τα κάλαντα έχουν λόγιο ύφος και βασίζονται σε εκκλησιαστικούς ύμνους: <br>
<br>
<i>"Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν</i><br>
<i>Έρουρέμ,...Χαίρε Άχραντε...</i><br>
<i>Βασιλεύς των όλων και Κύριος, ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι "</i> (Πόντου)<br>
<br>
ή<br>
<i>"Από της Ερήμου ο Πρόδρομος, ήλθε του βαπτίσαι τον Κύριον</i><br>
<i>Βασιλέα πάντων εβάπτισεν, εις τον Ιορδάνην ο Πρόδρομος..."</i> (Βυζαντινό Φώτων)<br>
<br>
ή<br>
<i>"Εις αυτό το Νέο Έτος, Βασιλείου εορτή,</i><br>
<i>ήρθα να σας χαιρετίσω με την πρέπουσα αυτή..."</i> (Καλύμνου Πρωτοχρονιάς)<br>
<br>
Την ιδέα μιμήθηκε ο απλός λαός, δημιουργώντας στιχουργικά διαμαντάκια με το ανεπιτήδευτο αλλά ασύγκριτα γοητευτικό και πρωτότυπο ύφος του...:<br>
<br>
<div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjaRrL0bOGys-YVXaPOSg6888_pIWFP7enaAm_thEN2SxEX1ujYeN4MW-hyymSKvY8oQSQ_L_mX0p98K3kpd1FI2c9S2n_ScKosNrbosE_AG_eUWEysLKy8XOrF04D7E2t-kKLAO_K_PT4/s1600-h/laos.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjaRrL0bOGys-YVXaPOSg6888_pIWFP7enaAm_thEN2SxEX1ujYeN4MW-hyymSKvY8oQSQ_L_mX0p98K3kpd1FI2c9S2n_ScKosNrbosE_AG_eUWEysLKy8XOrF04D7E2t-kKLAO_K_PT4/s200/laos.jpg" ps="true"></a></div>
<i>"Χριστός γεννιέται σα νιο φεγγάρι, σα νιο φεγγάρι σαν παλληκάρι </i><br>
<i>Χριστός γεννιέται χαρά στον κόσμο, χαρά στον κόσμο στην οικουμένη..."</i> (Θράκης )<br>
<br>
αλλά ακόμα και περιπαιχτικά, όπως:<br>
<i>"Άγιος Βασίλης έρχεται 'πο πίσ' απ' το Καμάρι,</i><br>
<i>βαστάει μυτζήθρες και τυριά, βαστάει κι ένα κυνάρι..." </i>(Φούρνων Ικαρίας)<br>
<br>
Kι αν ο νοικοκύρης δε δώσει μπουναμά; <br>
....τα παιδιά βρίσκουν να τραγουδήσουν κάτι και γι'αυτόν..:<br>
<br>
Στο έθιμο της αρχαίας "ειρεσιώνης" του έλεγαν:<br>
<i>"Ει μεν τι δώσεις ει δε μη, ουχ εστήξομεν </i><br>
<i>ου γαρ συνοικήσοντες ενθάδ' ήλθομεν"</i><br>
Δηλαδή: <br>
"Είτε μας δώσεις κάτι, είτε όχι, εμείς δεν θα καθίσουμε<br>
διότι δεν ήλθαμε να συγκατοικήσουμε εδώ...<br>
<br>
Κι αργότερα:<br>
<i>"Αφέντη μου στην κάπα σου χίλιες χιλιάδες ψείρες.</i><br>
<i>Άλλες γεννούν άλλες κλωσσούν κι' άλλες αυγά μαζώνουν..."</i><br>
<br>
ή<br>
<i>"Εσέ Κυρά η ομορφιά, γρήγορα να σ' αφήσει..."</i> <br>
ή<br>
<i>"Την κόρη σου την όμορφη βάλτηνε στο ζεμπίλι</i><br>
<i>και κράτησέ την αψηλά να μη τη φαν' οι ψύλλοι"</i><br>
ή<br>
<i>"Μωρή ψειργιάρου, ψειργιαρού και ψειροκινιδιάρα</i><br>
<i>που βάζεις πέντε δάχτυλα και βγάζεις δέκα ψείρες"</i><br>
ή<br>
<i>"Εσένα πρέπει αφέντη μου, τορβάς(14) και δεκανίκι</i><br>
<i>να σε τραβάνε τα σκυλιά και πέντε δέκα λύκοι"....</i><br>
<br>
<b><span style="color: #cc0000;">Μεταμφιέσεις </span></b><br>
<br>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDiS8NqDVYwJ-d3bBtLJ0_NkRFbp5fFpVn-o836lxKeW8o-lxDRWw85f0hnDmxrCKHdriscTeOS5Hy9d4leZB8qWyqxLPHuV-I1cfimkMhzK8zXDfC3jlPLhggIr7HPLv97y1UWZpvDKs/s1600-h/mask.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDiS8NqDVYwJ-d3bBtLJ0_NkRFbp5fFpVn-o836lxKeW8o-lxDRWw85f0hnDmxrCKHdriscTeOS5Hy9d4leZB8qWyqxLPHuV-I1cfimkMhzK8zXDfC3jlPLhggIr7HPLv97y1UWZpvDKs/s320/mask.jpg" ps="true"></a>Ένα από τα πιο διαδεδομένα επίσης έθιμα των Χριστουγέννων, σχετικό με τα κάλαντα, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, είναι οι μεταμφιέσεις, κατάλοιπα αρχαίων διονυσιακών μεταμφιέσεων αλλά και ρωμαϊκών, της εορτής των καλάνδων ή των Σατουρναλίων(15)! </div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
<br></div>
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;">
Σκοπός τους είναι ο εξευμενισμός κάποιων υπερφυσικών δυνάμεων, που πίστευαν οι παλαιότερες γέννες ότι καθόριζαν τις μοίρες των ανθρώπων. Οι μεταμφιεσμένοι, που συνήθως παίρνουν τη μορφή άγριων ζώων ή αγροίκων πολεμιστών και άλλων προσώπων, όπως γαμπρός, νύφη, αράπης, γιατρός, καπετάνιος, "αλής", "καλικάντζαρος" κ.α.(16), περιφέρονται, ανά ομάδες, συνοδεύοντας τους νεαρούς καλαντιστές και τραγουδώντας μαζί τους. Πρόκειται κυρίως για αγυρμούς ενηλίκων. </div>
<br>
Οι πιο γνωστές ομάδες μεταμφιεσμένων είναι τα "ρογκάτσια" ή "ρογκατσάρια" ή "λογκατσούρια" (που σημαίνει δέρματα ζώων - ονομασία που οφείλεται στον τρόπο μεταμφίεσης των συμμετεχόντων) της Μακεδονίας και Θεσσαλίας, οι "Μπαμπαλιάρηδες" της Θράκης και οι "Μωμόγεροι"(17) του Πόντου. <br>
<div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiMXR7Vt2NSiojCO3SxkYNLq3pFImLbQaTQd9QxXpwS4hMgCu4mCwR0pctX2ERpLiUiUnfQS0gyV3lkOPfnu3PP7A48gRYh86D5qoTfxFMwZtjD0sXQQXGR1FO5bPjXVNMYE4Fzr0bbWo/s1600-h/mwmo.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; cssfloat: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiMXR7Vt2NSiojCO3SxkYNLq3pFImLbQaTQd9QxXpwS4hMgCu4mCwR0pctX2ERpLiUiUnfQS0gyV3lkOPfnu3PP7A48gRYh86D5qoTfxFMwZtjD0sXQQXGR1FO5bPjXVNMYE4Fzr0bbWo/s200/mwmo.jpg" ps="true"></a></div>
Οι "ρογκατσαραίοι", καλυμένοι με προβιές (ρογκάτσια=προβιές), περιδεμένοι με κουδούνια και με χοντρά ραβδιά στα χέρια, οι "μπαμπαλιάρηδες", ντυμένοι με κουρέλια (μπάμπαλο=κουρέλι) και οι "μωμόγεροι", με γέρικη μορφή, τομάρια λύκων ή τράγων και με σπαθιά στα χέρια, τριγυρνούν, συνοδεύοντας τους καλαντιστές, ψευτοπαλεύουν μεταξύ τους, γυρεύουν χρήματα και τρομάζουν τον κόσμο, όπως οι κακές δυνάμεις του χειμώνα και του σκοταδιού αλλά και οι ψυχές των νεκρών(18), τις οποίες, μέσω της μεταμφίεσης επιδιώκουν να εξευμενίσουν(19) . <br>
Για τις ψυχές η σχετική δοξασία είναι πλούσια. Συνήθως ταυτίζονται με τους καλλικάντζαρους ή λυκοκατζαραίους-σκαλικατζέρια-καρκαντσέλια-κακανθρωπίσματα-κωλοβελόνηδες-βερβελούδες-παγανά-πλανήταρους-καλλισπούδηδες-ζούζουλα κ.α. ονόματα που τους έχει δώσει ο λαός μας, που συγγενεύουν είτε με το βυζαντινό "<i>Βαβουτζικάριο</i>" είτε με τις "<i>κύρες</i>", τις ψυχές του Άδη που ανέβαιναν στη γη, στη διάρκεια των Ανθεστηρίων, προς τιμήν του Διονύσου, παιδεύοντας τους ανθρώπους(20) . Ήταν τόσο ισχυρή μάλιστα αυτή η δοξασία, ώστε οι άνθρωποι, ήδη από την αρχαιότητα, προκειμένου να εξευμενίσουν αυτές τις ψυχές, ετοίμαζαν, ως προσφορά, "μελιτόεσσες", μικρές μελόπιτες, πιθανοί πρόγονοι των "μελομακάρονων". <br>
<br>
<b><span style="color: #cc0000;">Μαγικό ραβδί</span>...</b><br>
<br>
<div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5XREGX_X04EyCcQeENEK7aQI2ysxZx310GUVPLK2DHXLUaplz6FIjYMxVKE7ErEq8rq-gCb6dFYwLnbuc_Zev894LdPhjIbOZhTr4dgE1kPX9wnL4eZNzMn0xU430U0kQiH24l-iGq8Y/s1600-h/sourva.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5XREGX_X04EyCcQeENEK7aQI2ysxZx310GUVPLK2DHXLUaplz6FIjYMxVKE7ErEq8rq-gCb6dFYwLnbuc_Zev894LdPhjIbOZhTr4dgE1kPX9wnL4eZNzMn0xU430U0kQiH24l-iGq8Y/s200/sourva.jpg" ps="true"></a></div>
Χαρακτηριστικό είναι το ραβδί που χρησιμοποιούν, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι καλαντιστές, απόρροια και αυτό της "ειρεσιώνης" ή του βακχικού "<i>θύρσου</i>", ραβδιού των μυστών των διονυσιακών τελετών, με μαγικές ιδιότητες, στολισμένου με κισσό και φύλλα αμπελιού ή ακόμα και αυτών των ράβδων των ποιμένων της Βίβλου.<br>
Στη Θράκη και τη Μακεδονία, στα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, τα παιδιά κρατώντας τις λεγόμενες "<i>σούρβες</i>", χλωρά κλαριά κρανιάς, τα οποία, λεγόταν πως είχαν μαγικές ιδιότητες, "σούρβιζαν" είτε καρπούς, για "γόνιμη χρονιά" είτε την πλάτη συγγενών και φίλων, λέγοντας: <br>
<br>
<i>"Σούρβα! Γερό Κορμί, γερό σταυρί, σαν ασήμι, σαν κρανιά </i><br>
<i>και του χρόνου όλοι γεροί και καλόκαρδοι"</i> <br>
<br>
Πέραν όμως από το συμβολισμό τους, τα ραβδιά αυτά χρησίμευαν στα παιδιά και ως αμυντικό όπλο για τα σκυλιά που θα εμπόδιζαν το δρόμο τους.<br>
<br>
Παρόμοιο είναι το έθιμο του χτυπήματος στη ράχη με κλωνάρι ελιάς στη Στενήμαχο, στο Μαραθώνα και στον Ωρωπό(21).<br>
Η δοξασία που κρύβεται πίσω από το έθιμο αυτό στηρίζεται στην αντίληψη ότι τα "<i>αειθαλή φυτά που διατηρούν πράσινο το φύλλωμά τους κατά τη χειμερινή νάρκη έχουν ισχυρή ζωτική δύναμη</i>"(22) και αυτήν ακριβώς επιδιώκουν να αποκομίσουν, μέσω του αγγίγματός τους οι άνθρωποι. Παρόμοια ιδιότητα εξάλλου αποδίδει ο λαός μας και στο σκιλλοκρέμμυδο - το κρεμμύδι που συνηθίζουν να κρεμούν στην εξώπορτα την Πρωτοχρονιά - το οποίο είναι άμεσος απόγονος της αρχαίας "<i>σκίλλας</i>" (εξ ου και "σκιλλοκρέμμυδο"), έθιμο που τηρήθηκε ευλαβικά και στα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια (23).<br>
<br><br>Έθιμα σαν αυτά συνθέτουν την πλούσια παράδοσής μας, αυτή τη μαγική παλέττα, που τροφοδοτεί με σπάνια χρώματα τον καμβά του πολιτισμού μας. Η δύναμη της ιστορίας και της ομορφιάς της, σίγουρα μας συγχωρεί που συχνά αρνούμαστε να την εκτιμήσουμε όπως της πρέπει.<br>
<br>
<br>
<br>
<b><i>Νεκταρία Καραντζή</i></b><br>
<i>(Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, με κάποιες διαφοροποιήσεις, στο <a href="http://www.musicheaven.gr/">http://www.musicheaven.gr/</a>)</i><br>
<br>
<br>
<b><i><span style="font-size: x-small;">Παραπομπές:</span></i></b><br>
<span style="font-size: x-small;">(1) "αγερμός">"αγείρω"="συλλέγω χρήματα διακονώντας"</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(2) δηλαδή παιδιά με μάνα και πατέρα εν ζωή</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(3) αρχαιοελληνικές εορτές, κατά τις οποίες γίνονταν προσφορές στον Ήλιο και τις Ώρες: τα Πυανέψια προς τιμήν του Απόλλωνα, το μήνα Πυανεψιώνα = 15 Δεκεμβρίου-15 Ιανουαρίου, ενώ τα Θαργήλια, αφιερωμένα στον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα, το μήνα Θαργηλιώνα = 15 Μαΐου -15 Ιουνίου</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(4) "ειρεσιώνη": από τη λέξη "είρος" = "έριον" = μαλλί - Σύμβολο γονιμότητας. πρβλ. ".Liddell/ Scott, "Μέγα Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας". Η ειρεσιώνη θεωρείται πρόγονος του χριστουγεννιάτικου δέντρου.</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(5) Γ.Α.Μέγα,"Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σ..92 :"...τοποθετούν έξι κλαδιά ελιάς και έξι δάφνης στο εικονοστάσι και εύχονται:"ήρθε καλοχρονιά, ας πάει κακοχρονιά!"</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(6) τέτοια τραγούδια αγερμού, όπως η "ειρεσιώνη" υπήρχαν και άλλα στην Αρχαία Ελλάδα, όπως τα "χελιδονίσματα" -ανοιξιάτικα κάλαντα - ή τα "κορωνίσματα"</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(7) Ομήρου Βίοι,εκδ.Oxford,v5</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(8) μτφρ.Ι.Κακριδή</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(9) ο οποίος καθιερώθηκε από τα μισά του 2ου αι.π.Χ. ως ο πρώτος μήνας του Χρόνου και άρα γιορτάζονταν οι calandae της Πρωτοχρονιάς</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(10) ρωμαϊκή εορτή προς τιμήν του Κρόνου (Saturnus), 17-23 Δεκεμβρίου / βλ.Ν.Πολίτη Β΄σ.335</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(11) βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", εκδ.1994, σελ.335</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(12) = ευχές, εορτάζονταν στις 3 Ιανουαρίου, βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", σελ.335, Μ.Μερακλή, ο.α., σελ. 258</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(13) Πολίτης, Λ.Σ, τ.3, σελ.205</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(14) σακίδιο τσοπάνου</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(15) βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", εκδ.1994, σελ.339</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(16) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 58,88 Μ.Γ.Βαρβούνη, "Μελετήματα Ελληνικής Λαογραφίας", τ. Α', εκδ. Σπανίδη, 2003, σελ. 221, Καλ.Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, "Λαογραφικά Θράκης Α΄", 1979, σελ 40</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(17) από το "μίμος" ή "μώμος" και το "γέρος" - ονομασία που οφείλεται στη μεταμφίεση και τις μιμητικές κινήσεις όσων λαμβάνουν μέρος στο έθιμο. Οι ήρωες των "μίμων", όπως η Ακκώ, η Αλφιτώ, η Μορμώ ή Μορμολύκη ήταν εξάλλου σπουδαία μυθικά φόβητρα για τον αρχαίο κόσμο βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", εκδ.1994, σελ.343</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(18) οι οποίες, σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη επιστρέφουν κατά καιρούς ανάμεσα στους ζωντανούς, ενοχλώντας τους. Πρβλ, αντίστοιχη πίστη στη Γερμανική παράδοση, με τη θεά Perchta, η οποία εμφανίζεται κάθε δωδεκαήμερο, σέρνοντας πλήθος αβάπτιστων νηπίων και θεωρείται ως ο οδηγός της φάλαγγας των ψυχών, τις οποίες βοηθά στην επάνωδό τους στη γη, βλ. Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 59 Πρβλ. έθιμο της Βοιωτίας που λέει πως τα μωρά που πεθαίνουν αβάπτιστα "τρώνε τη μάνα τους", αν ταφούν πριν σαραντίσει η λεχώνα, ενώ σε άλλες χώρες λένε πως γίνονται νάνοι, λύκοι, στρίγκλες κ.α. βλ. Ν.Πολίτη, "Παραδόσεις Β΄", εκδ.1994, σελ.345</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(19) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 59 & 88, Καλ.Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, "Λαογραφικά Θράκης Α΄", 1979, σελ 40, Κ.Θρακιώτη, "Λαϊκή Πίστη και Λατρεία στη Θράκη", εκδ.Ρήσος, 1991,σελ. 223. Επίσης τέτοιες θορυβώδεις πομπές συναντούμε και σε άλλες χώρες, Αυστρία, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Σκανδιναβικές χώρες, Βαλκάνια, βλ. Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 58 και Μ.Γ.Βαρβούνη, "Μελετήματα Ελληνικής Λαογραφίας", τ. Α', εκδ. Σπανίδη, 2003, σελ. 222</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(20) Σχετική η δοξασία των Φαρασιωτών της Καππαδοκίας για τους "μνημοράτους"/Γ.Μ.Μέγα,σ.53,59-60</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(21) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 93</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(22) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 93</span><br>
<span style="font-size: x-small;">(23) Γ.Μ.Μέγα, "Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας", εκδ. Εστιά, 2004, σελ. 92</span><br>
<br>
<b><i><span style="font-size: x-small;">Ενδεικτική Βιβλιογραφία:<br>
</span></i></b><br>
<span style="font-size: x-small;">1.Liddell/Scott, "Μέγα Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας"</span><br>
<span style="font-size: x-small;">2.Γ.Α.Μέγα,"Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας",2004</span><br>
<span style="font-size: x-small;">3.Ν.Πολίτη,"Παραδόσεις Α&Β",1994</span><br>
<span style="font-size: x-small;">4.Μ.Μερακλή,"Ελληνική Λαογραφία",2004</span><br>
<span style="font-size: x-small;">5.Μ.Γ.Βαρβούνη,"Μελετήματα Ελληνικής ΛαογραφίαςΑ΄",2003</span><br>
<span style="font-size: x-small;">6.Καλ.Παπαθανάση-Μουσιοπούλου,"Λαογραφικά ΘράκηςΑ΄",1979</span><br>
<br>
<span style="background-color: yellow;"><b></b><br></span></div>
Νεκταρία Καραντζήhttp://www.blogger.com/profile/04307481800921309575noreply@blogger.com2